وضعیت فعلی علوم انسانی نتیجه عجله ما در انقلاب فرهنگی است / برای وزارت علوم از من هم اسم خواستند

گروه علمی«خبرگزاری دانشجو»؛ به دیدار  محمدمهدی زاهدی رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، و وزیر علوم دولت نهم در مجلس رفتیم و نظرات ایشان در خصوص نقاط ضعف و قوت دوالت گذشته، ویژگی های وزیر علوم بعدی، حذف کنکور و اسلامی شدن دانشگاه ها را جویا شدیم  که مشروح آن در ادامه می آید:

 

خبرگزاری دانشجو: نقاط ضعف و قوت وزارت علوم در هشت سال گذشته را بررسی کنید و افق‌های دیدتان در خصوص آینده وزارت علوم چیست؟

 

زاهدی: چهار سال اول تمام هم و غم ما این بود که بسترهای لازم برای توسعه علم و فناوری در کشور فراهم کنیم و این هم سخت بود و هم وقت زیادی از وزارتخانه گرفت و خوشبختانه نتیجه داد و ما شاهد هستیم که تولید علم در کشورمان با رشد خوبی همراه است و 11 برابر نرخ متوسط جهانی است. و دارد مسیری را می پیماید که قبل از افق چشم‌انداز به اهداف چشم‌انداز برسیم و یقیناً در چشم‌انداز 1404 توفیقاتمان به مراتب بیشتر از این خواهد بود.

 

اقداماتی که لازم بود برای زیرساخت‌ها انجام شود تا اهداف محقق شود یکی تجدیدنظر بود در آیین نامه  ارتقا اعضای هیئت علمی بود که در ان توجه جدی شد به مباحث علم و فناوری، ثبت اختراعات، پروژه‌های کاربردی، طرح‌های مشارکتی، افزایش دانشجویان تحصیلات تکمیلی که در همان چهار سال اول سه برابر شد.

 

راه‌اندازی رشته‌های دکتری پژوهش محور و مسئله محور که بسیار در کشور اساسی است و بایستی دامنه  آن را هر روز گسترده‌تر بکنیم تا بتوانیم مشکلاتی که دستگاه‌های کشور دارند به کمک کارهای تحقیقاتی و عملیاتی که توسط دانشجویان دکترا می‌تواند انجام شود حل کنیم  در این صورت هم کار علمی شده است و هم مشکل حل شده است.

 

این می تواند در زمینه های مختلف باشد در بحث های فناوری در حوزه علوم انسانی  که کالبد شکافی قوانین قضایی و مدنی کشور را شامل می شود.دامنه این دکترای پژوهش محور، محدوده خاصی که در رابطه با صنایع و مسائل مربوط به فناوری باشد نیست و می‌تواند به توسعه اقتصاد دانش بنیان کمک کند.

 

 

 

ضمن اینکه تعداد مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری نیز توسعه پیدا کرد و تقریباً‌ درتمام استان‌ها و سفرهای استانی دولت نهم راجع به ایجاد پارک‌های علم و فناوری مصوبه‌ای داشت و بستر خوبی را فراهم کردیم با ارائه لایحه از دولت به مجلس برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان که این لایحه بعدا در دولت نهم یا به عبارتی مجلس هشتم به تصویب رسید. که این لایحه برای ایجاد صندوقی بود برای حمایت از شرکت‌های دانش بنیان با بودجه حدود سه هزار میلیارد تومان و تا الان حدود هزار میلیارد تومان در اختیار صندوق قرار گرفته شده است.

 

راه اندازی پایگاه ISC که هم اکنون از پایگاه‌های معتبر جهان است برای اینکه بتوانیم مقالات منتشر شده از سوی دانشمندان جهان اسلام و خود کشور را در آن پایگاه نمایه  شود و ما بتوانیم به طور مرتب میزان تولید علم در کشور را رصد کنیم و همکاری که با پایگاه اسکوپوس انجام شد که در ایجاد جایگاه علمی کشورمان در جهان بسیار موثر بود.

 

راه اندازی جشنواره بین‌المللی فارابی در حوزه علوم انسانی برای توجه به آنها، کار و توجه جدی در مورد سند بنیادین در علوم انسانی در دولت نهم شروع شد و خوشبختانه الان با قوت بیشتری ادامه پیدا کرده است. توجه به فناوری‌های نو و برنامه‌ریزی برای تعریف سندهای آنها به خصوص با همکاری معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری به ویژه در خصوص، نانو فناوری، هوافضا، محیط زیست و ...انجام شد  این سندها بیرون آمد.

 

می‌خواهم بگویم کاری که در دولت نهم شروع شد و در دولت دهم ادامه پیدا کرد مهمترین آن ایجاد زیرساخت‌های لازم بود که به آن اشاره کردم و خوشحالیم که کشور در این زمینه شتاب لازم را گرفته است.

 

همچنین نقشه جامع علمی کشور از سال 1385 شروع شد وزارت علوم از روزهای اول، افراد و تیم‌‌های زیادی را دعوت کرد از علما و دانشگاهیان برای تدوین آن و بعد تقدیم شد به شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم در این راه تلاش‌های بسیاری کرد.

 

کار دیگری که انجام شد توجه به رفاه کارکنان و دانشجویان و اساتید بود. 

 

توجه به اوقات فراغت دانشجویان و مسائل فرهنگی آنها به شکل کانون‌های فرهنگی، نشریات دانشجویان، تشکل‌های دانشجویی و اتحادیه‌های دانشجویی و ... که در مقایسه با قبل واقعا چند برابر شده است.

 

توجه به کرسی‌های آزاداندیشی در این دو دولت، قابل توجه و تامل است نمی‌گویم وضع بسیار مطلوب است و حتما باید در دولت آینده با توجه به کرسی‌های آزاداندیشی و مناظره‌های علمی چند برابر آن چه الان هست باید باشد.

 

تمام سعی و تلاش دولت نهم و دهم این بود که بسترهای مناسب در علم و فناوری و هم در حوزه‌ رفاهی و هم فرهنگی ایجاد شود و طبیعی است در کنار اینها نارسایی‌ها هم بوده که نمی‌توان از آن چشم پوشید. برای مثال هر وزیر در دلش می‌خواهد بهترین امکان برای سرویس‌دهی راداشته باشد. غذای دانشجویان، خوابگاه دانشجویان، برنامه ورزشی دانشگاه‌ها و فوق برنامه اما منابع مالی مانع از آن بود که اهداف بلند در این زمینه پیاده شود.

 

 

 

امیدواریم روزی شود که دانشگاه‌ها این قدر درآمد پیدا کنند که این اتفاق بیافتد و یکی از راه‌های ایجاد درآمد (چون بودجه دولت محدود است و نمی‌توان تمام بار بودجه این دانشگاه‌ها را بر دوش دولت گذاشت دولت محدودیت‌هایی دارد که این روزها این محدودیت‌ها بیشتر هم شده است.) تغییر نگاه است و افزایش ارتباط با خارج دانشگاه و در واقع ارتباط دانشگاه و صنعت و در هم تنیدگی صنعت و دانشگاه. دانشگاه در ارتباط با صنعت باشدو در صنعت هم می‌تواند به صورت ایجاد واحدهای R&D این ارتباط قوت بگیرد.

 

که این هم به نفع صنعت است برای بالا بردن بهره‌وری و بهینه‌سازی جهت افزایش کیفیت محصولات (اعم از محصولات صنعتی یا خدماتی) و هزینه کمتر و از طرفی  برای دانشگاه یک منبع درآمد پایدار خارج از سیستم دولتی ایجاد کرده است که دانشگاه‌ها با این درآمد ضمن افزایش کیفیت تجهیزات و به روز کردن وسایل مورد نیاز دانشگاه می‌توانند نسبت به رفاهیات دانشگاه‌ها نیز اقدام کنند.

 

دولت بعدی  باید به واحدهای R&D، شرکت‌های دانش بنیان و درآمدزایی دانشگاه‌ها، افزایش جدی درآمد دانشگاه‌ها به واسطه افزایش کارهای تحقیقاتی و پژوهش یا مشاوره‌ای به بیرون از دانشگاه‌ها توجه جدی داشته باشد. منظور از درآمد دانشگاه‌ها، جذب هزینه‌های شبانه نیست و این بخش بسیار کوچکی است. در حالی که  کشور به حضور جدی دانشگاه در تصمیم‌گیری و مشاوره دادن و حل مسائلی که نهادها  با آن دست به گریبانند داشته باشد و این می‌تواند باعث درآمدزایی برای دانشگاه نیز بشود.

 

خوشبختانه با تلاش دولت نهم و دهم ما مسئله ورود علاقه‌مندان به دانشگاه را حل کردیم الان ما افزایش صندلی داریم در موسسات آموزش عالی نسبت به داوطلبان و دغدغه ورود به دانشگاه وجود ندارد ولی دغدغه دیگر وجود دارد و آن این است که برای خیل عظیم دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در بازار مناسب با تخصص خود کار وجود دارد یا نه. هر چند وزارت علوم مسئول کاریابی نیست ولی وزارت علوم یقیناً‌ می‌تواند کمک موثری باشد.

 

حتما بایستی وزیر آینده علوم نگاه مهارتی به آموزش عالی به ویژه در دوره کارشناسی و کاردانی داشته باشند و خود همین نکته اگر هیچ کاری جز این کار نکند کار بسیار بزرگی کرده است.

 

چون ما اگر بتوانیم فارغ‌التحصیل دانشگاه خود را ماهر تربیت کنیم آنها بعد از فارغ‌التحصیلی نه تنها مشکل اشتغال نخواهند داشت بلکه می‌توانند کارآفرینی کنند و برای دیگران هم اشتغال‌زایی کنند

 

بدین ترتیب علم، تخصص و مهارت با هم به دانشگاه می‌آیند و ثمره آن به نفع کشور خواهد بود.جوانان نگران اشتغالنخواهن بود و معضل بیکاری یقیناً فروکش خواهد کرد به ویژه در فارغ التحصیلان و در تولید کمک مؤثر خواهد شد و نتیجه‌اش این است دانشگاه می‌تواند سهم ویژه‌ای در حماسه اقتصادی

منتج از اقتصاد دانش بنیان داشته باشد.

 

خبرگزاری دانشجو: نظر خود را در خصوص برگزاری کنکور  در سال جاری بیان کنید بالاخره قائله حذف کنکور به کجا می‌انجامد؟

 

 ما در مجلس طرحی به عنوان طرح سنجش دانشجو در دست اقدام داریم که طرح یک فوریتی آن تصویب شده است و الان در اولویت‌های صحن مجلس است و در این طرح «سنجش و پذیرش دانشجو» پیش بینی کردیم  ظرف 5 سال،  هم وزارت آموزش و پرورش و هم وزارت علوم به این گونه عمل کنند که حداقل 85 درصد سهم انتصاب دانشجویی ما توسط سابقه تحصیلی باشد و حداکثر 15 درصد علاوه بر سابقه تحصیلی یک چیز دیگری باشد حالا فرقی نمی‌کند کنکور یا آزمون خاص آن هنوز پیش بینی نشده است و این کار را به عهده‌ای شورایی گذاشته‌ایم که آن‌ها تصمیم می گیرند که این جایگزین چه چیزی  باشد دلیل این که ما این 15 درصد را لحاظ کردیم و 100 درصد نبوده است که تجربه چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب  نشان داده ما در رشته‌های پرمتقاضی تعداد زیادی معدل‌های یکسان داریم و این میزان  بیش از ظرفیت است به عنوان مثال پزشکی دانشگاه تهران را در نظر بگیریم، می‌بینیم تعداد زیادی معدل 20 دارند پس نیاز هست پالایش دیگری هم صورت گیرد.

 

خبرگزاری دانشجو: اسلامی‌کردن دانشگاه‌ها را در چه مرحله‌ای می‌بینید به نظر شما آیا بین اسلامی شدن و دانشگاه تک جنسیتی رابطه‌ای وجود دارد؟

به من این شبهه درستی نیست که اسلامی کردن دانشگاه‌ها مساوی است با تک جنسیتی شدن دانشگاه‌ها، خوشبختانه ویژگی‌هایی که  دانشگاه‌های اسلامی باید داشته باشد، کامل استخراج شده و دانشگاه اسلامی باید از ارزش‌ها ی دینی هویت پیدا کند و به  مسائل فرهنگی از ابعاد مختلف و کرسی‌های آزاد اندیشی، مراکز فرهنگی مثل مساجد بپردازد از طرف دیگر نمی‌شود دانشگاه اسلامی باشد ولی آموزش اسلامی نداشته باشد.

  

 توجه به آموزش مهم است هم از نظر کمی و کیفی حرف  من این نیست که اگر ریاضی هم درس می‌دهیم حتماً بیاییم مسائل دینی را مطرح کنیم ریاضی، ریاضی است اما اگر توجه کنیم همین ریاضی را باید استاد با نیت خالص  تدریس کند و در حوزه‌ای علوم انسانی به ویژه محتوای برآورده از آن رنگ و بو و صبغه اسلامی داشته باشد و ما باید در علم انسانینظر سایر مکاتب و ادیان را بدانیم و می‌توانیم کارهای تطبیقی خیلی خوبی داشته باشیم و از نظریات اسلام به خوبی دفاع کنیم  و  ضمن توجه به مباحث علوم انسانی  ونیات صادق بایستی کارمان نیز به روز باشد و از آخرین علم روز دنیا استفاده کنیم .

در دانشگاه اسلامی باید در خلاقیت، نوآوری و پژوهشی حرف جدی زده شود و ثبت اختراعات حضور جدی داشته باشد و مهارت حتماً حضور داشته باشد.

 

 در دانشگاه اسلامی باید بتوانیم کاری بکنیم ورودی‌های این دانشگاه با هر فکری و از هر طیفی  که وارد می‌شوند وقتی خارج می‌شوند متدین باشد و همراه با نظام و انقلاب و دارای تخصص و مهارت کافی.

 

 خبرگزاری دانشجو: با توجه به اینکه در حال حاضر در حوزه علوم انسانی منابع اسلامی استخراج نشده، راه حل چیست، کاهش ظرفیت پذیرش در رشته‌ها؟

 

الان خوشبختانه در شورای عالی انقلاب فرهنگی کمیته تغییرات بنیادین حوزه علوم انسانی ایجاد شده و دکتر حداد مسئولیت آن را دارند و کارهای خوبی انجام شده، رشته‌هایی تازه تاسیس شده با واحدهای درسی جدید که برخی محتوایش هم آماده شده و از اول امسال در اختیار قرار می گیرد. امید داریم این کار با سرعت بیش‌تری انجام شود، بالاخره، کار، کار سختی است اما ان شاء الله بتواند با سرعت بیشتری پیش رود.

 

نکته‌ای که می خواهم بگویم این است که فکر نکنیم اسلامی شدن دانشگاه‌ها تزریقی و ناگهانی و بخشنامه‌ایی است، حتماً فرآیندی است و حتماً فرآیندش بطنی است اگر ما عجله کنیم حتماً یه جای کار لنگ می‌ماند.

 

اگر اول انقلاب را نگاه کنید می‌بینید اول انقلاب سه سال دانشگاه تعطیل شد و برای اسلامی شدن دانشگاه‌ها  عجله کردیم و علوم انسانی امروز محصول همان عجله‌ای انقلاب فرهنگی است، عجله‌ کردیم، ما معتقد نیستیم دانشگاه را ببندیم، همزمان با این که دانشگاه کار علمی خود را پیش می‌برد اسلامی شدن در ابعاد مختلف را پیش می‌بریم.

 

آیا به شما پیشنهاد وزیر علوم شده است یا رای زنی در این خصوص با شما صورت گرفته ؟

کمیته‌ای که تشکیل شده با من جلسه‌ایی داشته و از من خواستند اسم بدهم برای وزیر علوم، من اسم ندادم  بلکه ویژگی‌هایی که وزیر علوم باید داشته باشد را دادم.

 

خبرگزاری دانشجو: از این که وقت خود را به ما اختصاص دادید سپاس گزاریم