نگاه به محصولاتی که باور نمی‌کنید ساخت ایران باشد؛ از هواپیما تا کوره‌های غول پیکر!

به گزارش خبرنگار حوزه دانش و فناوری گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در جهانی که فناوری و نوآوری حرف اول را می‌زند، ایران با تکیه بر توانمندی متخصصان خود، دستاوردهایی خلق کرده که شگفتی‌ساز شده و باور عمومی را به چالش کشیده است.

از توربین‌های گازی پیشرفته گرفته تا نفتکش‌های غول‌پیکر، بالگردهای بومی، هواپیماهای ساخت داخل، کوره‌های صنعتی عظیم و حتی ناو هواپیمابر، این محصولات نشان‌دهنده عزم و اراده ملت ایران برای خودکفایی و پیشرفت در عرصه‌های فناوری و صنعت است. با لحنی حمایتی و با هدف معرفی این دستاوردها به‌عنوان نمادهایی از توانمندی‌های داخلی، هر یک از این محصولات را تحت سرتیترهای مشخص بررسی خواهیم کرد.

 1. توربین گازی MGT75/ پیچیده، هایتک، ساخت ایران

یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای صنعتی ایران در سال‌های اخیر، طراحی و ساخت توربین گازی پیشرفته MGT75 توسط گروه مپنا است. این توربین که در صنایع مگنا ساخته شده توانایی رقابت با محصولات شاخص بین‌المللی را داراست و نشان‌دهنده توانمندی بالای متخصصان ایرانی در حوزه انرژی و فناوری است.

توربین MGT75 با راندمان 39.1 درصد در سیکل ساده و بیش از 59 درصد در سیکل ترکیبی، یک جهش بزرگ در صنعت نیروگاهی ایران به شمار می‌رود. این راندمان بالا که حدود سه برابر راندمان نیروگاه‌های قدیمی و فرسوده است، نه‌تنها مصرف سوخت را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد، بلکه آلایندگی محیط‌زیست را نیز به حداقل می‌رساند. یکی از ویژگی‌های بارز این توربین، قابلیت استفاده از سوخت هیدروژن در کنار سوخت‌های اصلی نظیر گاز طبیعی و گازوئیل است که نقش مهمی در کاهش انتشار کربن و حفاظت از محیط‌زیست دارد.

از نظر توان خروجی، توربین MGT75 می‌تواند در محدوده 190 تا 220 مگاوات (در سیکل ساده) عمل کند و متناسب با نیاز مشتریان تنظیم شود. این انعطاف‌پذیری در کنار راندمان بالا، این توربین را به گزینه‌ای ایده‌آل برای جایگزینی توربین‌های قدیمی در نیروگاه‌های کشور تبدیل کرده است. طراحی و ساخت این توربین به‌طور کامل در داخل کشور و با همکاری زنجیره تأمین داخلی انجام شده که نشان از عمق خودکفایی در این حوزه دارد. به‌جرئت می‌توان گفت که حضور ایران در جمع 5 توربین‌ساز برتر جهان، نتیجه تلاش‌های بی‌وقفه متخصصانی است که با وجود تحریم‌ها، این شاهکار فناوری را به جهانیان عرضه کرده‌اند.

 2. نفتکش افراماکس: نه تنها میسازیم بلکه صادر هم میکنیم!

صنعت کشتی‌سازی ایران نیز در سال‌های اخیر با ساخت نفتکش‌های غول‌پیکر افراماکس، توانایی خود را به نمایش گذاشته است. این پروژه که از سال 1386 با قرارداد ساخت چهار فروند نفتکش برای ونزوئلا آغاز شد، نمونه‌ای بارز از توانمندی صنعتی ایران در ساخت کشتی‌های عظیم با استانداردهای بین‌المللی است. هر یک از این نفتکش‌ها با ظرفیت 113 هزار تن (معادل 800 هزار بشکه نفت)، ابعادی خیره‌کننده دارند: طول 250 متر، عرض 44 متر، ارتفاع 21 متر و آبخور 14.8 متر.

در مقام مقایسه، عرشه این نفتکش‌ها 2.5 برابر یک زمین فوتبال است و تجهیزات نصب‌شده روی آن‌ها، از جمله دو بویلر برای تأمین بخار پمپ‌های انتقال نفت، وزنی بالغ بر 3660 تن دارد. میزان کار فنی انجام‌شده در ساخت هر فروند از این نفتکش‌ها نیز شگفت‌انگیز است؛ 328 کیلومتر جوشکاری، 56 کیلومتر لوله‌کشی و 125 کیلومتر کابل‌کشی، تنها بخشی از تلاش‌های مهندسان ایرانی در این پروژه عظیم را نشان می‌دهد. قدرت موتور این نفتکش‌ها 21 هزار کیلووات و سرعت پیمایش آن‌ها 15 گره دریایی است که نشان از عملکرد بالای آن‌ها در حمل‌ونقل دریایی دارد.

نخستین فروند از این نفتکش‌ها در مرداد 1391 به آب انداخته شد و به ونزوئلا تحویل داده شد. اگرچه تحویل فروند دوم با تأخیر 10 ساله در خرداد 1401 انجام شد، اما این تأخیر نمی‌تواند ارزش فنی و صنعتی این پروژه را کم‌رنگ کند. رئیس‌جمهور ونزوئلا اعلام کرده که فروند سوم در سال آینده و فروند چهارم در سال 2024 تحویل داده خواهد شد. این دستاورد، نمادی از توان ایران در صنعت کشتی‌سازی و تعهد به قراردادهای بین‌المللی است که با وجود تحریم‌ها و محدودیت‌ها به سرانجام رسیده است.

 3. هلیکوپتر سازی هم بومی شد!/ شاهد 278 ساخت ایران در محیط زیست و سپاه عملیاتی است

صنعت هلیکوپترسازی ایران، یکی از حوزه‌هایی است که پس از انقلاب اسلامی و با وجود تحریم‌های گسترده، مسیر خودکفایی را با قدرت پیموده است. در میان بالگردهای بومی ایران، شاهد 278 به‌عنوان پرتعدادترین بالگرد سبک چندمنظوره، جایگاهی ویژه دارد. این بالگرد که توسط صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) طراحی و ساخته شده، با تکیه بر فناوری‌های داخلی و مهندسی معکوس، گامی بلند در مسیر خودکفایی برداشته است.

شاهد 278 با ظرفیت 4 نفر (یک خلبان و سه سرنشین)، وزن برخاست حدود 1.5 تن، برد پروازی 440 کیلومتر و سقف پروازی 4000 متر، برای مأموریت‌های متنوعی نظیر آموزش، گشت هوایی، ترابری سبک، امداد و نجات، گشت مرزی و حتی نصب جنگ‌افزار سبک طراحی شده است. استفاده از مواد کامپوزیتی و فناوری‌های داخلی در بدنه و روتور این بالگرد، نشان‌دهنده سطح بالای استقلال فنی در ساخت آن است. این بالگرد در نیروی زمینی و دریایی سپاه و همچنین سازمان محیط‌زیست عملیاتی است و نقش مهمی در حفاظت از مرزها و محیط‌زیست ایفا می‌کند.

طراحی شاهد 278 بر پایه نمونه‌های غربی نظیر Bell 206 انجام شده، اما سامانه‌های پروازی، اویونیک و کابین آن به‌طور کامل بومی‌سازی شده‌اند. این بالگرد نمادی از اراده متخصصان ایرانی برای تبدیل محدودیت‌ها به فرصت‌هاست و نشان می‌دهد که ایران می‌تواند در منطقه خاورمیانه به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده بالگرد شناخته شود.

 4. هواپیمای سیمرغ: هواپیماسازی در اوج تحریم ها

هواپیمای سیمرغ، یکی دیگر از دستاوردهای شگفت‌انگیز صنعت هوایی ایران است که به‌عنوان یک هواپیمای بومی، توانایی رقابت با نمونه‌های خارجی را دارد.

 این هواپیما که توسط متخصصان ایرانی طراحی و ساخته شده، نمادی از خودباوری و توانمندی در حوزه هوانوردی است. از نظر فنی این هواپیما مشابه ایران 140 است و از فنی ترکیبی ایرانی و اوکراینی بهره میبرد.

ساخت هواپیمای سیمرغ در شرایطی که صنعت هوایی ایران تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد، یک دستاورد بی‌نظیر است. این پروژه نشان می‌دهد که متخصصان ایرانی نه‌تنها توانایی بازسازی و نگهداری هواپیماهای موجود را دارند، بلکه می‌توانند طراحی و ساخت محصولات جدیدی را نیز به انجام برسانند.سیمرغ یک هواپیمای باری است و نقش مهمی در توسعه نسل های بعدی ایفا میکند.

5. کوره غول پیکر صنعتی ساخت ایران، طراحی ایرانی در جنگ با تحریم پیروز شد

یکی از دستاوردهای کمتر شناخته‌شده اما بسیار مهم صنعت ایران، طراحی و ساخت کوره‌های احیای آهن اسفنجی است. این کوره‌های غول‌پیکر که در صنعت فولاد کاربرد دارند، نقش کلیدی در تولید آهن اسفنجی به‌عنوان ماده اولیه فولادسازی ایفا می‌کنند. ساخت این کوره‌ها توسط متخصصان ایرانی، نشان‌دهنده توانمندی بالای کشور در حوزه متالورژی و صنایع سنگین است.

کوره‌های احیای آهن اسفنجی با فناوری‌های پیشرفته طراحی شده‌اند و توانایی تولید حجم بالایی از آهن اسفنجی با کیفیت عالی را دارند. این دستاورد نه‌تنها نیاز داخلی کشور به واردات تجهیزات صنعتی را کاهش داده، بلکه زمینه‌ساز خودکفایی در یکی از مهم‌ترین صنایع پایه شده است.

حمایت از این پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری در توسعه فناوری‌های مرتبط، می‌تواند ایران را به یکی از قطب‌های تولید تجهیزات صنعتی در منطقه تبدیل کند. ابعاد این کوره انقدر بزرگ بود که نقل و انتقال آن نزدیک به یک سال زمان برد.کوره احیای آهن اسفنجی که در کارخانه ماشین‌سازی اراک ساخته‌شده‌است، 420 تُن وزن دارد و سوار بر یک بوژی (کشنده) و پنج کامیون از اراک به کرمان منتقل شد و عملیاتی شد. برای حمل این بار فوق‌سنگین، 2 بوژی (کشنده) که 21 محورِ 16چرخی (336چرخ) دارد را به‌هم وصل کرده‌اند تا بتوانند این محموله 12 در 45متری را روی آن سوار کنند. 

 6. ناو هواپیمابر باقری شهید باقری، برد پهپاد های سپاه بی نهایت شد

ناو پهپادبر شهید باقری، که در بهمن ماه سال گذشته به نیروی دریایی سپاه پاسداران پیوست، نه تنها به عنوان یکی از بزرگترین و پیچیده‌ترین شناور‌های ایرانی شناخته می‌شود بلکه با ویژگی‌های منحصر‌به‌فرد خود، تحول بزرگی را در توان دفاعی کشور در حوزه دریا به ارمغان آورده است. این شناور با ظرفیت‌های متنوع و توانمندی‌های پیشرفته خود، تحولی جدید در عرصه‌های نظامی، راهبردی و حتی تکنولوژیکی در ایران به وجود آورده است.

این ناو پهپادبر با طول ۲۴۰ متر و وزن ۳۵ هزار تن، یکی از بزرگ‌ترین و سنگین‌ترین شناور‌های تولیدی ایران به شمار می‌رود. این شناور که به نوعی در رده ناو‌های هواپیمابر سبک قرار می‌گیرد، قابلیت حمل انواع مختلف پهپاد‌های رزمی و شناسایی، بالگردها، قایق‌های تندرو و حتی موشک‌های کروز ضد کشتی را دارد. 

بررسی این شش محصول شگفت‌انگیز ساخت ایران، از توربین گازی MGT75 گرفته تا ناو هواپیمابر باقری، نشان می‌دهد که متخصصان ایرانی با وجود تمامی محدودیت‌ها و تحریم‌ها، توانسته‌اند دستاوردهایی خلق کنند که باورنکردنی به نظر می‌رسد. این محصولات نه‌تنها نیازهای داخلی کشور را برآورده می‌کنند، بلکه پتانسیل صادرات و رقابت در بازارهای جهانی را نیز دارند. حمایت از تولیدات بومی، چه از طریق سرمایه‌گذاری و چه از طریق فرهنگ‌سازی برای استفاده از محصولات داخلی، می‌تواند راه را برای پیشرفت بیشتر هموار کند.

هر یک از این دستاوردها، نتیجه تلاش شبانه‌روزی مهندسان، محققان و کارگران ایرانی است که با عزم و اراده، نام ایران را در عرصه‌های صنعتی و فناوری بلندآوازه کرده‌اند. 

ایران عزیز، ای خاک مقدس

در توست همیشه، نشان از عزت

هر سنگ تو، قصه‌ای از پایداری

هر باد تو، نغمه‌ای از افتخاری

ابتهاج