دیپلماسی اقتصادی لازمه تجارت خارجی موفق در اقتصاد مقاومتی

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ اقتصاد مقاومتی اگر چه بر تولید داخلی و مشارکت مردمی در اقتصاد تاکید دارد، اما در بعد بین المللی آن نیازمند یک دیپلماسی اقتصادی پویا و فعال است؛ دیپلماسی که در آن کشورها بنا به دلایل مختلف که به آن اشاره خواهیم کرد ناگزیر به ایجاد رابطه اقتصادی با ایران هستند.

دیپلماسی اقتصادی اساساً در دوران بعد از جنگ سرد شکل گرفت. بعد از پایان یافتن جنگ سرد کشورها دریافتند که دیگر با دیپلماسی نظامی و سیاسی نمی توانند به اهداف خود دست یابند و باید دیپلماسی اقتصادی را نیز به آن اضافه کنند. از سوی دیگر فرآیند جهانی شدن که بیشتر بر جنبه های اقتصادی تکیه داشت، بیان می کرد که یک اقتصاد پویا نیازمند دیپلماسی اقتصادی پویا است.

البته باید در نظر داشت از هنگامی که یک کشور شروع به صادرات و واردات کرد، دیپلماسی اقتصادی شکل گرفت و این مربوط به قرن ها پیش است.

باید توجه داشت که اقتصاد کشوری که دارای جهان‌بینی خاصی است و این جهان‌بینی با منافع ابرقدرت‌های روز دنیا در تضاد است، اقتصاد خاصی خواهد بود؛ چرا که دشمنی‌ با چنین کشوری پایدار بوده و در هر دوره‌ای به شکلی بروز می‌یابد. از این روی باید همه راهبردها و سیاست‌های کشوری مثل ایران به گونه‌ای طراحی شود که از کیان آن در برابر تهدیدها حفاظت کند و مسیر رسیدن به اهداف کشور را هموار سازد.

جمهوری اسلامی ایران که همیشه در معرض دشمنی‌ قرار داشته و در برابر آنها مقاومت کرده است، بنابراین باید اقتصادی متناسب با این وضع داشته باشد که از آن به اقتصاد مقاومتی تعبیر می‌شود.

شکل گرفتن اقتصاد مقاومتی علاوه بر تکیه بر تولید داخلی و مشارکت مردمی نیازمند یک دیپلماسی اقتصادی فعال و پویا در سطح بین الملل است. البته دیپلماسی که ما را وابسته تر نکند؛ بدین معنا که نباید به بهانه ایجاد یک رابطه پویا بین ایران و کشورهای دیگر، خود را به اقتصاد و کالاهای تولیدی آن اقتصاد وابسته کنیم. این معنا در اقتصاد مقاومتی جایگاهی ندارد.

در اقتصاد مقاومتی جایگاه دیپلماسی اقتصادی این است که یک کشور به ایران وابسته اقتصادی باشد نه سیاسی.

نگاهی به روند چند سال گذشته سیاست خارجی کشورها در قبال ایران نشان می دهد که کشورهایی که با ایران دارای رابطه سیاسی حتی تنگاتنگ بوده اند با یک تذکر و تشر آمریکا این رابطه را کاهش و یا حتی متوقف کرده اند. وابستگی سیاسی اساساً چون منافعی کلان در پشت آن قرار ندارد، بسیار شکننده است.

اما از سوی دیگر نگاهی به وابستگی اقتصادی کشورها به ایران نشان می دهد که داشتن دیپلماسی اقتصادی که در آن بتوانیم با منابع بسیاری که در کشور داریم کشورها را به خود وابسته کنیم، بسیار محکم تر و پایدارتر بوده است و این کشورها به دلیل منافع اقتصادی شدیدی که با زندگی روزمره مردمشان سروکار دارد در مقابل مواخذه ها و تذکرهای آمریکا و دیگر کشورها مقاومت می کنند.

مثال عینی که در اینجا بخواهیم به آن اشاره کنیم صادرات گاز ایران به ترکیه است. ایران چندین سال است که به کشور ترکیه گاز صادر می کند. وابستگی شدید این کشور به گاز ایران توانسته است در مقابل آمریکا و کشورهای غربی که به دنبال تحریم نفت و گاز ایران هستند از این تجارت دفاع کند و به هیچ قیمتی حاضر به قطع آن نباشد. این وابستگی، دیپلماسی اقتصادی در اقتصاد مقاومتی است.

علاوه بر اینکه باید به دنبال صادرات کالاهایی باشیم که برای یک کشور استراتژیک محسوب می شود باید به دنبال برقراری ارتباطات فراوان «متکثر» بین «اقتصاد ملی» و «اقتصاد جهانی» باشیم که برای نظام استکبار غیرقابل کنترل است و احتیاط در ارتباطات بزرگ که مورد تهدید واقع شود.

این سیاست می گوید که در دیپلماسی اقتصادی فعال باید به دنبال برقراری ارتباط اقتصادی با کشورهای متعدد باشیم و تنها تجارت خود را به چند کشور خاص محدود نکنیم.

در دیپلماسی اقتصاد مقاومتی هنگامی که رابطه اقتصادی با تعداد زیادی از کشورها برقرار باشد حجم مبادلات اقتصادی نیز بر تعداد زیادی کشور تقسیم می شود و در نتیجه با کنار کشیدن یکی از آنها تحت فشار غرب و آمریکا، ضربه سنگین و مهلکی به اقتصاد ایران وارد نمی شود. اما اگر تنها با چند کشور تجارت داشته باشیم با کنار کشیدن آن کشور از تجارت با ایران ضربه به مراتب مهلک تر و سهمگین تر خواهد بود.

به طور طبیعی منظور از دیپلماسی اقتصادی در اقتصاد مقاومتی، این نیست که با دیگر کشورهای دنیا تعامل نداشته باشد. چنین اقتصادی نه ممکن است و نه مطلوب. نکته کلیدی در دیپلماسی اقتصاد مقاومتی عبارت از «مهندسی تعاملات تجارتی» است. در صورت مهندسی درست تعاملات اقتصادی، می‌توان از دیپلماسی اقتصادی و فناوری در جهت پیشبرد اهداف انقلاب استفاده کرد. مثلاً در صورتی که کشور در عرصه‌هایی تصمیم به عدم تولید کالا در داخل و تأمین آن از خارج بگیرد، ضرورتی ندارد که این واردات از کشورهایی انجام شود که با ما دشمنی بیشتری دارند. چنان‌که در سال 1388 بیش از 75 درصد از واردات کشور ما از 11 مبدأ انجام گرفته که هفت مبدأ آن یا اروپایی بوده است یا وابسته به غرب.

همچنین در دیپلماسی اقتصادی فعال در اقتصاد مقاومتی موارد زیر ضروری است:

برقراری ارتباطات خاص اقتصادی با برخی از کشورهای دوست، گسترش ارتباطات اقتصادی با کشورها و بلوک‌های منطقه‌ای و متکثر کردن شرکای تجاری از یک شریک عمده به چند شریک کوچک‌تر.

تلاش برای جلوگیری از اجماع در قبال نظام اسلامی در سطح بین‌الملل. باید این مهم با توجه به آسیب‌پذیری‌های اقتصاد جهانی و جاذبه‌های اقتصادی و تجاری ایران و توانایی‌‌ها شکل گرفته در توسعه اقتصادی و فناوری کشور ساماندهی شود.

ایجاد شرکت‌های مشترک یا ایجاد ارتباطات مؤثر شرکت‌ها و مؤسسات ایرانی با برخی از مؤسسات خارجی در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی برای تعامل و تأمین در موارد ضروری در فناوری و تجهیزات فنی و کالا؛ به نحوی که با وجود تلاش استکبار، امکان مداخله و فشار خارجی در این خصوص فراهم نشود، ضمن این‌که ایجاد این‌گونه ارتباطات بین بخش خصوصی کشور با همتایان خارجی آنها مؤثرتر خواهد بود.

در نهایت اینکه در دیپلماسی فعال و پویای اقتصاد مقاومتی رابطه با دیگر کشورها وجود خواهد داشت، اما رابطه ای که مبتنی بر مزیت نسبی جمهور اسلامی ایران است. رابطه ای که در آن ایران با استفاده از مزیت خود (گاز- نفت و...) به تجارت می پردازد و تعامل خود را با کشورها به گونه ای شکل می دهد که تحت تاثیر جهان سلطه عقب نشینی نکند که در این صورت خود متضرر می شود. 

منبع: سامانه محتوای مطبوعاتی