به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، محمد حسین رجبی دوانی، مورخ معاصر در این جلسه عنوان کرد: در ارتباط با مسجد و کارکرد های آن باید به تاسیس اولین مسجد در اسلام اشاره کرد، کعبه به عنوان مقدس ترین مکان از زمان حضرت ابراهیم (ع) کانون توجه موحدان بوده است. در مورد زمان تاسیس کعبه اختلاف نظر وجود دارد برخی اعتقاد دارند که خانه کعبه را حضرت آدم (ع) بنا نهاده است و در طوفان نوح کعبه ویران شد و ویران ماند تا زمان حضرت ابراهیم (ع) که توسط ایشان تجدید بنا شد و برخی معتقد هستند که حضرت ابراهیم (ع) بانی کعبه است یعنی آغاز بنای کعبه در زمان حضرت ابراهیم (ع) بوده است.
وی گفت : متاسفانه بعد از زمان حضرت اسماعیل (ع ) و گذشتن چند نسل مردم مکه به شرک روی آوردند و در بالای بام کعبه در عین حفظ تقدس خانه خدا بت های متعددی قرار دادند و خانه ای که برای توحید ساخته شده بود به محل نگهداری بت ها و نماد شرک تبدیل شد. لازم به ذکر است که مشرکان نیز کعبه را مقدس می دانستند تا ظهور اسلام که پیامبر (ص ) در آن زمان کنار کعبه می آمدند و با این کار نشان می دادند که کعبه برای ایشان بسیار مقدس است. اما چون در فراز کعبه بت وجود داشت رو به کعبه نماز نمی خواندند و نماز خود را به طرف مسجدالقصی اقامه می کردند. بنابراین تا زمانی که ایشان در مکه بوده اند ما مسجد نداریم تا زمانی که حضرت به مدینه هجرت کردند.
رجبی دوانی ادامه داد: پیامبر(ص) قبل از ورود به مدینه در دهکده قبا توقف کردند و منتظر رسیدن حضرت علی (ع) بودند زیرا ایشان در مکه مانده بودند تا امانت های مردم را که در دست پیامبر(ص) مانده بود را بازگردانند و بعد بانوان فاطمه نام از بنی هاشم را که در مکه مانده بودند با خود بیاورند و به دلیل طول کشیدن این زمان حضرت مسجدی را بنا کردند برای اینکه در زمان توقف کار ارزشمندی انجام داده باشند.
وی گفت : از نخستین اقدامات پیامبر(ص) دربدو ورود به مدینه بنای مسجدالنبی بود. اولین مسجدی که در عالم اسلام دارای کارکردهای فراوان بوده است مسجد النبی می باشد. در زمان پیامبر (ص) نخستین کارکرد مسجد بعد عبادی بود اما به سرعت کارکردهای گوناگونی پیدا کرد کارکرد سیاسی مسجد به این صورت بود که مسجد پایگاه اداره دولت اسلام در زمان ایشان بود و حضرت دارالعماره نداشتند و مسجد پیغمبر محل سیاست و بسیج های نظامی بود. همچنین قضاوت در مسجد صورت می گرفت. مسجد کارکرد آموزشی بسیار گسترده ای داشت و در ابتدا آموزش ها محدود به قرائت قرآن، تفسیر قرآن و مسایل شرعی و احکام بود .
رجبی دوانی خاطر نشان کرد: اسلام برای علم آموزی اهمیت زیادی قائل است و مساجد به پایگاه های تعلیم و تربیت تبدیل شدند و بعد از مدتی در دوره عباسیان به دلیل ناتوانی بچه ها در حفظ طهارت مسجد، مکتب خانه ها درست شد ولی برای بزرگ سالان کماکان محل آموزش بود.
وی گفت: در زمان عمر با درست کردن دارالعماره سعی می کنند که کارکرد سیاسی مسجد را بگیرند وکارکرد مسجد را عبادی کردند. بعد از اینکه امام علی (ع) به امامت رسیدند ایشان دوباره مسجد را محل همه امورکردند.
مورخ معاصر ادامه داد: مساجد از زمانی که کتاب بین مسلمانان رواج پیدا کرد به سرعت دارای کتابخانه شدند گفته شده است در شوشتر کتابخانه بزرگی وجود داشته است. به مرور زمان کارکردهای آموزشی مساجد کم شد و مدارس ساخته شد و با تاسیس مدارس علمیه بعد آموزشی مسجد به مدارس داده شد.
وی ادامه داد: مسجد به خصوص مسجد جامع در دولت های مختلف به عنوان یک اصل کلی در اختیار حکومت بود و اگر کسی می خواست حاکمیت خود را به رخ بکشد مسجد جامع را به دست می گرفت و گرفتن مسجد جامع از شهر یعنی گرفتن حاکمیت آن شهر. از بعد اجتماعی نیز در آن زمان اگر قراربود روش جدیدی در امور مربوط به زندگی مردم صورت بگیرد توسط خطیب مسجد بیان می شد.
وی گفت: حکومت ها سعی می کردند مساجد تحت کنترل حکومت ها باشد و از جامعیت کارکرد مسجد احساس خطر می کردند. اکثریت اسلام اهل تسنن بودند و امام جماعت را خودشان تعیین می کردند تا جلوی جنبه های مهم مسجد را بگیرند فقط در دوره طلایی آل بویه شیعه قدرت پیدا کرد و مساجد مثل زمان پیامبر کارکرد خود را پیدا کردند با سقوط این دولت توسط سلجوقیان مساجد دوباره تحت کنترل در آمدند تا زمان حمله مغول که دولت صفویه در ایران تشکیل شد و باعث شد شیعه مجدد قدرت پیدا کند و مسجد و مدرسه کنار هم قرار داشتند، در دوره قاچار برای مساجد دوباره مشکل ایجاد شد و این وضع در دوره پهلوی به اوج خود رسید در زمان فرزندش نیز این وضعیت ادامه داشت به خصوص در دهه پنچاه مساجد خاص تعطیل می شد .
رجبی دوانی گفت: از مساجد بود که مردم بسیج می شدند وباعث بسته شدن پرونده رژیم طاغوت شدند همچنین اگر مساجد نبود در جنگ مشکلات زیادی داشتیم و به لطف الهی امروز مساجد ما بسیار پرشور و پر از جوانان با انگیزه است و مساجد در حال برگشتن به کابردهای اصیل خود هستند.
در ادامه، علی رضا زاده، مسئول دبیرخانه طرح مسجد ما، عنوان کرد: جشنواره اجتماعی کارکرد های مسجد در واقع کارکرد اجتماعی مسجد، یکی از هشت کارد مسجد است که هر کارکرد فضای خاص خود را دارد. کارکرد اجتماعی بیشتر به فضای بیرونی مسجد برمی گردد. یکسری از مخاطبین همیشه در برنامه های مسجد حضور دارند و سنین مختلف دارند ملاک ما افرادی مثل همسایگان مسجد و کسبه محل هستند که ارتباطی با فضای مسجد ندارند، هدف ما درگیر کردن این افراد است.
وی در پایان افزود: هدف این جشنواره جمع آوری ایده های شما در این مورد است.
ارسال نظرات