صائین: تب و تاب جامعه برای کتاب خواندن کم شده/ نشر کتاب شغل سوم برخی از ناشران است

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، علی شجاعی صائین، مدیر عامل خانه کتاب در برنامه نشست تخصصی جایگاه کتاب ایران و نقش یونسکو که  امروز در کمیسیون ملی یونسکو برگزار شد، با اشاره به توسعه صنعت نشر و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات، گفت: با این حال شاهد شکل‌گیری رسانه‌های مختلف اطلاعاتی نظیر چند رسانه‌ای‌ها و منابع الکترونیکی هستیم ولی نشر کتاب چاپی همچنان یکی از مهمترین بحث‌های صنعت نشر است و از اهمیت فراوانی برخوردار است.

وی با بیان اینکه نشر کتاب در ایران به تعبیری مهمترین و اصلی‌ترین صنعت فرهنگی یا یکی از مهمترین و اصلی‌ترین ارکان صنعت فرهنگی است، افزود: علاوه بر مواردی که مطرح شد با فاصله گرفتن از انقلاب تب و تاب جامعه فروکش کرد و عده‌ای از جوانان و مردم که بسته به ایام انقلاب کتابخوان شده بودند کم کم از کتاب فاصله گرفتند؛ البته بسته شدن دانشگاه‌ها در جریان انقلاب فرهنگی نیز در کاهش تعداد عنوان‌ها و شمارگان کتاب در دهه شصت بی‌تأثیر نبوده است.

مدیرعامل خانه کتاب در همین زمینه افزود: در اواخر دهه شصت به ویژه با آغاز اولین برنامه 5 ساله توسعه اقتصادی به لحاظ مرتفع شدن نسبی شرایط بحرانی، پایان جنگ، برطرف شدن برخی از تحریم‌های بین‌المللی، سامان یافتن نسبی اوضاع اقتصادی و تجاری و برقراری روابط بازرگانی و اقتصادی با تعدادی از کشورهای توسعه یافته، اقتصاد ایران وارد مرحله‌ای شد که در چارچوب برنامه‌های توسعه‌ای موفق گردید تدریجاً عدم تعادل به وجود آمده در بخش‌های مختلف را مرتفع کند و در مسیر توسعه قرار گیرد.

شجاعی صائین با بیان اینکه یک کتاب زمانی جایگاه واقعی خود را خواهد یافت که پس از تولید خوانده شده و مورد استفاده قرار گیرد، اظهار داشت: ناکارآمدی شبکه توزیع کتاب سبب شده است بسیاری از کتاب‌های تولید شده در زمان مناسب به دست مصرف کننده علاقمند و نیازمند نرسد به همین دلیل یکی از چالش‌های اساسی صنعت نشر ایران مسئله توزیع کتاب‌ها است. تمرکز تولید و توزیع کتاب‌ در تهران و عدم دسترسی کتاب‌فروشی‌های مستقر در شهرستان‌ها به بخش اعظم کتاب‌های منتشر شده خود مشکل مضاعفی است که سبب می‌شود محصول صنعت نشر به دست مصرف کننده نهایی نرسد.

وی با بیان اینکه درصد زیادی از ناشران کشور غیرحرفه‌ای هستند و فعالیت نشر شغل دوم یا سوم آنها است، یادآور شد: همین مسئله خود مانعی بسیار بزرگی بر سر راه حرفه‌ای شدن صنعت نشر محسوب می‌شود و حمایت‌های دولتی در شکل‌گیری این گروه از ناشران که در پی استفاده از امکانات و یارانه‌های دولتی هستند بی‌تأثیر نبوده است؛ در واقع صنعت نشر همانند صنایع پیش رو نیازمند تخصص و آگاهی از سازوکارهای اقتصادی صنعت نشر و فرایندهای تولید در بین دست‌اندرکاران نشر است.

مدیرعامل خانه کتاب اضافه کرد: اگر ناشری به علت بی‌اطلاعی و نداشتن تخصص نیازسنجی درستی از بازار نداشته و جامعه هدف و بالقوه خویش را مشخص نکرده باشد و پس از تولید، بازاریابی، اطلاع‌رسانی و تحقیق مطلوبی انجام نداده باشد محصول تولید شده به مصرف نخواهد رسید.

شجاعی صائین با بیان اینکه کتاب با محتوای خوب زمانی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد که از نظر سوری هم جذابیت کافی داشته باشد، تصریح کرد:  یکی از مشکلات اساسی صنعت نشر پایین بودن شمارگان کتاب‌های منتشر شده است که هر روز با کاهش شمارگان متوسط پررنگ‌تر می‌شود؛ تولید کتاب با شمارگان بالا به ناشر کمک می‌کند تا بسیاری از پدیده‌های تولید که ارتباطی به هزینه‌های مستقیم ندارد را در شمارگان کتاب سرشکن کند و در نتیجه بهای تمام شده کتاب کاهش یابد در واقع شمارگان پایین کتاب در ایران یکی از مشکلات اساسی صنعت نشر است.

وی با اشاره به راهکارهای برطرف شدن مشکلات موجود صنعت نشر افزود:  یکی از مشکلات اساسی نشر ایران کمی سرمایه در گردش و ناشران است مورد دوم نگاه دست‌اندرکاران نشر به تولید کتاب است که به عنوان شغل اصلی تأثیر بسیار مثبتی در حرفه‌ای شدن نشر دارد مورد سوم مهمترین عواملی که در افزایش مصرف هر کالایی نقش ایفا می‌کند میزان تبلیغ آن در جامعه است با توجه به هزینه‌های تبلیغ در رسانه‌های جمعی باید دولت حمایت‌ها و هماهنگی‌هایی برای سهولت و ارزانی تبلیغ کتاب در این مسئله صورت دهد و ... .

مدیرعامل خانه کتاب با اشاره به دلایل اصلی افزایش قیمت کتاب ادامه داد: نوسانات زیاد مواد اولیه و مصالح کتاب عنوان را می توان دلایل افزایش قیمت کتاب دانست؛ چرا که این مواد بیشتر وارداتی هستند در دوره‌های مختلف تحت تأثیر تحریم‌ها و شدت این تحریم‌ها و تأثیرات منفی آن افزوده شده است دولت می‌تواند با حمایت از کارخانه‌ها و سازمان‌های تولید کننده مواد اولیه در قالب وام‌های بلندمدت و کم بهره از افزایش قیمت دوره‌ای این اقلام که تأثیر منفی بر نشر می‌گذارد جلوگیری کند.

شجاعی صائین گفت: کم اطلاعی جامعه از آثار تولید شده از جمله دیگر مشکلات این حوزه است؛ توزیع مناسب کتاب‌های منتشر شده در سراسر کشور و دسترسی نسبتاً یکنواخت همه آحاد جامعه به کتاب در شهرها و روستاهای مختلف می‌تواند در مصرف آن و همچنین توسعه نشر تأثیر مثبتی داشته باشد.

وی اضافه کرد: اتحادیه‌ها و تعاونی‌های صنفی در هر حوزه‌ای می‌تواند نقش مثبتی بر فعالیت، رشد و بالندگی حوزه داشته باشد.

مدیرعامل خانه کتاب افزود: تعداد کل کتاب‌های منتشر شده پس از پیروزی انقلاب اسلامی 821.262 عنوان بوده که از 1853 عنوان در سال 85 به 64047 عنوان در سال 91 رسیده است بیشترین درصد کتاب‌های چاپ شده مربوط به سال 90 و کمترین درصد مربوط به سال 60 است. از مجموع کتاب‌های منتشر شده در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی 639360 عنوان کتاب تأویلی و 181905 عنوان ترجمه بوده است بیشترین تعداد کتاب‌های تألیفی و ترجمه مربوط به سال 1391 و کمترین تعداد کتاب‌های تألیفی و ترجمه مربوط به سال 60 است.

وی در پایان خاطرنشان کرد: شمارگان کل کتاب‌های منتشر شده پس از پیروزی انقلاب اسلامی 3415299298 نسخه بوده است بیشترین درصد مربوط به سال 90 و کمترین درصد مربوط به سال 60 است