به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، در پی انتشار برخی مقالات، اشعار و سخنرانی های برخی از استادان در ماه های محرم و صفر به بهانه انتقاد از هیئات مذهبی، جمعی از شعرای آیینی کشور طی بیانیه ای مشترک به بعضی از شبهات پاسخ دادند.
گرچه رویه «خبرگزاری دانشجو»، بر عدم انعکاس این مقالات و اشعار بوده تا به این ماجرا دامن زده نشود، اما با توجه به گستره اخبار این مسئله در سطح فضای مجازی، بیانیه ذیل به سبب رعایت میانه روی منتشر می شود؛ البته این بیانیه نیز خالی از جانبداری نیست، لذا «خبرگزاری دانشجو» نگرانی عمیق خود را نسبت به چند دستگی میان شعرای انقلابی کشورمان ابراز می کند. همچنین این خبرگزاری در آینده مطالب مبسوطی در خصوص آسیب های درونی گسترش شعر پس از انقلاب و آسیب های بیرونی که به این جریان شعری تحمیل می شود منتشر خواهد کرد.
متن این بیانیه به این شرح است:
بسمه تعالی
هر سال در دهه اول محرم از یک سو مجالس عزا داری سالار شهیدان به اوج خود می رسد و رونق می گیرد و از سوی دیگر بازار انتقاد ها و روشنفکری های برخی اساتید بزرگوار گرم می شود بطوری که شاهد انتشار مقالات و اشعار متعددی در این زمینه هستیم .برای نمونه یک سال کار هایی که مادحین و شعرای هیاتی انجام می دهند به باد نقد گرفته می شود و از دید این اساتید بزرگوار بر خلاف آموزه های دین است و یا یک سال تبرک و تمسک جستن به مسائلی که به دستگاه سیدالشهدا منسوب هستند کاری خرافه گرایانه قلمداد می شود و همچنین یک سال هم در صف غذا ایستادن خلاف شریعت نبوی است.
از این رو می توان پیش بینی کرد که در سال های آتی نیز شاهد اینگونه انتقاد ها و کج فهمی ها خواهیم بود .اما سوالی که مطرح می شود این است که وظیفه طلایه داران جریان هیات چیست؟ آیا باید در مقام پاسخ گویی متقابل در بیایند و جوابیه های خود را به سمت این اساتید بزرگوار گسیل کنند؟
فرض کنیم که مخالفین این انتقادات پاسخ های مناسب و قابل قبولی را خدمت اساتید بزرگوار ارائه کردند و آنها نیز اشتباه خود را پذیرفتند . اما چه تضمینی وجود دارد که سال آینده در چنین ایامی استاد بزرگوار دیگری مجددا در مقام انتقاد ایراد های نابجایی را به دستگاه سیدالشهدا وارد نکند ؟ از این رو بنظر می رسد مناسب تر است که جلوداران عرصه شعر و مداحی و هیات یک بار برای همیشه این مسائل را حل کنند بطوری که اگر در آینده نیز چنین شبهه هایی وارد شد با رجوع به این راه حل ها شبهات بی پاسخ نمانند. ما نیز بر آن شدیم تا به اندازه وسع خود و با بهره گیری از بزرگان و منابع مرتبط با دستگاه نوکری اباعبد الله الحسین در این زمینه گامی هر چند کوچک برداریم.
در وهله اول سوالی که باید از این اساتید بزرگوار پرسید این است که تعریف شما از دستگاه نوکری سید الشهدا چیست ؟در واقع شما بر اساس کدام پایه علمی و فقهی چنین مسائلی را خلاف شریعت نبوی می دانید ؟ نمی شود که بنا بر نظر شخصی و دیدگاه مطلوب خویش جریانی را زیر سوال برد.
در پاسخ به چنینن شبهه هایی لازم است بحث شعائر دین که در راس آن شعائر دستگاه امام حسین علیه السلام است مورد توجه قرار گیرد .شعائر نشانه های راهنمایی است که انسان را به سمت مقصد هدایت می کند در واقع نیل به مقصد بدون شعائر امکان پذیر نیست .خود شعائر به دوسته ی «ثابتات» و «غیر ثابتات» تقسیم بندی می شود که همانطور که از نامشان پیداست ثابتات همیشه ثابت اند ولی غیر ثابتات ممکن است تغییر کنند. نکته حائظ اهمیت این است که تغییر و نوآوری در ثابتات حرام و در غیر ثابتات یا متغیرات واجب می باشد.
بر فرض مثال هرگونه تغییر و یا حتی جابجایی در ارکان اذان حرام است یعنی نمی شود «حی علی الصلاه »را در ابتدای اذان خواند ولی تغییر و نوآوری در لحن و آهنگ اذان نه تنها اشکالی ندارد بلکه واجب هم هست . چرا که ما به جذب حداکثری و تمامی سلیقه ها موظف هستیم.
در مکتب ابا عبدالله نیز چنین است نمی شود بر فرض مثال وقایع ظهر عاشورا را با شعر تغییر داد و چیزی را روایت کرد که هرگز صورت نگرفته است ولی لازم است که این وقایع متناسب با زبان و گفتار هر عصری سروده شود تا مورد استقبال اکثریت قرار گیرد.
وقتی به تاربخ رجوع می شود متوجه می شویم که اولین نوآوران عرصه عزاداری برای سیدالشهدا خود آل الله علیهم السلام بوده اند برای مثال تاریخ می نویسد که زین العابدین علیه السلام هر وقت از جایی عبور میکرد و مشاهده می نمود گوسفندی را ذبح می کنند ابتدا می فرمود که به این ذبح آب داده اید یا نه؟ و سپس با شنیدن پاسخ شروع به گریه و عزاداری می کرد، علت را که سوال می کردند می فرمود که پدرم را در کربلا تشنه سر بریدند.
به نظر می رسد که اگر خوب به بحث ثابتات و غیر ثابتات پرداخته شود خیلی از این شبهات و انتقادات نابجا برطرف می گردد و دیگر شیوه های نوین عزاداری برای سید الشهدا واکنش های مخربانه ای را در بر نخواهد داشت. البته این نکته را نیز باید خاطرنشان کرد که تغییر همیشه با برخورد های سرسختانه ای مواجه بوده است مانند نوآوری هایی که مرحوم حاج اکبر ناظم در زمان خود عرضه کرد که با واکنش روشنفکران زمان خود مواجه شد و لی الان ما از آنها بعنوان روش های سنتی عزاداری یاد می کنیم.
یکی از اساتید بزرگوار چندی پیش فرموده بودند که «عزاداری به شیوه سنتی مورد پسند است و من هنوز از نوحه های قدیمی مثل مرحوم کوثری و ... لذت میبرم.» لازم به ذکر است که این نوحه ها و مداحی ها در زمان خود یک نوآوری محسوب می شدند ولی باید پرسید که آیا در همان زمان می شد نوحه های دوره صفویه را خواند فقط به این بهانه که عزاداری باید سنتی باشد؟
همچنین نکته ای که لازم است یادآور برخی از اساتید بزرگوار شویم این است که هر قدر هم علم انسان زیاد باشد بدون تمسک به سید الشهدا این علم برای انسان منفعتی نخواهد داشت و چه بسا عامل گمراهی شود .برای بهتر فهمیدن این اصل بهتر است در این روایت از امام صادق علیه السلام قدری تامل کرد:
یک از یاران امام صادق علیه السلام می گوید در دیداری که با حضرت داشتم ایشان از من پرسیدند: آیا به زیارت امام حسین (ع) می روی؟
عرض کردم: آیا جایز است؟
حضرت فرمود : چطور جایز نیست وقتی خدا هر شب جمعه به زیارت او می رود و به همراه فرشتگان، انبیا و اوصیا که محمد (ص) بالاترین انبیا و ما بالاترین اوصیا هستیم بر مزار او فرود می آید.
عرض کردم: پس شما هم هر شب جمعه او را زیارت می کنید تا زیارت پروردگار را درک کنید؟
حضرت فرمود آری چنین است و ... .
وقتی در این روایت دقیق می شویم متوجه می شویم که هر شب جمعه خداوند که عالم مطلق است در کربلا و بر مزار سیدالشهدا هبوط می کند از طرفی امام صادق و تمامی ائمه علیهم السلام نیز که مظهر علم الهی هستند در کربلا حضور دارند. از این روایت اینگونه بر می آید که نافعیت علوم و دیگر فضائل آل محمد علیهم السلام در سایه سیدالشهدا و عزاداری بر او صورت می پذیرد. از این رو خوب است استاتید بزرگوار بجای اینکه هر ساله بخشی از دستگاه امام حسین علیه السلام را مورد نقد و بررسی قرار دهند به خیل عظیم عزاداران بپیوندند و با آنها همدل شوند وگرنه علومشان نه تنها منفعتی نخواهد داشت بلکه حتی ممکن است آنها را به سرنوشت شریح قاضی و علمای دیگری که با علمشان مقابل اباعبدالله ایستادند دچار کند.
در آخر می توان اینگونه نتیجه گرفت که با درک صحیحی از ثابتات و غیر ثابتات دستگاه سید الشهدا متوجه می شویم که تمسک به علم و کتل و همچنین ایستادن در صف غذا هیچ اشکالی ندارد و حتی باید هر ساله در اینگونه مسائل شاهد نوآوری و گسترش باشیم اما به شرطی که تغییری در ثابتات نداشته باشیم و شیوه عزاداری فی نفسه حرام نباشد .
برخی از شعرایی که این بیانیه را تایید و امضا کرده اند عبارت اند از :
حجت الاسلام و المسلمین رضا جعفری
جواد حیدری
علی اکبر لطیفیان
محسن عرب خالقی
حامد عسکری
قاسم صرافان
هادی جانفدا
علی اشتری
حسین رستمی
کاظم بهمنی
مهدی سهرابی
علی عباسی
میثم سلطانی
سید علی رکن الدین
محمد رسولی
امیر تیموری
سهراب افشاری
سید جواد پرئی
سجاد محمدی
امیرحسین صالحی
آرش براری