آیا قدمی برای اشتغال دانشجویان برداشته می‌شود؟

گروه اجتماعی «خبرگزاری دانشجو»؛ کار در زمان تحصیل، گرچه یک پدیده تازه و ناشناخته نیست و از سالیان بسیار دور، نوجوانان دانش‌آموز در کنار درس و تحصیل خود مشغول به انجام کارهایی می‌شده‌اند که اغلب پس از رسیدن تحصیلات به یک نقطه مشخص مانند دیپلم، به شغل دائمی آنها تبدیل می‌شده است.

زمانه جدید اما شرایط تازه‌ای هم ایجاد کرده است. نوجوانان بسیار اندکی پیدا می‌شوند که کار کنند و جوانان دانشجوی بسیاری هم همچنان با هزینه‌ای که از خانواده دریافت می‌کنند تحصیل می‌کنند و روزگار می‌گذرانند؛ به امید آنکه با اتمام درس و تحصیل مشغول به کار شوند و بتوانند درآمد مستقل داشته باشند و دیگر نیاز مالی به پدر و خانواده نداشته باشند.

در این میان دانشجویانی هم هستند که در کنار تحصیل خود کار می‌کنند، درآمد کسب می‌کنند و در مواردی حتی هزینه زندگی خانواده خود را هم پرداخت می‌کنند. کار در کنار تحصیل در دانشگاه گرچه می‌تواند مشغله‌های فکری دانشجویان را افزایش دهد، با ساعات تحصیل و کلاس آنها تداخل کند و باعث اشغال فرصت‌های دانشجویان شود، اما نکته‌های بسیار مثبتی هم دارد که در صورت مدیریت درست و برنامه‌ریزی اصولی، می‌توان هم به خوبی درس خواند و هم کار کرد.

دانشجویان خوابگاهی زودتر به بازار کار وارد می‌شوند

دانشجویان خوابگاهی که معمولا در شهرهایی دور از محل زندگی خود مشغول به تحصیل می‌شوند، معمولا هزینه‌ای بیش از دیگر دانشجویان بر خانواده خود تحمیل می‌کنند و به همین دلیل تمایل و کشش بیشتری برای ورود سریع‌تر به بازار کار پیدا می‌کنند تا با کسب درآمد، فشار کمتری به خانواده وارد کنند و دست‌کم هزینه تحصیل و رفت و آمد خود را به دست آورند. کار در زمان تحصیل، علاوه بر آنکه به دانشجویان کمک می‌کند هزینه‌های زمان تحصیل خود را تامین کنند، موجب رشد توانایی‌های آنها و آمادگی برای اشتغال جدی و تمام‌وقت پس از اتمام تحصیلات هم می‌شود و از این رو یک فرصت مناسب برای آزمودن توانایی‌ها و خلاقیت‌هاست.

مسئولان دانشگاه‌ها و خوابگاه‌های دانشجویی می‌توانند در این زمینه نقش ویژه‌ای در تقویت دانشجویان و هدایت آنها به سمت فعالیت‌های شغلی مناسب و در راستای تحصیلات‌شان داشته باشند. این اقدامات درباره دانشجویان سال آخر بسیار ضروری‌تر است؛ چرا که این دانشجویان باید بتوانند بلافاصله پس از اتمام تحصیلات وارد بازار کار شوند.

صندوق رفاه دانشجویان مسئول فراهم کردن اشتغال دانشجویان

دکتر ناصر مطیعی رییس صندووق رفاه دانشجویان، در ابتدای سال جاری از برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیت‌های کارآفرینی دانشجویان سال آخر خبر داد و گفت: صندوق رفاه دانشجویان به دنبال هماهنگی با وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، پارک‌های علم و فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان است که امکان اشتغال دانشجویان را فراهم کند و دانشجویان در اواخر تحصیل، امکان بیشتری برای کار و اشتغال داشته باشند.

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی گرچه نقش بسیار فراوانی در افزایش سطح علمی جامعه و رشد کیفیت زندگی اقشار مختلف جامعه دارند، اما یکی از آسیب‌ها و کمبودهای موجود در سیستم آموزش عالی کشور، دور شدن از کارآفرینی و بازار کار است. بسیاری از دانشجویان پس از پایان تحصیلات خود یا برای مدت طولانی بیکار می‌مانند یا به مشاغلی غیرمرتبط با تحصیلات خود مشغول می‌شوند. این بحران تا حدی جدی است که بر اساس آمارهای موجود، نزدیک به 40 درصد از فارغ‌التحصیلان رشته پزشکی هم به مشاغل غیرپزشکی وارد می‌شوند.

مسابقه برترین طرح کارآفرینی در سطح خوابگاه‌های دانشگاه تهران که فراخوان آن در اسفند 1390 منتشر شد و خبری از نتایج این مسابقه در دست نیست، می‌توانست به یک فرصت طلایی و ملی برای اشتغالزایی در خوابگاه‌های دانشجویی و کمک به دانشجویان برای ورود به بازار کار تبدیل شود، اما مشخص نیست چرا در سال‌های بعد تکرار نشده و به یک اقدام ملی و سراسری تبدیل نشده است.

بازارچه‌های دانشجویی؛ آغاز خوب، اما کمرنگ

با این حال برگزاری بازارچه‌های دانشجویی در هفته خوابگاه‌ها که همه‌ساله در بسیاری از خوابگاه‌های دانشجویی برگزار می‌شود، می‌تواند نقش تشویقی مناسبی برای سوق دادن دانشجویان به سوی بازار کار داشته باشد. دکتر طهمورث آقاجانی مدیرکل خدمات دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی در همین زمینه گفته است: راه‌اندازی بازارچه‌های دانشجویی در محوطه خوابگاه‌ها و عرضه تولیدات دانشجویی با هدف اشتغالزایی، ایجاد محلی در خوابگاه‌ها یا همجوار خوابگاه‌ها به منظور ارائه محصولات نرم‌افزاری فرهنگی و یا فروش آثار مکتوب، افتتاح مراکز کارآفرینی دانشجویی، بررسی راهکارهای استفاده از مشارکت دانشجویان در اداره خوابگاه‌ها، انتخاب اتاق نمونه و دانشجوی نمونه خوابگاه، از برنامه‌های روز «خوابگاه؛ زندگی جمعی و مشارکت دانشجویان در مدیریت اجتماعی و کارآفرینی» خواهد بود.

برگزاری بازارچه‌های دانشجویی محدود به هفته خوابگاه‌ها نیست و در بسیاری از اوقات دیگر سال تحصیلی نیز این برنامه در دانشگاه‌های مختلف کشور اجرا می‌شود. بازارچه خیریه دانشجویی در دانشگاه کاشان که نیمه اسفند سال گذشته برگزار شده، یکی از همین موارد است. دکتر محمدرضا ذوقی مدیر فرهنگی دانشگاه کاشان در همین زمینه گفته است: در این نمایشگاه، آثار صنایع دستی و هنرهای سنتی دانشجویان و مددجویان و توان‌یابان کاشان ارائه شده است.

بازارچه خیریه دانشجویی در برازجان که 24 اردیبهشت برگزار شد، یکی دیگر از این موارد است که با همت دانشجویان رشته مددکاری اجتماعی در این شهر استان بوشهر و با هدف کمک به نیازمندان برگزار شده است. بر اساس اظهارات الهام حیدرپور رییس دانشگاه جامع علمی کاربردی بهزیستی برازجان، همه سود و عواید حاصل از فروش اجناس این بازارچه به حساب مشارکت‌های مردمی بهزیستی برای کمک به خانواده‌های نیازمند واریز می‌شود.

بازارچه‌های دانشجویی گرچه ممکن است سود چندان مالی برای دانشجویان به همراه نداشته باشد، اما می‌تواند در آشنا شدن آنها با بازار کسب و کار و کسب تجربه و یادگیری شرایط لازم برای عرضه مناسب کالاها و خدمات، نقش مهمی ایفا کند. همه این اقدامات گرچه لازم است، اما هنوز نتوانسته به موفقیتی چشم‌گیر تبدیل شود و تحصیلات دانشگاهی را از فضای انتزاعی خارج کند و آن را با تولید و اشتغالزایی پیوند دهد. با این حال ادامه جدی همین برنامه‌ها و پیگیری آن در دانشگاه‌ها و خوابگاه‌های مختلف دانشگاهی و تبدیل بازارچه‌های اشتغالزایی به برنامه‌ای ملی و سراسری، دانشجویان را به بازار کار نزدیک‌تر خواهد کرد.