سنگینی باری که فرمانده ناو وینسنس به دوش کشید/ افتخار کردن به مدالی خونین

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ ناخدا ویلیام سی. راجرز سوم که معمولاً به عنوان ویل سی. راجرز سوم شناخته می‌‌شود در دسامبر سال 1938 در فورت‌‌ورث، تگزاس به دنیا آمد. او افسر نیروی دریایی آمریکا بود و بیش‌‌تر به‌‌خاطر فرماندهی ناو یو.اس‌‌.اس‌‌ ‌‌وینسنس(G-49)، یک ناوشکن در کلاس Ticonderoga مجهز به سیستم‌‌های رزمی Aegis شناخته شده است.

در زمان فرماندهی او، این ناو مسئول سرنگون کردن پرواز شمارة 655 هواپیمای ایران برفراز خلیج‌‌فارس بود که منجر به کشته شدن 290 غیرنظامی شد و یک ماجرای بین‌‌المللی برای آمریکا به وجود آورد.

راجرز دومین فرمانده ناو وینسنس بود و در 11 آوریل 1987 به این سمت منصوب شد. در آن زمان، ناو وینسنس، یکی از تنها پنج رزم‌‌ناو به‌‌آب‌‌انداخته‌‌شده‌‌ای بود که سامانه جدید رزمی موسوم به Aegis را حمل می‌‌کرد. این سامانه یک میلیارد دلاری، یک سیستم مدیریت رزمی یک‌‌پارچه رایانه‌‌ای بود. وینسنس اولین رزم‌‌ناو از این نوع بود که به ناوگان اقیانوس آرام پیوست. مرکز این سامانه یک رادار پیشرفته، دارای ردیابی اتوماتیک چندمنظوره سه بعدی و زمان‌‌بندی‌‌شده موسوم به AN/SPY-1 است.

این رادار بسیار پرقدرت که به‌‌عنوان «سپر ناوگان دریایی» شناخته شده قادر به جست‌‌وجو، ردیابی و هدایت موشک‌‌ها به‌‌طور همزمان با ظرفیت ردیابی بیش از یک‌‌صد هدف در بیش‌‌تر از 100 میل دریایی(200 کیلومتر) است. فرماندهی یک ناو مجهز به سامانه Aegis در آن زمان بسیار مهم تلقی می‌‌شد. وینسنس در 25 آوریل 1988 در یک مأموریت شش‌‌ماهه به حمایت از عملیات ارنست ویل، همراهی و اسکورت تانکرهای نفت‌‌کش در خلیج‌‌فارس، در این منطقه مستقر شد.

در سوم جولای سال 1988، ناو وینسنس، پرواز شماره 655 ایران ایر را با دو موشکSM-2MR سرنگون کرد. پرواز 655 ایران ایر که 290 مسافر را حمل می‌‌کرد، به‌‌مدت هفت دقیقه درحال پرواز بود که این دو موشک با فاصله تقریباً 8 مایل(13کیلومتر) از ناو وینسنس به این هواپیما اصابت کرد. این هواپیما درخلیج فارس در 5/6 مایلی (5/10 کیلومتری) جزیره هنگام سقوط کرد. در زمان وقوع این حادثه، ناو وینسنس داخل آب‌‌های ایران بود و درگیر یک نبرد با سلاح‌‌های سبک با چندین قایق توپ‌دار ایرانی شده و در جریان عملیات‌‌های پرواز به سوی هلیکوپتر آن‌‌ها شلیک شده بود.

متعاقب این ماجرا گزارشی تحت عنوان «تحقیقات رسمی درخصوص شرایط حاکم بر سرنگون‌‌کردن پرواز شماره 655 ایران ایر در سوم جولای 1988» توسط دریاردار ویلیام فوگارتی منتشر شد. در این گزارش خاطرنشان می‌‌شود که ناخدا راجرز اطلاعات نادرستی را دریافت کرد که به‌‌موجب آن تصمیم به شلیک موشک گرفت. به‌‌خصوص به او گفته شد که این هواپیما یک جت جنگی است که در حالت تهاجمی به سوی پایین می‌‌آید و این‌‌که با رادارهای موسوم به رادار نظارتی ثانویه/ کدهای II ـ modeIFF که انحصاراً توسط هواپیماهای نظامی به‌‌کار برده می‌‌شود، هویت خود را فاش ساخته است.

در این تحقیق می‌‌آید که ناخدا راجرز تمام فکر خود را روی درگیری در حالِ جریان با قایق‌‌های ایران معطوف کرده بود و تنها به‌‌مدت کمتر از چهار دقیقه از هواپیمایی که به طرف ناو او می آمد، مطلع بود. در این گزارش افزوده شد که با توجه به این‌‌که راجرز مسئول حفاظت از ناو یو.اس.اس المر مونت‌گومری (Uss Elmer Montgomery) نیز بود، احساس مسئولیت بیشتری برای اقدام می‌‌کرد. این گزارش در پایان به این نتیجه رسید که راجرز بر اساس اطلاعات داده‌‌شده به او و زمان کمی که در اختیار داشت، سنجیده دست به اقدام زده و همچنین او در چارچوب قوانین درگیری عمل کرده است.

تحقیقات مستقل درخصوص این وقایع، تصویر متفاوتی را نشان داده است. جان بری و راجر چارلز از نیوزویک مدعی شدند که راجرز شیفته جنگ بود و جنگ با قایق‌‌های توپ‌دار ایرانی را شروع و آن‌‌ها را تا داخل آب‌‌های ایران تعقیب کرد. آ‌‌ن‌‌ها همچنین دولت آمریکا را متهم به سرپوش گذاشتن بر این قضیه کردند.

منابع دیگر تا حدی مسائل فنی و پهنه کشتی را مقصر دانستند. یک تحلیل انجام‌‌شده در این باره توسط انجمن مطالعات استرتژیک بین‌‌الملل، استقرار یک رزم‌ناو مجهز به سامانه‌‌ Aegis را در این منطقه غیرمسئولانه خواند و چنین استنباط کرد که پهنه‌‌ کشتی نقش مهمی در یک سطح پایین برای شلیک داشته است. در سال 2004، ماریتا تورپین و نیک دوپلوی (Niek du Plooy) از مرکز پشتیبانی لجستیک و تصمیم‌‌گیری، این رویداد را به اشتباه در تجزیه و تحلیل نتایج توسط سامانه رزمی Aegis نسبت دادند و این طرح و ارتباط بیهوده کاربر را که به اشتباهات تصمیم‌‌گیری کمک کرد، مقصر دانستند.

دیوید کارلسون، افسر سرفرماندهی ناو یو.اس.اس سایدز (Uss Sides)، دومین کشتی‌‌ای که در زمان وقوع این حادثه تحت کنترل تاکتیکی راجرز بود، شخصاً از وی انتقاد کرد و او را بسیار پرخاش‌‌گر نامید. کارلسون ادعا کرد که سرنگون‌‌کردن پرواز شماره‌‌ 655 ایران ایر ناشی از به اوج رسیدن روح وحشتناک ستیزه‌‌جویی ناخدا راجرز بود که اولین بار چهار هفته قبل از این ماجرا دیده شد.

کارلسون به وقایع روز دوم ژوئن 1988 اشاره کرد که مدعی شد راجرز، ناو وینسنس را که در تعقیب یک کشتی فله‌‌بر بود، به یک ناو محافظ ایرانی بسیار نزدیک کرد. این‌‌که او با پرواز دادن هلیکوپترش آن را به فاصله‌‌ بسیار نزدیکی از قایق‌‌های کوچک ایرانی برد و همچنین به جای هدایت کشتی دیگر برای شلیک به‌‌سوی کشتی‌‌های ایرانی، به‌‌سوی چند قایق کوچک نظامی ایرانی شلیک کرد.

کارلسون با اشاره به هزینه‌‌ بالای این رزم‌ناو در ارتباط با ناوهای محافظ وابسته به گروه رزمی، با تصمیم راجرز مخالفت کرد. «چرا می‌‌خواهی یک رزم‌ناوAegis به‌‌سوی قایق‌‌ها شلیک کند؟ این کار عاقلانه‌‌ای نیست.» ناو وینسنس که همچنان راجرز فرمانده‌‌ آن بود، مدت باقیمانده از مأموریت خود را به اتمام رساند و در 25 اکتبر 1988 به پایگاه دریایی سن‌‌دیه‌‌گو بازگشت. در مسیر بازگشت به کشور، این ناو در 22 سپتامبر 1988، 26 ویتنامی را که قایق آن‌‌ها در جنوب دریای چین دچار حادثه شده بود، نجات داد.

راجرز تا 27 می سال 1989 فرمانده‌‌ ناو وینسنس بود. در سال 1990، جورج بوش پدر به راجرز به‌‌خاطر عملکرد خارق‌‌العاده او به‌‌عنوان افسر فرمانده، نشان لژیون لیاقت اعطا کرد. این مدال به‌‌خاطر دوران تصدی او به عنوان فرمانده‌‌ ناو وینسنس از آوریل 1987 تا می 1989داده شد و هیچ اشاره‌‌ای به سرنگون کردن پرواز شماره‌‌ 655 ایران ایر نکرد.

منصب بعدی راجرز، افسر فرماندهی گروه آموزش‌‌های تاکتیکی نیروی دریایی آمریکا در پوینت لوما (Point Loma) بود. این گروه مسئول آموزش افسران در هدایت موقعیت‌‌های رزمی است. راجرز در اوت سال 1991 از نیروی دریایی بازنشسته شد. در سال 1992، ناخدا راجرز و همسرش شارون به اتفاق هم کتابی را به نام «مرکز طوفان: یک گزارش شخصی از تراژدی و تروریسم» نوشتند. این کتاب درمورد وقایع حول و حوش سرنگون‌‌شدن پرواز شماره‌‌ 655 ایران ایر و انفجار اتومبیل آن‌‌ها از دیدگاه خودشان است.

حبیب احمدزاده نویسنده کتاب «داستان‌های شهر جنگی»، در نامه‌ای خطاب به ویل راجرز آورده است:

آقای ویل راجرز! این گفته را به یاد دارید: «من سنگینی این بار را تا پایان عمر به دوش خواهم کشید؟» جمله‌ای که فردای انهدام هواپیمای ایرباس، خبرگزاری‌ها از زبان شما بازگو کردند ... اگر آن جمله از صمیم قلب ادا نشده و یا با گذشت زبان به فراموشی نسبی سپرده شده باشد، شما اکنون در کنار خانواده‌تان به راحتی زندگی می‌کنید و آن مدال شجاعت را که در برگشت از آن ماموریت دردناک، رئیس جمهور ریگان، در مقابل چشم همگان، در اسکله به سینه‌تان دوخت، در قابی مخصوص در بهترین نقطه منزلتان قرار داده و بدان مدال خونین افتخار می کنید؟!