برخی اساتید برای پوشاندن ناتوانی خود، جامعه ایرانی را متهم می‌کنند/ تعداد اساتیدی که شایستگی همه جانبه استادی داشته باشند بسیار کم است

گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»؛ مقام معظم رهبری در دیداری که در چهارم تیرماه سال جاری با اساتید دانشگاه‌ها داشتند به نقش اساتید در فضای فرهنگی دانشگاه و ارتباط آنها با دانشجویان اشاره کردند و نقش آنها را در تربیت نسل دانشجو حائز اهمیت دانستند. در این رابطه گفتگویی داشتیم با دکتر محمدصادق کوشکی عضو هیات علمی دانشگاه تهران و پیرامون فرمایشات مقام معظم رهبری و نقش اساتید در دانشگاه سوالاتی از وی پرسیدیم.

«خبرگزاری دانشجو» - یکی از توصیه‌ هایی که رهبر انقلاب خطاب به اساتید دانشگاه داشتند این بود که اساتید در دانشگاه وقت بگذارند و دانشگاه را کار و دلبستگی اصلی خود بدانند و همچنین با دانشجو ارتباط برقرار کنند. به نظر شما فضای کنونی دانشگاه تا چه اندازه مطابق با این توصیه رهبری است؟

کوشکی: مشکلی که ما در نظام آموزش عالی کشور خود از گذشته تا کنون داشته ایم این است که اساتید دانشگاه برای معلمی گزینش نشدند. یعنی عموما به این صورت بوده که اگر کسی مدرک تحصیلی داشته و در گزینش های رایج استخدامی هم موفق بوده به عنوان استاد دانشگاه استخدام و مشغول به کار شده است. در حالی که کسی صلاحیت استادی دارد که علاوه بر توانایی علمی کافی و صلاحیت های قانونی برای استخدام، عشق معلمی و استعداد آن را هم داشته باشد و در عین حال صاحب قلم و پژوهشگر هم باشد.

یعنی استادی دانشگاه مجموعه ای از توانایی های مختلف است و یک استاد باید توانایی، عشق و استعداد تدریس و آموزش، بیان معلمی و خلاقیت ذهنی برای آموزش داشته باشد. در کنار اینها یک استاد باید اهل پژوهش و دست به قلم باشد و همچنین صلاحیت های علمی و اخلاقی مناسب را نیز داشته باشد.

اگر کسی با این خصوصیات وارد دانشگاه شود، تمام وقت در دانشگاه می ماند و دانشجوها را به تحصیل و تولید علم علاقمند و به پژوهش تشویق می کند. چنین فردی یک استاد واقعی دانشگاه خواهد بود. اما متأسفانه چنین افرادی را در دانشگاه کم می بینیم.

خیلی ها فقط به عنوان شغل به این مساله نگاه می کنند و طبیعتا چون دانشگاه درآمد کافی برایشان ندارد تدریس در دانشگاه فقط یکی از شغل های آنهاست و ممکن است شغل های متنوع دیگری هم داشته باشند. برخی هم فقط برای پرستیژ به دانشگاه آمده اند و در دانشگاه پیدایشان نمی شود. این افراد سر و ته کلاس ها را می زنند و به جای 14 جلسه کلاس تنها 4 یا 5 جلسه که آن هم عموما بدون کیفیت است، برگزار می کنند.

متاسفانه الان فضای عمومی دانشگاه های ما از کسانی که شایستگی و لیاقت همه جانبه استادی داشته باشند بهره مند نیست و تعداد این افراد خیلی کم هستند. برخی از اساتید هم افراد خوب و با سوادی هستند اما توان و استعداد معلمی ندارند. برخی هم توانایی پژوهش ندارند و پژوهشگر نیستند. در حالی که اگر کسی پژوهشگر نباشد چگونه می تواند دانشجو را به تولید علم علاقمند کند و تولید علم را به او آموزش دهد؟ نظام آموزش عالی ما باید به سمتی برود که معلم – با همه خصوصیات آن - گزینش کند نه صاحبان مدرک که صرفا ضوابط حداقلی استخدامی دولت را داشته باشند.

«خبرگزاری دانشجو» - یکی از نکات دیگری که رهبری اشاره کردند این است که اساتید باید سعی کنند دانشجو را پایبند به تعلقات معنوی، میهنی و خانوادگی بار بیاورند اما به این نکته هم اشاره داشتند که جریانی در کشور وجود دارد که مرعوب فرهنگ غربی هستند و هر چیز ملی و میهنی را مورد تحقیر قرار می دهند. الان اساتید دانشگاه چقدر به این مساله اهمیت می دهند؟

کوشکی: اگر شروطی که برای یک استاد گفتیم در فرد وجود داشته باشد قاعدتا آن فرد شاگردانی تربیت خواهد کرد که به خاطر خدا به آبادی کشور و حل مشکلات مردمشان فکر می کنند. این افراد سعی می کنند مفید باشند و راهگشا باشند و باری از دوش جامعه بردارند نه این که خودشان بار باشند.

مشکل اینجاست که ما افرادی را که به صورت همه جانبه توان و لیاقت استادی داشته باشند کم داریم. این افراد ممکن است سعی کنند این ناتوانی خود را با اشکال مختلف بپوشانند که یکی از این روش ها راهکاری است که در گذشته هم وجود داشته و آن تخطئه جامعه ایرانی است.

برخی از این افراد هم ممکن است تحصیلکرده‌ های فرنگ باشند و جمله ورد زبانشان تخریب جامعه ایران و متهم کردن انسان ایرانی به تنبلی، بی فرهنگی و بی کیفیتی است. این افراد این مسایل را مطرح می کنند تا بی کیفیتی خودشان پوشانده شود. آنها از این طریق ناتوانی خودشان در امر استادی را با این عبارات کلی، احساسی و غیر عقلانی می پوشانند تا دانشجو متوجه ناشایستگی آنها نشود. قطعا اگر کسی لیاقت استادی را داشته باشد انسان هایی را تربیت می کند که با اهداف الهی برای جامعه مفید باشند.