شفافیت اطلاعات در ثریا
به گزارش خبرنگار اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»، برنامه ثریا در این هفته به شفافیت اطلاعات و نقش آن در اجرای عدالت در نظام مالیاتی پرداخت؛ محسن مقصودی، مجری برنامه، با دکتر علی عسگری، معاون وزیر اقتصاد و رئیس سازمان امور مالیاتی کشور، کریم زاهدی، دانشجوی دکتری اقتصاد و پژوهشگر حوزه اقتصاد و امور مالیاتی، به صورت حضوری و با دکتر کوشکی، عضو هیات علمی دانشگاه، حجت الاسلام و المسلمین علی رجبی، استاد حوزه و دانشگاه، به صورت تلفنی به بحث و گفت و گو پرداخت.
درآمدهای مالیاتی محقق در 4 ماه اول امسال 18 هزار و 800 میلیارد تومان بوده است
عسگری در ابتدا آماری از مالیات های کشور ارائه داد و اذعان داشت: امسال علی رغم شرایط حاکم بر اقتصاد کشور که رکود تورمی است، ظرفیت های اقتصاد در بخش تولید و درآمدها وجود دارد و اقتصاد ما اقتصادی نسبتا فعال است؛ درآمدهای مالیاتی محقق در 4 ماه اول امسال 18 هزار و 800 میلیارد تومان بوده است؛ این میزان نسبت به سال گذشته 49 درصد رشد داشته است؛ مالیات ها نسبت به 4 ماهه اول پیش بینی شده 95 درصد محقق شده است.
معاون وزیر اقتصاد افزود: 35 درصد مالیات مستقیم رشد داشته است و 90 درصد رشد در مالیات بر ارزش افزوده بوده است؛ در توافقاتی که با اصناف وجود داشته است، قرار است مالیات اصناف نسبت به پایه مالیات قطعی سال 91 آن ها برای گروهی از اصناف 4 درصد رشد داشته باشد.
وی ادامه داد: حدود 55 درصد درآمدهای مالیاتی ما مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی است؛ حدود 15 درصد مالیات ها مربوط به درآمد از مالیات بر ارزش افزوده و مالیات کالا و خدمات است؛ 30 درصد نیز مربوط به مالیات بر درآمد افراد حقیقی است؛ باقی مانده نیز مربوط به مالیات بر ثروت است.
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور درباره شفافیت اطلاعات اظهار داشت: مردم خواستار اجرای عدالت است؛ دنیای امروز دنیای اطلاعات است؛ هر تصمیم اقتصادی در کشور گرفته شود باید بر اساس اطلاعات باشد؛ اگر تصمیمات بر اساس اطلاعات باشد به هدف مدنظر نزدیک خواهیم شد؛ هیچ دولتی مانع افزایش ثروت در جامعه نیست، جامعه نگران ثروت هایی است که از طرق نامتعارف تحصیل می شود.
ساخت مسکن در کشور ما به عنوان احتکار دارایی است
عسگری در خصوص مسکن، اذعان داشت: مسئله استفاده نادرست از مسکن در کشور ایجاد نگرانی می کند؛ در تمام دنیا مسکن ساخته می شود و اجاره هم داده می شود؛ بیشتر مسکن هایی که در کشور ما ساخته می شود به عنوان نگهداشت دارایی و احتکار دارایی است.
معاون وزیر اقتصاد افزود: تا سال 81 که قانون مالیات اصلاح نشده بود، مالیات بر خانه های خالی وجود داشت ولیکن نظام مالیاتی هیچگاه نتوانست این قانون را اجرا کند چرا که به اطلاعات لازم از مسکن دسترس نداشته است؛ در اصلاح قانون سال 81 این مورد حذف شد؛ در اصلاحیه که اکنون در مجلس در حال بررسی و نهایی شدن، است مجددا مالیات بر خانه های خالی تصویب شده است.
وی اذعان داشت: اکنون هر واحد مسکونی، تجاری، اداری و... که از شهرداری مجوز می گیرد، دارای کد پستی می شود؛ اکنون برای ساختمان 50 واحدی 50 کد پستی داده می شود بنابراین پایگاه های اطلاعاتی امکان طبقه بندی و تفکیک را می تواند داشته باشد؛ ساختمان هایی که به فروش می رسد در نقل و انتقالات وارد می شود، اگر اجاره داده شود در اجاره نامه ها ذکر می شود؛ در پنج رقم دوم کدپستی یکی از ارقام نشان دهنده نوع کاربری ملک است.
دو روش متعادل کردن مالیات در کشورهای توسعه یافته
عسگری در ادامه به اجرای عدالت در مالیات پرداخت و گفت: در برخی کشورهای توسعه یافته دو روش برای متعادل کردن مالیات وجود دارد؛ از طریق پایه مالیات بر درآمد و مالیات بر مصرف این تعادل برقرار می شود؛ هر فردی که درآمد بیشتری از هر منبعی کسب می کند، به میزان افزایش درآمد مالیات نیز افزایش می یابد؛ فرض بر این است که فردی که کالای تجملی تری مصرف می کند مالیات بیشتری پرداخت می کند.
وی افزود: کسی که درآمد بیشتر دارد باید مالیات بیشتر بپردازد و هم چنین کسی که مصرف بیشتر دارد نیز باید مالیات بیشتر پرداخت کند؛ طبقه بندی دیگری در پایه های مالیاتی وجود دارد که مالیات بر مجموع درآمد و مالیات بر عایدی سرمایه (به نوعی مالیات بر ثروت) است؛ مالیات بر ثروت تقریبا در دنیا منسوخ شده است چرا که از روش های متعادل تر و متعارف تر مالیات دریافت می شود.
مالیات بر عایدی سرمایه چیست؟
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور درباره مالیات بر عایدی سرمایه اظهار داشت: اگر امروز سرمایه ایی دارم که 100 تومان قیمت آن است، بعد از نگه داشتن 5 ساله این سرمایه قیمت آن 500 می شود، بعد از فروش تفاوت 100 تا 500 تومان را تورم زدایی می کنند و مقداری حق به صاحب سرمایه داده می شود و در نهایت از میزان سرمایه ایی که افزایش ثروت ایجاد کرده است، مالیات دریافت می شود.
عسگری در ادامه گفت: در اصلاح قانون اخیر که در مجلس در حال بررسی است، مالیات بر عایدی سرمایه به عنوان یکی از پایه های مالیاتی عنوان شده است؛ اگر به معاملات از خرید و فروش دارایی به صورت قیمت روز در زمان خرید و فروش یا به اصل دارایی هایی که به صورت رسمی معامله می شود، دسترسی نداشته باشید اجرای پایه مالیات بر عایدی سرمایه مشکل خواهد بود.
مالیات در کشور به عنوان منبع درآمد جدی گرفته نشده است
کوشکی در ارتباط تلفنی به میزان اجرای عدالت توسط نظام مالیاتی کشور، اشاره داشت و گفت: به دلایل متفاوت کشور ما تکیه به مالیات نداشته است؛ اقتصاد کشور ما نفتی بوده است؛ مالیات به شفافیت اطلاعات پیوند می خورد؛ باید بدانیم هر کسی از کجا و چگونه و به چه میزان درآمد کسب می کند؛ در کشورهای دنیا دولت به میزان و روش تحصیل درآمد هر فرد در جامعه آگاه است و این روش کسب درآمد از طرق غیر قانونی را به صفر می رساند.
وی درباره مشکل کشور به سبب خلا شفافیت اطلاعات، اظهار داشت: کشور ما بهشت افرادی است که می خواهند غیر قانونی ثروتمند شوند؛ در تمام دنیا زمانی که پول هنگفتی را در بانک می گذارید سوال می شود از کجا کسب شده است ولیکن در کشور ما بانک ها از یکدیگر سبقت می گیرند برای کسی که پول هنگفتی به بانک می گذارد.
کوشکی ادامه داد: اگر به دنبال اجرای عدالت در جامه هستیم و شاهد اشرافیت های فرعون صفتانه نباشیم، باید دقیقا مشخص باشد هر شهروندی از کجا و با چه سازوکاری و چه میزان درآمد دارد؛ در نتیجه افراد نمی توانند از طرق غیر قانونی و نامشروع تحصیل ثروت کنند؛ اگر حاکمیت امروز به سمت شفافیت اطلاعات نرود نشان دهنده نتوانستن نیست بلکه نشان دهنده نخواستن است.
مالیات به عنوان ابزاری برای اجرای عدالت در دوره های مختلف مورد توجه نبوده است
عسگری در خصوص کوتاهی در زمینه شفافیت اطلاعات، اظهار داشت: تا زمانی که وزن درآمد نفتی بیش از درآمدهای مالیاتی است طبیعی است اقتصاد ما در زمینه نفت بهتر فعالیت می کند؛ نظام مالیاتی در دوره های مختلف مورد توجه نبوده است؛ در شرایط فعلی هم تصمیم گیرندگان کشور و هم سیاست گذاران اقتصادی کشور و هم مجریان کشور به اهمین درآمدهای مالیاتی پی برده و درصدد بسترسازی هستند.
وی افزود: افزایش درصد درآمدهای مالیاتی در شرایط رکود نشان دهنده افزایش میزان توجه به درآمدهای مالیاتی است؛ لازمه این کار این است که سیاست گذاران اقتصادی به این امر توجه ویژه داشته باشند؛ متناسب با تغییراتی که در اقتصاد رخ می دهد برخی تصمیمات کلان را نباید دستخوش تغییرات کرد.
ثروت فاصله طبقاتی را بیشتر می کند نه درآمد
زاهدی در ادامه به مناسب ترین مالیات برای کشور پرداخت و گفت: مالیات بر دارایی، مالیات بر درآمد و مالیات بر مصرف سه پایه مالیاتی است؛ اهداف نظام مالیاتی کسب درآمد، تخصیص منابع، کارایی مفهوم اقتصادی، اثر بازتوزیعی درآمد، ایجاد شفافیت و... است؛ در بحث کارایی حجم و عرضه دارایی در جامعه تقریبا ثابت باشد تغییرات کند تر از تغییرات درآمد خواهد بود.
وی ادامه داد: زمانی که عرضه ثابت باشد وضع مالیات کارایی را خیلی تغییر نخواهد داد؛ در اثر بازتوزیعی توزیع ثروت به مراتب نا متقارن تر از توزیع درآمد است؛ همان خروجی که از مالیات بر دارایی دریافت می شود می توان از مالیات بر مصرف هم کسب شود ولیکن باید کالاهای ضروری حذف شوند، کالاهای لوکس مالیات مضاعف دارند و نرخ ها به مراتب تصاعدی تر خواهد شد و...؛ مالیات بر ارزش افزوده در فرانسه سه دهه به طول انجامید تا تکمیل شود.
زاهدی افزود: رشد درآمدهای مالیات بر ارزش افزوده در هر دوره رشد دارد، این رشد در درآمدهای مالیات بر درآمد دیده نمی شود؛ اگر شفافیت اطلاعات ایجاد شده است و باعث شده درآمدها بهتر شناسایی شوند باید رشد در در آمدهای مالیات بر درآمد هم دیده می شد.
در سیستم داخلی نظام مالیاتی انتقال اطلاعات بین مالیات بر درآمد و مالیات بر مصرف ایجاد شده است
عسگری گفت: این که بتوان از مالیات بر ارزش افزوده در جهت شناسایی مالیات بر درآمد استفاده شود عملا بعد از راه اندازی مالیات بر ارزش افزوده امکان پذیر است؛ در سیستم داخلی نظام مالیاتی انتقال اطلاعات بین مالیات بر درآمد و مالیات بر مصرف ایجاد شده است؛ اگر نظام های مالیاتی و پایه های مالیاتی نتوانند به یکدیگر پوشش اطلاعات دهند از لحاظ ارتباط اطلاعاتی خنثی خواهند شد.
عسگری در خصوص فشار آمدن به اقشار مختلف مردم در پرداخت مالیات، اذعان داشت: این امر بستگی دارد چطور بار مالیاتی را گروه های مختلف بتوانند منتقل کنند؛ در مالیات بر مصرف به دلیل این که در حلقه آخر دریافت می شود، معمولا بار مالیاتی منتقل نمی شود چرا که مالیات را مصرف کننده نهایی می پردازد؛ اگر در حلقه های قبل مالیات گرفته شود عاملی بر انتقال مالیات به حلقه نهایی خواهند بود.
وی افزود: در مالیات دارایی امکان انتقال بار مالیاتی وجود دارد ولیکن از طریق درآمد مجددا انتقال بار صورت پذیرد می توان باز توزیع را انجام داد به شرطی که مالیات بر مجموع درآمد باشد که بتوان درآمد را مجددا شناسایی کرد و از آن مالیات دریافت کرد.
مسئولی که خود کار اقتصادی انجام دهد از سوی پیامبر(ص) ملعون قلمداد شده است
رجبی درباره آثار اشرافیت در جامعه و نگاه قرآن به این مقوله، اذعان داشت: یکی از اصول دین ما عدل الهی است؛ لذا زمانی که این امر در جامعه عملی نشود، نقطه مقابل آن قطعا ظلم خواهد بود؛ پیامبر(ص) برای جلوگیری از آسیب ها اشرافیت همانند لباس های بلند برای پسران، دستور منع استفاده از لباس های بلند را صادر کردند؛ شخص پیامبر(ص) اجازه این گونه ظهور و بروزهای اشرافی را نمی دادند چرا که قطعا در جامعه آثار فرهنگی دارد.
وی ادامه داد: اگر قدرتی نامشروع باشد اثرات و نفوذ نامشروع خواهد داشت؛ یکی از اقدامات و دستورات پیامبر (ص) این بود که مسئولین نباید کار اقتصادی انجام دهند و این عمل را به شدت نهی کرده و فرد را ملعون قلمداد کرده است؛ افرادی که مسئول هستند نباید در امر اقتصادی ذی نفع باشند چرا که چنین فردی ممکن نیست اجرای عدالت کند.
رجبی افزود: علامه طبابائی در المیزان عنوان می کند هیچ مایه فسادی مانند تعدی مالی نیست، تمام بزهکاری ها، فسانگری ها و... در تجزیه و تحلیل نهایی به فقر مطلق و ثروتمندی مطلق می انجامد که شخص را به دزدی و... یا اسراف در خوراک و پوشاک و... سوق می دهد.
برای نیل به نظام مالیاتی مدرن باید شفافیت و گردش اطلاعات در کشور ایجاد شود
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در توضیح نقش نظام مالیاتی در از بین بردن فاصله طبقاتی، گفت: در اقتصاد اگر پایه های مالیاتی به درستی تعریف شود، قوانین مالیاتی به درستی تدوین شود، گستردگی در ابعاد مختلف داشته باشد، بر اساس مبانی که قانون تدوین می کند مالیات دریافت شود خیلی از فاصله های طبقاتی نمود پیدا نمی کند.
وی افزود: در فنلاند طبقه مالیاتی کسی که ماشین لوکس سوار می شود، تغییر می کند در صورتی که 40 درصد مالیات پرداخت می کند در نتیجه کسی سمت این ماشین ها نخواهد رفت ضمن این که شهرداری عوارض بسیار سنگینی در قبال عبور و مرور این نوع ماشین ها دریافت می کند؛ این مبانی در کشور ما در جای خود تعریف نشده است و کسانی که از ماشین های لوکس استفاده می کنند هزینه ایی پرداخت نمی کنند.
عسگری در پایان اذعان داشت: بر اساس تجربه جهانی در پایه های مالیاتی، مالیات بر درآمد یا مجموع درآمد، مالیات بر مصرف و مالیات بر عایدی سرمایه بهترین پایه ها هستند؛ اگر در مالیات بر درآمد به درستی عمل شود نیازی به مالیات بر ثروت نخواهد بود؛ برای نیل به نظام مالیاتی مدرن باید شفافیت و گردش اطلاعات در کشور ایجاد شود؛ باید اذعان داشت در این زمینه کوتاهی شده است.
ارسال نظرات