واکاوی پیام رهبر معظم انقلاب به شورای عالی انقلاب فرهنگی
به گزارش خبرنگار سیاسی «خبرگزاری دانشجو»؛ سال‌هاي نخست پيروزي انقلاب اسلامي بود كه ضرورت تغيير و تحول در عرصه فرهنگ كشور احساس مي‌شد. بسياري از اساتيد و معلماني كه در دانشگاه‌ها و مدارس تدريس می‌كردند عناصر منحرفي بودند كه تعلق خاطر بسیاری به رژيم گذشته داشتند. از طرف دیگر نیز محتواي كتب درسي که توسط همین اساتید تدریس می شد با موازین انقلاب سازگاری نداشت. از این رو دانشگاه به محلی مطلوب برای تاخت و تاز گروه‌هاي منحرف تبديل شده بود که همين مسئله مورد اعتراض انقلابیون قرار گرفت و بعدها منجر به تعطيلي دانشگاه‌هاي سراسر كشور و شکل گیری انقلاب فرهنگی شد.
* گام نخست براي «انقلاب» در «فرهنگ»
سال‌ها حكمراني حكومت فاسد پهلوي، ايجاد يك انقلاب در عرصه فرهنگ را ايجاب مي‌كرد. اين مهمّ از نگاه معمار كبير انقلاب دور نماند؛ روز اوّل فروردين سال 1359 وقتي پيام نوروزي امام خميني(ره) منتشر شد، بند 11 آن حامل پيام مهمّي بود. پيامي كه از آن به عنوان نقطه عطفي در انقلاب فرهنگي كشور برآورد می‌شود؛ ايشان در بند «11» اين پيام بر ضرورت ايجاد «انقلاب اساسي در دانشگاه‌هاي سراسر كشور»، «تصفيه‌ى اساتيد مرتبط با شرق و غرب» و « تبديل دانشگاه به محيطي سالم براي تدوين علوم عالي اسلامي» تأكيد كردند.
* صدور فرمان تشكيل «ستاد انقلاب فرهنگي»
دو ماه بعد يعني در خرداد همان سال با تعطيلی سراسري دانشگاه‌هاي كشور، امام خميني(ره) نگراني و اعتراض خود را نسبت به اینکه اقدام موثری در راستای تاکیداتشان صورت نگرفته با صدور «فرمان تشكيل ستاد انقلاب فرهنگي» اعلام داشتند. در اين فرمان، حضرت امام به عده‌اي از اساتيد حوزه و دانشگاه مأموريت دادند تا با تشکیل ستادي از افراد صاحبنظر متعهد و تحصیلکرده شورایی را تشکیل دهند و برای آيندة دانشگاه ها برنامه‌ريزي و تصمیم گیری کنند.
با بازگشايي دانشگاه‌ها و توسعه مراكز آموزشي و گستردگي فعاليت ستاد انقلاب فرهنگي ضرورت تقويت اين نهاد بيش از پيش احساس شد، به‌طوري که حضرت امام (ره) در آذر 1363 براي دومين بار ستاد انقلاب فرهنگي را ترميم كردند و به اين ترتيب شوراي عالي انقلاب فرهنگي با تركيبي جديد تشكيل شد.
* آغاز مرحله جديد در حيات تشكيلاتي شورا
روز شنبه 26/7/93 رهبر معظم انقلاب طي پيام مهمّي، حکم آغاز دوره‌ی جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی را صادر فرمودند. ایشان ضمن يادآوري فلسفه وجودي این شورا تکالیف اصلی آن در دوره ی آتی را اینگونه تعیین کردند: «استفاده کامل و کارآمد و هم افزا از همه فرصت ها و ظرفیت ها»، «مهار تهدیدها و آسیب ها با نگاه حکیمانه و معقول» و «مواجهه ی هوشمندانه با معارضات مهاجمان و ستیزه گران»
مقوله مهمّي كه در اين پیغام مورد تاکید رهبري قرار گرفته، موضوع سبك زندگي است. ايشان سال 91 و در جريان سفر به استان خراسان شمالي توجّه همگان را به موضوع سبك زندگي معطوف داشتند و در اين خصوص 20 سؤال کلیدی مطرح كردند؛ سؤالاتي كه هر كدام به يكي از چالش هاي زندگي مردم اشاره داشت و دارد. اكنون كه دو سال از آن تاريخ مي گذرد بايد پرسيد به راستي براي كدام يك از اين دغدغه ها چاره انديشي شده است؟ مع الاسف بايد گفت از آن روز تا كنون هرچه شنيده ايم بيشتر شعار بوده است و رفتارهاي نمايشي. چنانچه روي اين موضوع تأمل بيشتري صورت بگيرد، در خواهيم يافت كه حتي در برخي از اين مقوله هايي كه رهبري در بطن موضوع سبك زندگي مطرح كردند، نه تنها پيشرفت نداشته ايم بلكه به عقب نيز رفته ايم!
* منظور از فرهنگ انقلابی چیست؟
بخش ديگري از پيام رهبر انقلاب حاوي نكات مهمّي است؛ ايشان ضمن اينكه توجّه شورا را به «جبهه گيري آشكار فرهنگي» معطوف داشتند، يك فرمان مهمّ صادر نمودند: «معارضان فرهنگ انقلابي و اسلامي را نااميد كنيد».
بر كسي پوشيده نيست كه مدّتي است در فضاي فرهنگي كشور تلاش هايي در حال شكل گرفتن است كه هدف آن كمرنگ كردن مرز بين فرهنگ خودي و غير خودي، فرهنگ انقلابي و غير انقلابي و فرهنگ ارزشي و غير ارزشي است. شايد كم تر روزي را بتوان سراغ گرفت كه در آن خبري از ميدان دادن برخي دستگاه هاي فرهنگي به هنرمندان بي تعهد و آثاري كه هنجارهاي جامعه را مورد هدف قرار ميدهند به گوش نرسد.
طبيعتاً يكي از تبعات اين امر، سرخوردگي و نااميدي دلبستگان به فرهنگ اسلامي و انقلابي بوده است. تأكيدهايي كه رهبر انقلاب طي چندماه اخير بروي فرهنگ انقلابي داشته اند بر اين موضوع صحه مي گذارد. ايشان چندين نوبت به صراحت به اين موضوع اشاره داشتند؛ براي نمونه مي توان به ديدار نمايندگان مجلس در تاريخ 4/3/93 استناد كرد كه ايشان در آن ديدار پس از تاکید بر اهميت مقوله فرهنگ، منظور خود از آن را اينگونه تبیین کردند: «منظور از فرهنگ، فرهنگ انقلابی و دینی و ایجاد حرکت فرهنگی بر مبنای اسلام و ارزشهای اسلامی و تقویت فرهنگ و باور و آداب و اخلاق اسلامی در جامعه است.... نباید به صرف بوجود آمدن و یا گسترش یک ابزار فرهنگی در جامعه، تلقی پیشرفت فرهنگ شود بلکه پیشرفت فرهنگی در جامعه، هنگامی است که فرهنگ دینی و انقلابی گسترش یابد....انتظار من از نمایندگان مجلس به عنوان سربازان انقلاب، حمایت از گسترش فرهنگ انقلابی و اسلامی در جامعه است».
* توجه به جوانان مؤمن و انقلابي
موضوع «فعّاليت هاي خودجوش فرهنگي» و «توجه به جوانان مؤمن و انقلابي» از ديگر مسائلي است كه در پيام رهبر انقلاب آمده است. موضوعي كه از اواخر سال گذشته جايگاه ويژه تري نسبت به گذشته در كلام و دغدغه رهبري پيدا كرده است. اسفند سال گذشته وقتي اعضاي خبرگان رهبري به ديدار رهبر انقلاب رفتند، ايشان از آنان خواستند تا از توجه به يك واقعيّت غفلت نكنند: «... ما امروز، جوان انقلابی بسیار داریم... به اعتقاد من این جوان از جوان انقلابی اولِ انقلاب شأنش بالاتر است. چرا؟ چون آن‌روز اولاً آن انقلابِ با آن عظمت و پرهیجان اتفاق افتاده بود؛ ثانیاً آن‌روز اینترنت نبود، ماهواره نبود، این جوان در معرض این همه آسیب نبود، جوان امروز در معرض این همه آسیبها است... [اما] این جوان متدین باقی میمانَد... پای انقلاب می‌ایستد... اینها چیزهای مهمی است. نسل امروزِ انقلاب، به نظر ما یکی از افتخارات بزرگ است. این یک واقعیتی است، باید این را دید».
ديگر بار، روز نخست فروردين 93 بود كه رهبر انقلاب از لزوم توجه به فعاليت هاي خودجوش فرهنگي سخن به ميان آوردند. ايشان اكنون نیز اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي را در اين خصوص مورد خطاب قرار مي دهند: «با توجه به رویش‌های معتنابه و جوشش‌های فراوان فعالیت‌های فرهنگی در سطوح مردمی، خصوصاً جوانان مؤمن و انقلابی، دستگاه‌های فرهنگی نظام و در رأس آنها شورای عالی انقلاب فرهنگی باید نقش حلقات مکمل و تسهیل‌گر و الهام‌بخش را در فعالیت‌های خودجوش و فراگیر مردمی عرصه‌ی فرهنگ برای خود قائل باشند و موانع را از سر راه آنها کنار بزنند».
* پيشرفت و شتاب حركت علمي كشور
«پيشرفت و شتاب حركت علمي كشور» از ديگر موضوعات مهمّي است كه رهبر انقلاب در اين پيام به آن پرداخته اند. در قسمتی از اين پيام آمده است: « شتاب رشد علمی کشور نباید به هیچ بهانه‌ای حتی اندکی کاهش یابد، بلکه باید روز به روز بر آن افزوده شود و شورا نیز نقش خود را در نظارت و پایش و راهبری آن بطور جدی و فعال ایفا نماید».
به نظر مي رسد نگراني هاي پي در پي رهبر انقلاب از كندشدن روند رشد علمي كشور داراي پيام مهمّي است. شوراي عالي انقلاب فرهنگي بايد اين پيام را به خوبي درك كند و در سياست گذاري هاي خود به آن توجه ويژه داشته باشد.
* خسارت بزرگ تعويق افتادن تحول در علوم انساني
هشدار بزرگي كه رهبر انقلاب در پيام روز شنبه خود به اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي دادند، موضوع «به تعويق افتادن تحول در علوم انساني است» كه خسارت بزرگي متوجه انقلاب اسلامي خواهد كرد: «مهندسی فرهنگی و موضوع تحول و نوسازی در نظام آموزشی و علمی کشور اعم از آموزش عالی و آموزش و پرورش و نیز تحول در علوم انسانی که در دوره‌های گذشته نیز مورد تأکید بوده است، هنوز به سرانجام مطلوب نرسیده است، به تعویق افتادن این امور خسارت بزرگی متوجه انقلاب اسلامی خواهد کرد، لذا باید این امور جدی‌تر گرفته شده و با یک بازنگری و برنامه‌ریزی جدید طی مدت زمان معقول و ممکن به سرانجام خود برسد».
موضوع تحول در علوم انساني چندسالي است كه به يكي از محوري ترين دغدغه هاي رهبر انقلاب تبديل شده است و مورد بحث و بررسي كارشناسان و صاحبنظران نيز قرار گرفته، امّا در اين حيطه نيز اتفاق چشمگيري صورت نپذيرفته است. علاوه بر اين، متأسفانه بعضاً حتّي شاهد بوده ايم كه اين موضوع مورد طعن و كنايه افرادي از داخل كشور نيز قرار گرفته است.
* جمع بندی
پيام روز شنبه رهبر فرزانه انقلاب به شوراي عالي انقلاب فرهنگي را بايد سرآغاز مرحله جديدي در حيات تشكيلاتي اين شورا عنوان كرد. نگراني هاي فرهنگي مقام معظم رهبری مسبوق به سابقه است و مخصوص ديروز و امروز نيست؛ امّا اين نگراني ها طي يكسال گذشته آنچنان شدّت پيدا كرده كه ايشان از هر فرصت و بهانه اي براي ابراز صريح آنها استفاده كرده اند.
شوراي عالي انقلاب فرهنگي هرچند طي ساليان اخير بيكار ننشسته و اقداماتي را نيز در راستاي تحول و بهبود وضعيت فرهنگ كشور انجام داده امّا نمي توان كتمان كرد كه نتوانسته توقعات مورد نظر رهبر انقلاب و جامعه را برآورده كند. هرچند بخش قابل توجهي از اين نگراني ها متوجه ساير دستگاه هاست و شايد بتوان گفت كه كم كاري و بعضاً جهت گيريهاي غلط آنان بي تأثير نبوده كه امروز رهبر انقلاب چنين رسالت سنگيني را بر دوش شوراي عالي انقلاب فرهنگي قرار داده است.
به هر تقدير امروز شوراي عالي انقلاب فرهنگي در معرض انتظارات ولي فقيه و زير ذره بين نخبگان و دلسوزان جامعه قرار دارد. بايد به انتظار نشست و ديد كه آیا شورای انقلاب فرهنگی با توجه به رهنمودها و نگرانی های رهبر معظم انقلاب زمینه های انقلاب در این شورا را جهت بهبود عملکرد آن تا چه میزان فراهم خواهد کرد؟!
گزارش: احد شيرزاد
ارسال نظرات