سرنوشت نیروگاه اراک طبق برجام چه خواهد شد؟/ سایه‌ای از آب سنگین!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو؛ موضوع مذاکرات و سپس توافق هسته‌ای مهم‌ترین فعالیت دولت یازدهم در دو سال گذشته بوده است. جمع‌بندی این مذاکرات که در قالب عهدنامه‌ای با عنوان «برجام» به امضای طرفین رسید، از همان ابتدا واکنش‌های مثبت و منفی را به دنبال داشت. اما عدم تمایل دولت برای شفاف شدن بندهای این توافق از سویی و هیاهو و جنجال ایجاد شده بر سر آن از سوی برخی روزنامه‌های زنجیره‌ای که با «فتح‌الفتوح» نامیدن برجام، سعی در تحمیل فارغ از بررسی آن به نظام بودند و البته دولت نیز بر آتش آن می‌افزود، از سوی دیگر باعث «غبارآلود شدن فضا» شده و سبب ایجاد این تلقی اشتباه در ذهن مردم شد که اختلافات در سطح یک درگیری نازل جناحی است. یکی از مهمترین اثرات این غبارآلودگی، بی‌توجهی به متن برجام و مغفول ماندن امتیازات باورنکردنی اعطا شده از سوی ایران و عدم تناسب آن با دستاوردهای نه چندان قابل اطمینان برجام بود. این مسئله سبب بروز برداشتی غلط در سطح جامعه شد که تحت تاثیر تبلیغات دولتی گمان می‌کردند براساس برجام نه تنها خللی در صنعت هسته‌ای کشورمان ایجاد نخواهد شد بلکه تحریم‌های ظالمانه نیز «لغو» خواهند گردید؛ درحالی که بررسی متن برجام غلط بودن این برداشت را اثبات می‌کند.

خبرگزاری دانشجو در راستای رسالت خود برای آگاهی‌بخشی به مردم قصد دارد تا بخشی‌هایی از متن این «توافق بد» را در قالب سلسله گزارش‌هایی منتشر کند. مطالعه‌ی این بخش‌ها از متن برجام خود بهترین گواه بر ظالمانه، تحقیرآمیز و یک‌طرفه بودن توافق خواهد بود.

• سوال۱: مزیت رآکتور آب سنگین نسبت به رآکتور آب سبک چیست؟ آیا این مزیت پس از بازطراحی در رآکتور اراک حفظ خواهد شد؟

بند 2 ضمیمه 1 برجام:

توضیح کارشناسی:

رآکتورهای آب سنگین از این جهت در جهان حائز اهمیت هستند که با اورانیوم طبیعی هم کار می کنند و بدون نیاز به سوخت غنی شده می توان محصولات مورد نظر را تولید کرد. با توجه به هزینه های غنی سازی اورانیوم و همچنین تولید آب سنگین، به لحاظ اقتصادی اصلاً به صرفه نیست که در رآکتور آب سنگین از سوخت غنی شده استفاده کرد. فلذا در همه جای جهان یا از رآکتورهای آب سبک با سوخت غنی شده استفاده می کنند و یا از رآکتورهای آب سنگین با سوخت طبیعی. هدف ایران از ساخت رآکتور آب سنگین اراک این بوده که بدون نیاز به غنی سازی بتواند رادیوداروها و سایر محصولات مورد نیاز را تولید کند. تا در صورتی که به هر دلیلی خللی در فرآیند غنی سازی سوخت رخ دهد، مشکلی در تأمین این محصولات پیش نیاید.

بنا بر متن برجام ایران قلب رآکتور آب سنگین اراک را تخریب خواهدکرد و رآکتور جدیدی طراحی می کند که به لحاظ قدرت تولید حرارت حداکثر باید نصف رآکتور موجود باشد. رآکتوری که بناست به جای رآکتور کنونی طراحی شود با اورانیوم غنی شده با غنای 3.67 درصد کار میکند. در واقع با این کار ایران باید هم هزینه ی غنی سازی اورانیوم و هم هزینه ی تولید آب سنگین را بپردازد. این کاربرد همزمان سوخت غنی شده و آب سنگین صرفا برای این است که این موضوع القا شود که راکتور همچنان آب سنگین مانده است.

• سوال ۲: چه اتفاقی برای قلب کنونی رآکتور اراک خواهد افتاد؟

بند ۳ ضمیمه ۱ برجام:

ترجمه ی وزارت امورخارجه:

توضیح کارشناسی:

کالندریای قلب رآکتور با بتن پر می شود. با این تفسیر قلب رآکتور اراک از کار خواهد افتاد و دیگر قابل احیا نخواهد بود. این عمل به معنی پر کردن منافذ قلب راکتور است. این منافذ محل قرار گیری سوخت رآکتور هستند که طراحی هندسی و دقت در ابعاد آن، از مرتبه صدم میلیمتر میباشد. این کار مانند این است که سیلندرهای موتور یک خودرو را با سرب مذاب پر کنید؛ هرچند بر فرض محال بشود در آینده این سرب را از آن زدود ولی به دلیل تغییراتی که در دیواره سیلندر ایجاد می شود، عما کارایی موتور را از بین رفته و لازم است که یک موتور جدید طراحی و ساخته شود.