حوزه در قبال فاجعه منا چه کرد؟

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، «مکه مکرمه» و «کعبه»، حرم امن الهی که هر سال مأمن و مأوای خیل عظیم مسلمانان است؛ در حج امسال شاهد وقوع فاجعه‌ای بی سابقه بود که نمونه ای نظیر آن در گستره‌ی تاریخ دیده نمی‌شود. حادثه ای که نتیجه آن از دست رفتن جان هزاران تَن از مسلمانان بود. مسلمانانی که برای زیارت خانه خدا و انجام اعمال حج ابراهیمی از نقاط مختلف جهان راهی سرزمین وحی شدند؛ اماقربانی بی کفایتی و بی مسؤلیتی خاندان کثیف سعودی شدند.

پس از وقوع این حادثه؛ بحث‌ها و بررسی‌های زیادی صورت گرفت و بسیاری از صاحب‌نظران در مورد این فاجعه نظر داده و تحلیل‌های مختلفی به رشته تحریر درآمده است. شاهدان این فاجعه نیز که تا یک قدمی از دست دادن جان پیش رفته‌اند روایت‌هایی از واقعه داشته‌اند. روحانیت انقلابی و مراجع عظام تقلید نیز، هم‌چون همیشه و با ایفای نقش تاریخی خود،‌ حضوری مؤثر در رهبری و هدایت افکار عمومی،‌ و هم‌چنین محکوم کردن جنایات رژیم فاسد سعودی بر عهده گرفت، مسؤلیتی که اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم، هم‌چنان که بسیاری از ناظران سیاسی معتقدند؛‌ بسیار فراگیر و متحدتر از همیشه هم بوده است.   

نظر مراجع عظام تقلید در خصوص فاجعه منا

از ظواهر امر که بگذریم و با کمی تأمل و دقت در اطراف قضیه، متوجه وجود ارتباط معناداری میان اتفاقات رخ‌داده؛ با سیاست‌های رژیم فاسد و مرتجع آل سعود می‌شویم. مراجع عظام تقلید پس از این فاجعه در بیانیه‌ها و دروس خارج فقه و اصول خود به تفصیل در این خصوص سخن گفته‌اند و با توجه به شرایط موجود جامعه اسلامی را به بازپس گیری مدیریت حج از آنها و آزادسازی کعبه از چنگال گرگ‌های سعودی تأکید کردند. عمده نظرات و تحلیل‌های حضرات آقایان مراجع عظام تقلید در خصوص این واقعه به شرح زیر است:

1. آل سعود با این اقدام خود نشان داده است لیاقت اداره حرمین شریفین را ندارد و سوء مدیریت رژیم سعودی مسبب اصلی این فاجعه بوده است. آیت الله مکارم شیرازی در این خصوص فرمودند: «سوء مدیریت سعودی‌ها در این حادثه و فاجعه جای تردید ندارد؛ این حادثه قطعاً بر اثر سوء مدیریت بوده که البته قابل پیشگیری بوده و این‌ها نخواستند یا نتوانستند این کار را انجام دهند.

معظمٌ له با اشاره به این‌که برخورد نامناسب با این حادثه سوء مدیریت دیگری است، اظهار داشتند: چنین حادثه ای با این وسعت یا کم‌نظیر و یا بی‌نظیر بوده است؛ متأسفانه این‌ها به جای اینکه اولاً همدردی با خانواده‌های داغ‌دیده کنند، ثانیاً تعیین گروهی برای بررسی علت حادثه داشته باشند و متخلفان را مجازات کنند و ثالثاً خسارات وارده را جبران کرده و سپس تدابیری اتخاذ کنند (هر چند با کمک دیگران باشد) که در آینده این حوادث تکرار نشود، گفتند قضا و قدر الهی بوده است! این نهایت سوء مدیریت است.»

آیت الله سبحانی مرجع تقلید شیعیان نیز در این خصوص اظهارداشتند: «در صورتی که سعودی‌ به جان حجاج اهمیت می‌داد، این اتفاق رخ نمی‌داد. من کلمه سوءمدیریت را برای این جنایت کافی نمی‌دانم؛ بی‌اهمیتی توضیح بهتری برای این رخ‌داد است، به این دلیل که چند سال قبل نیز در همین مسیر رمی جمره چنین اتفاقاتی افتاده بود؛ سعودی‌ها فکر نکنند که از کمین خداوند در امان هستند زیرا خداوند از آن‌ها انتقام می‌گیرد.»

2. سعودی‌ها با جنگ افروزی و پیگیری سیاست کشور گشایی در برنامه‌های خود، تمرکز بر روی جنگ با یمن و کشتار زنان و کودکان بی دفاع این کشور، قدرت و نیرویی برای اداره مناسک حج نداشته و حادثه‌ی سقوط جرثقیل از یک سو و فاجعه منا از سوی دیگر گواه این مدعاست.

آیت الله نوری همدانی در دیدار خود با رئیس سازمان اردویی کشور در این خصوص اظهارداشت: «آل سعود با پول نفت وگاز خود که پول زیادی هم هست برای آمریکا نوکری می‌کند و با صهیونیست‌ها ارتباط دارد. دولت سعودی حامی گروه‌های تکفیری است، و به کشتار مسلمانان می‌پردازد. آل سعود با تربیت گروه‌های تکفیری مانند داعش و بوکوحرام مسلمانان یمن را می‌کشد و در کشورهای عراق، سوریه، لبنان و پاکستان جنگ افروزی می‌کند اما تأمین امنیت حجاج برای آن‌ها اهمیتی ندارد.»

3. آمریکا و صهیونیست‌ها، صحنه‌گردادان اصلی این فجایع هستند، و بی‌تدبیری آل سعود از آنجا آغاز شده که زیر یوق استکبار قرار گرفته و تنها راه وصول به اهدافش را خوش‌رقصی برای مستکبرین می‌داند.

آیت الله نوری همدانی در بخشی از پیام خود که پس از انتشار خبر قتل عام مردم در منا منتشر شد؛ فرموده‌اند: «همه می‌دانند که آل سعود که خود را خادم الحرمین الشریفین می‌دانند، جز نوکری آمریکا و ارتباط با صهیونیست‌ها و تقویت و ایجاد گروه‌های تکفیری و داعش و بوکوحرام که جز کشتار و تخریب و ایجاد تفرقه بین مسلمانان نقشی ندارند، امروز یکی از مشکلات دنیای اسلام می‌باشد و بالاخره ما امروز از مسلمانان جهان می‌خواهیم که با توکل به خدا و احساس مسئولیت الهی ساکت نباشند و با وحدت و یکپارچگی در برابر قدرت‌های شیطانی تصمیمی که موجب عزّت و یکپارچگی و عظمت اسلام و مسلمین است بگیرند.»

موضع گیری متحدانه حوزه های علمیه در برابر بی کفایتی آل سعود

علاوه بر مراجع عظام تقلید، سایر علما و بزرگان حوزه علمیه با اتحادی مثال‌زدنی و شاید کم‌سابقه؛ به واکنش در خصوص این فاجعه پرداختند. حوزه‌های علمیه سراسر کشور با نظر مراجع عظام تقلید روز شنبه تعطیل شدند و تجمعات بسیاری در حوزه‌های علمیه سراسر کشور صورت گرفت.

طلاب حوزه علمیه قم با تجمع در فیضیه و قرائت بیانیه ای؛ بی کفایتی آل سعود در فاجعه منا را اعلام کردند و این رژیم را به دلیل سوءمدیریت و عدم توانایی در اداره حرمین شریفین محکوم کردند.

تجمع اعتراضی طلاب در مدرسه فیضیه

حوزه‌های علمیه‌ی سراسر کشور، حوزه علمیه خواهران کشور، جامعه الزهرا (س) و جمعیت طلاب ایرانی و غیر ایرانی حوزه علمیه؛ از جمله مراکزی بودند که در واکنش به فاجعه منا تجمعات اعتراضی برگزار کردند و در این تجمعات با قرائت بیانیه‌هایی، به سوءمدیریت و بی‌کفایتی رژیم سعودی و خائنین حرمین شرفین اعتراض کردند و آن‌را محکوم کردند.

هم‌چنین مراجع عظام تقلید و حوزه های علمیه کشور پیشنهاداتی را برای حل این معضل ارائه کردند. ایجاد ساز‌ وکاری برای مدیریت همه کشورهای اسلامی بر مکه و مناسک حج؛ یکی از این پیشنهادات است. به طور مثال آیت الله نوری همدانی فرمودند: «مکه برای همه مسلمانان است؛ باید مکه را از چنگ آل‌سعود در بیاوریم. مدیریت مکه باید در دست همه مسلمانان باشد، چراکه آل‌سعود از اداره مکه عاجز است.»

آیت الله جوادی آملی نیز در درس خارج فقه خود در این خصوص اظهارداشتند: «مسئولان حجاز که نان بلد امین را می‌خورند باید حریم حرم را نگه می داشتند، که با این اتفاقات نشان دادند لایق آن نیستند. امت اسلامی باید مسئولیت صیانت از کعبه را به عهده بگیرند و آن را از شرّ استکبار نجات دهند.»