به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» علی کاظمی - وجه و دقت مداحان اهل بیت (ع) به اشعار انتخابی و رعایت موازین موسیقیایی (سبک) مناسب با شأن اهل بیت(ع) و استفاده از منابع موثق در ذکر مصیبتها، از جمله موضوعاتی است که طی سالهای اخیر از سوی بزرگان دینی مورد توجه قرار گرفته و برخی هم ابراز نگرانی کردهاند.
خبرگزاری دانشجو در همین رابطه با استاد «ناصر گلستانی» مدرس، مشاور و داور مسابقات قرآن کریم مصاحبهای تفصیلی انجام داده و به موشکافی دقیق این مسائل پرداخته است.
گفتنی است، استاد گلستانی سالها مشغول تدریس در کلاس های تجوید، صداسازی و شناخت دستگاههای ایرانی و عربی و غیره بویژه تفکیک موسیقی درست از نادرست جهت رفع اشکالات برای قاریان و مداحان بوده و اکنون نیزهمچنان خادم قاریان و مادحین گرامی است.
در ابتدا بفرمایید که تاریخ و ریشه روضه خوانی از کجاست؟
چون معیار و محور در روضه خوانی مصائب آل الله است لذا اولین روضه خوان خود حضرت زهرای اطهر (سلام الله علیها) بودند که در سوگ پدر بزرگوارشان پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) اشعار و جملاتی را خواندند و ائمه اطهار (سلام الله علیهم) نیز در سوگ اجدادشان بویژه امام حسین (سلام الله علیه) هم خود روضه خوانی کردند و هم شاعران و ذاکرانی در محضر امامان خواندند و به تشویق و پاداش خود رسیدند.
البته روضه به معنای باغ وبوستان و گلزار است ولی آن را نسبت می دهند به کتاب «روضة الشهدا» ( ملاحسین کاشفی سبزواری - قرن نهم هجری). چون مرثیه خوانها حوادث کربلا را از روی آن می خواندند که به مرور زمان کلمه «روضه» مصطلح و شهرت یافت.
لزوم مداحی تا چه حد است؟
به دلیل ارج نهادن حضرات معصومین (سلام الله علیهم) به مرثیه خوان، مقام و منزلت یک مداح بسیار والاست، چون مدح و مرثیه پیامبراکرم (صلی الله علیه وآله) و معصومین (سلام الله علیهم) از واجبات و اعتقادات اصلی شیعیان و پیروان ذوات مقدسه است و از اهداف اصلی مداح، زنده نگه داشتن و تبلیغ دین، آن هم با ظرافتهای خاص خودش است، که در سیره معصومین (سلام الله علیهم) بوده است. اما این امر با گذشت زمان، تنها با نقالی و دکلمه مورد پسند نشد، و تا جایی پیش آمد که اکنون هنری تخصصی است که نیاز به صدای خوش و نغمات متناسب و مهارت در شعرخوانی و سواد لازمه آن می باشد.
آیا هر کسی می تواند مداحی کند؟
بله؛ ولی دو نکته نباید فراموش شود، اول وجه آسمانی آن و بعد وجه زمینی آن. یعنی ابتدا می بایست از خداوند و معصومین (سلام الله علیهم) بویژه حضرت زهرا (سلام الله علیها) درخواست کرد و اجازه گرفت و بعد تلاش در زمینه شناخت قرآن وعترت و بعد شعرشناسی و صدا و نغمه ومجلس گردانی و...نمود البته خالصانه و بدور از شهوت، شهرت، مادیات و ... تا از این حرکت ها، برکتها حاصل شود. راه نوکری و خدمت به آل الله در عین عشقبازی، راه پر پیچ وخم و خطرناکی است که اگر حرمت نگه نداریم گرفتارمیشویم.
طفیل هستی عشقند آدمی و پری ارادتی بنما تا سعادتی ببری
طریق عشق طریقی عجب خطرناک است نعوذ بالله اگر ره به مقصدی نبری
حضرت حافظ (علیه الرحمه)
اگر حدیث شریف نبوی که فرمودند: «اکثر منافقی امتی قراءها»( اکثر منافقان امت من خوانندگانش هستند ) را تنها به قاریان اختصاص ندهیم ( یعنی قاری ، مداح ، سخنران ) چون حرف و عمل یکی نمی شود در نتیجه نامقبول ، بی اثر و به ضرر شیعه خواهد شد. باید توجه داشت که مداحی، شغل خوانندگی آنهم با لذت و سرگرمی های خاص خودش نیست و این عنایت و موهبت الهی نیز ممزوج به انواع امتحانات و خطرات خاص خود می باشد.
چگونه می شود با توجه به موارد هنری مثل کنترل صدا و موسیقی و شعر و... خشوع و خضوع و... را رعایت کرد؟
سوال خوبی است، یک راننده در ابتدای آموزش به لحاظ رانندگی اصولی و ترس از تصادف به دست و پای خود توجه و نگاه زیادی دارد و حواسش به مقصد نیست. ولی وقتی که حرفهای شد تنها به فکر هدف و مقصد است که چگونه و از چه راهی برود تا بهترین نتیجه را بگیرد.
خواننده و یا مداح درابتدای کار خود می بایست تمارین صحیح صداسازی ، آموزش نغمات مداحی ، تنفس صحیح ، شعرشناسی ،شعرخوانی صحیح ، مجلس داری و مطالعات لازم را گام به گام پیگیر شود، تا جایی که اینها خود به خود در حین اجرا، عرضه می شود ، ولی او فقط حواسش به هدف و مقصد است که اگر خالصانه و متعالی باشد بر دل ها نشیند و به اذن خداوند و معصومین (سلام الله علیهم) محبوب خلایق خواهد شد و الا فلا.
بحث انحرافات و آسیب های مداحی تا چه حد لازم است؟
بحث در باره مداحی و انحرافات آن عنوان جدید و تازهای نیست ولی متأسفانه تا وقتی که این انحرافات وجود دارد تحلیل و برخورد با آن از باب تکلیف لازم است تا برخی با انتخابی اشتباه، از مسیر صواب و ثواب خارج نشوند که نهایتا به ضرر شیعیان خواهد شد.
انحرافات و خطرات این راه را چگونه می بینید؟
اگر فعل مداحی و یا ذاکری بر مبنای آیات و دستورات دینی و فرمایشات حضرات معصومین (س) پیش نرود از هدف اصلی و والای خود دور شده، قطعا به برخی از انحرافاتی که به عرض می رسانم، گرفتار می شویم.
1- سرگرم شدن به خوانندگی محض و صدای خود.
2- به رخ کشیدن صدا و بازی با نغمه ها.
3- سرگرم شدن به سیستم های صوتی آنچنانی و آکورد گیری و دوپس دوپس بازی...
4- گرایش به نغمات ممنوع.
5- سینمایی جلوه دادن بعضی از افراد و حوادث کربلا و...
6- استفاده از مطالب بی سند و یا تراوشات ذهنی و شخصی ، که شگرد ساختن«زبان حال» و ساختن «وقایع دروغ» به لحاظ ثوابی که در گریاندن عزادار امام حسین (سلام الله علیه) است از مهمترین آنهاست.
7- بی ادبی و دفاع بد از معصومین (سلام الله علیهم) و غلو و زیاده روی نامعتبر در تعریف از آن ها.
8- کفرگویی واستفاده از صفات مخصوص خداوند برای ائمه اطهار (سلام الله علیهم).
9- از بین بردن شیوه های وزین عزاداری به بهانه نوآوری.
10- بدعت گذاری و ایجاد سبک های زشت و دون شأن در عزاداری.
11- تغییر گوش روضه ای مردم و تحول بد در ذائقه خلق الله و عادی شدن هر آهنگی.
12- تکثیر طرفدار تا تربیت عزادار.
13- کم فروشی و انداختن جنس بی ارزش به مستمعین و ایجاد آلودگی فکری برای عزادار.
14- شش دانگ در پی خوانندگی و کسب شهرت بودن.
15- شیرینی پاکت و گرایشات مادی تا جایی که سوز و گدازها با ضخامت اسکناس ها تنظیم می شود.
16- به سراغ به اصطلاح روضه باز رفتن به دلیل ناموفق بودن در اشک گیری!
17- مطلب نو گفتن بی اساس به جهت تابلو کردن خود.
18- استفاده از تیکه های معروف شده بین مردم در قطعات مداحی به جهت مطرح کردن خود
19- بزرگ شدن کاذب در جامعه.
20- از دست دادن نمره 20 به خاطر عدم رعایت حرمت قرآن و عترت.
سیر نغمات مداحی چگونه بوده است؟
خب در ابتدا صرفا ذوقی بوده یعنی با مطالعه موسیقی از هفتاد هشتاد سال پیش (به جهت ضبط و ثبت و قابلیت استناد) پی می بریم که برخی اوزان تصانیف قدیمی تا حدودی با نغمه های دینی مرز مشترک داشتند و حتی به راحتی بر روی بسیاری از آنها سینه و زنجیر زده می شود. یعنی زمانی آهنگ سازان از خواننده های مردمی بویژه مداحان الهام می گرفتند ولی الان برعکس شده و خیلی از مداحان معطل کار جدید از آهنگ سازان بویژه اهل پاپ شده اند.
قبل از انقلاب که موسیقی مبتذل بیداد میکرد پس چرا انحرافات نغمه ای در مداحی کمتر بود؟
درسته! ولی مرزهای هر دو حوزه پاپ خوانی...و مداحی کاملا مشخص بود و کثرت مجالس هم مثل الان نبود. پس وقتی متقاضی زیاد شد دست مداح هم نباید خالی بماند و برخی به خاطر تنبلی و لذت مشهور شدن سریع! بدنبال میانبری هستند که راحت ترینش ورود به حریم های حرام و غیرمجاز است ! و رفته رفته از اصل ماجرا و هدف دور می شوند. امروزه تلفیق نغمات ترانه خوانی درنغمات مداحی کاری حرفه ای وخلاقانه قلمداد می شود و برخی هم این را حسن و افتخار در توانایی خود می دانند که این فاجعه خود یکی از بزرگترین انحرافات امر مقدس مداحی است.
یعنی در قدیم قطعات موسیقی برای مداحی بطور آگاهانه طراحی می شد؟
اکثرا بله. یک بخش مداحی که بر مبنای دستگاه خوانی محض بود که الان در مداحی به شیوه تهرانی زیاد مورد پسند و استقبال نیست. ولی قطعاتی استادانه و ماندگار ساخته می شد که هنوز طراوت و اثر خود را داراست مثل قطعه معروف بوسلیک در گوشه عشاق برای شام غریبان سالار شهیدان (سلام الله علیه): «خیمه ها می سوزد و ..»، که جاودانه شد
آیا در مداحی رشدی هم داشته ایم؟
البته که رشد داشتیم اما رشد و انحرافات وحشتناک هر دو با هم!!!. شما بدون جبهه گیری، انصافا به این سوال بنده حقیر جواب بدهید... اگر عالمی یا مداحی از 100 منبر خود 2 منبر را خراب کند چه اتفاقی می افتد؟... از صنف های مختلفی این سوال را پرسیدم و تقریبا همه گفتند که 98 منبر دیگر خود راهم ضایع خواهد کرد و بی اثر!!! در این راستا بعضی از ذاکرین عزیز زحمت های زیاد و آثار خوبی بجا گذاشتند ولی آثار زننده و دور از شأن هم خلق کردند که درماندگی آنها واضح و تاسف و شرمندگی دوستدارانشان نیز آشکار شد !
به نظر شما اشکال کار در کجاست؟
این سوال جواب بلندی دارد سعی میکنم اشاراتی داشته باشم.
دوری از اخلاص برابر است با دور شدن از هدف. و آنگاه تعریف قدیمی ای که در اسلام باطل است ابزار کار می شود یعنی جمله «آنگاه که هدف وسیله را توجیه می کند»
متاسفانه بعضی ها برای رسیدن به هدفشان هر کاری را انجام می دهند مثل سینمایی کردن وقایع کربلا... جملات بی سند، حرف های معمولی غیر معقول و... بالاخره نغمات ربوده شده از اهل لهو و لعب!
بر خلاف روزگاری که موسیقدانان برای اعتبار آثارشان به هیئت های مذهبی می رفتند، امروز بیشتر مداحان بدون صرف هیچ هزینه مالی و زمانی، به دنبال کپی برداری محض و یا دستکاری در سیلاب های شعری ترانه های پاپ ، رپ ، موزیک متن فیلم ، اصیل، کلاسیک، کوچه بازاری، ترکیه ای ، افغانی، اسپانیولی و... میباشند، که این امر بطور تصادفی رخ نمی دهد، بلکه می بایست در روز تمرین شنیدن و انجام فعل حرام ( موسیقی مبتذل ) را داشت تا شب امری مستحبی ( خواندن اشعار مذهبی) صورت گیرد! ( فعل حرام برای امری مستحبی)
چرا باید چنین کاری انجام شود؟
یکی از دلایل عمده آن کثرت مجالس است و چون نباید معلوم شود که کفگیر به ته دیگ خورده است می بایست جهت نغمه ربایی سریعا اقدام کنند. دیگر از مسائل شهوت شهرت طلبی است، که متأسفانه تا جایی پیش رفته که برخی حاضرند ناسزا بشنوند ولی معروف بشوند. یعنی تبلیغات منفی برای سودهای بعدی! البته این آثار چیزی جز لطمه به اسلام و مسلمین بخصوص شیعیان نیست و باید با آنها مبارزه کرد. مثلا قطعه معروف شده ( نوار مغز سرم...) و نظایر آن به نظر بنده روحوضی مداحیست...! تا آنجایی که بنده حقیر تحقیقا تست گرفتم همه در وهله اول خندیدند و بعد از لحظاتی مکدر و متنفر و ناراحت شدند... ای داد بیداد...
با توجه به تعامل چندین ساله خود با بسیاری از مداحان (معروف و غیر معروف) توجیه آنها در استفاده از آهنگ هایی که تا دیروز از منظر آنها حرام ابدی بود ولی امروز ناجی و بانی شهرت آنها در مداحیست چیست؟
بیشترین آنها مهم ترین دلایلشان را چنین مطرح می کنند:
1- نوآوری و تنوع در سبک عزاداری بر اساس هویت جوانان امروزی
2- جذب جوانان و تخلیه انرژی و شور آنان و نزدیک شدن آنها به امام حسین (سلام الله علیه) و دین.
3- اینکه آهنگ مبتذل دری گرانبهاست که دست نا اهل افتاده است! ما آنرا میگیریم و بعد از قال الصادقی شدنش استفاده مفید می بریم.
4- مداحی با موسیقی پاپ مشکلی ندارد (تا جایی که مقام معظم رهبری را هم خرج این توجیه می کنند).
5- برخی هم انقدر باد به خود انداختهاند ، که نظر احدی را به قدر جوئی حساب نکنند از جمله فتوای مجتهدین وحتی مقام معظم رهبری که بارها مسیر درست را گوشزد کردند و اما هیچ! گویی مجتهد این کارند و هماهنگ با معصوم(سلام الله علیه)!
برای این ادله جوابی هم دارید؟
1- نوآوری تحسین و تشویق دارد اما نه به هر قیمتی! اولا این یک اصل هنریست که در کار هنر مقبول می بایست نوآوری کرد ولی سنت و هویت قبل را از بین نبرد. ثانیا آیا اختلاس آهنگ اهل لهو و لعب یا آهنگ های پرونده دار نوآوریست؟ نوآوری شناخت هنر قدیم و دانش مبانی هنر جدید را می خواهد بعلاوه در نظر گرفتن میزان والایی هدف و نتیجتا خلق اثرنو...
2- جذب جوانان اگر با استفاده از آهنگ های مبتذل اثر عمیق دارد و ماندگار است پس چرا برخی از مادحین معروف و متین چنین کاری نمی کنند؟ بنده خودم بارها از همین جوانان شنیدم که مجلس فلانی بودم آهنگ فلان ترانه را خواند... خب برادر من جوانان حواسشان هست، می فهمند اما چه کنند؟ یعنی پیش شما می گریند و پیش ما می خندند؟ این یعنی چه؟ آن وقت میگویند مگر داریم؟ مگر میشود؟ ... می بینید که شده است! یعنی از این به بعد هر چه که فکرش را بکنید هم در حال رخ دادن است!!!
3- آهنگ مبتذل در و جواهر گرانبها نیست. اینان آهنگ سازمعتقد ندیده اند یا نمیخواهند هزینه کنند تا از ساخت نغمات دینی لذت ببرند. دوم اینکه به دست نااهل نیفتاده! مال آنهاست یعنی برایش هزینه کردند ماه ها صرف تمرین نوازندگی و خواندن و تدوینش کردند، بعضا برای قر کمرشان ساختند و برای مجالس لهو و لعب...
آنوقت میبینیم که اینجا با همان آهنگ مبتذل روضه و مناجات و... می خوانند. اینکه انسان وسط روضه یاد فلان زن و مرد لغو خوان و مجالس آنچنانی افتد یعنی چه؟ حکم فقهی آن چیست؟ آویزان شدن از نغمه نااهل برای اهل بیت پیامبر مکرم (صلی الله علیه وآله)؟
4- یا حرمت مداحی را نمی دانند یا حریم پاپ را. اگر مداحی با پاپ مشکلی ندارد پس می توان از دم هر چه ترانه پاپ است را در مداحی بکار برد. یکی از نکات خیلی مهم و نابخشودنی این نوع خوانندگان مذهبی اینست که طی سال ها گوش موسیقیایی خلق الله را نیز تغییر داده اند. یعنی با تکرار خطاهای آنها فرهنگ روضه خوانی و عزاداری عوض شد. اگر شما دقت کنید می بینید که در دو دهه قبل اگر کسی از این کارها می کرد، به عنوان خطاکاری غیر قابل بخشش بر سر زبان ها می افتاد و با تعجب می گفتند که؛ «آقا می بینی! این گوشه رو از فلان ترانه برداشته». اما الان چی ؟ دیگه کسی به این کارها کاری ندارد و تقریبا عادی شده است، مگر اینکه کسی خیلی ناشیانه به چپاول پرداخته باشد. موسیقی پاپ و نظایر آن برای اهلش بی اشکال است نه برای ذاکر امام حسین(سلام الله علیه).
شما اگر نغمه مشکوکی را به مداحی که گوشش سالم مانده باشد بدهید ( حتی اگر از موسیقی هم چیزی نداند) آنرا نمی خواند و می فهمد که این نغمه در شأن و قداست آل الله نمی گنجد. چون هدفش تبلیغ دین است نه تبلیغ خود!
5- ظاهرا شهر مداحی شلوغ است و بی برنامه... هر که هر چه دوست دارد میخواند. بدعت در گفتار و بدعت در کردارو... نتیجه نوعی رقص ریتمیک در مجلس بجای سینه زدن و ... هر چه چهره معروف تر اعتراض و انتقاد کمتر! هوادارانش بیشتر و صدماتش هم بیشتر.
با این حسابی که شما می گویید کار مداحی خیلی مهم و سخت نمی شود؟
مگر موضوع بزرگ و مهم نیست؟ چه چیز مهم تر از قرآن و عترت؟ یکی از ضعف های قاریان و مداحان اینست که به همان مقدار که یاد گرفته اند راضی می شوند! نباید جنس سبک و کم ارزش در حریم مقدس معصومین(سلام الله علیهم) عرضه شود. باید سلایق بالا رود. اجراها اصولی تر و پر محتواتر شوند. زمانه دارد، لغویاتش را اصولی و فنی ارایه می دهد آنوقت ما هنوز برای کارهای مهم اعتقادیمان آثار اتفاقی و ذوقی مطرح کنیم؟ شوخی نیست زمانه تشنه مداحی اصولی و حرفهایست، نه کپی کاری و ور رفتن با آثار دیگران و شلوغ کردن های احساسی و دور از شأن!!!
دیگر جایی برای فریادهای بیخودی و نغمه های زورکی نیست! زمانه به جایی رسیده که مردم میزان شعورو معرفت و اهداف پشت صدای خواننده را می فهمند. خود را باعث گریه انداختن دیگران دانستن و سوء استفاده از اشک مستمعین و عوام فریبی در خواندن ها دیگر کتمان شدنی نیست! هرکه جنس گرانبهاتر داشته باشد مشخص می شود. میزان کثرت جماعت نیست بلکه صحت و زیبایی گفتار همراه با اخلاص و اجرای هنریست.
پیشنهادی هم برای بهبودی دارید؟
بهترین پیشنهادم برای مداحان حرفه ای اینست که تکخوری نکنند! یعنی از آنهمه حقالزحمه ای که می گیرند و خود جای بحثی جداگانه دارد، درصد کمی از آن را به یک آهنگساز مذهبی بدهند تا برایشان زمینه ، سرود، دم و... بر اساس نیاز و سلیقه شان بسازد و اینهمه معطل و آویزان آهنگ های پرونده دار نباشند.
اما برای مبتدیان توصیه میکنم که به فراگیری نغمات، صداسازی، آموزش شعر وتقطیع خوانی، مستندخوانی، به تصویر کشیدن صحیح از وقایع، فوت وفن مجلس داری و سواد دینی و اخلاق و معنویات بیشتر بپردازند و خود را به جذابیت های حاشیه ای نزدیک نکنند. مثلا فقط کافیست بهترین شعر را به فردی بدهید که فالش میخواند، در واقع فاتحه مجلس خوانده شده است. پس تمرین و تمرین و تمرین و...
چرا در مداحی اقتباس یا اختلاس در آهنگ زیاد است؟
قبلا از زوایای دیگر توضیح دادم ولی ساده تر این است که یک قطعه موسیقی شبیه به یک قطعه کش است بضی ها عین همان را اجرا می کنن و برخی با جمع کردن یا کشیدن همان کش، آنرا مطرح می کنند ولی در حقیقت این کش همان کش ربوده شده است. ولی الهام گرفتن از یک نغمه بحثش فرق می کند چون نتیجه ی گرفته شده کاملا چیز دیگری می شود.
اینکه مداح معروفی در خواندنش رعایت نمی کند و مجلسش هم شلوغست چیست؟
سوال خوبی است، چون مبتلابه زیادی دارد. اصولا فردی که معروف شده است و چهره و صدایش جا افتاده است هوادار و طالب دارد این تبعات شهرت است یعنی اگر این خواننده هر چی بخواند حتی سرفه! باز خریدارخودش را دارد. کثرت مستمع ملاک بحث های تخصصی نیست و الا خواندن های غیر مذهبی هم کثرت خواهان خود را دارند. و دیگر اینکه باید توجه داشت اکثر بنده های خوب خدا آماده شنیدن نام مبارک امام حسین(سلام الله علیه) هستند تا اشک ارادتشان جاری شود مداح نباید این را بحساب خود بگذارد.
اگر یک نغمه حزین از ترانه مسئله دار کپی شود هم اشکال دارد؟
بله چون تنها شادی و حزن ملاک نیست بلکه ربط آن به افراد و مجالس لهو و لعب پرونده دار بودن آن آهنگ است.
پشت کار شاگردان را چطور می بینید؟
در قدیم پشت کار خوب بود و امکانات کم... ولی حالا برعکس شده است. مثلا آموزش ها علمیتر و درستر شده است، امکانات صوتی و اکویی بیشتر شده است، ضبط صدا برای تمرین و دسترسی به منابع و آرشیوها به راحتی با گوشی ها میسر شده است، اما در این زمانه اکثرا به لحاظ تنبلی و یا تعجیل در شهرت، به دنبال قرص قرائت قرآن و کپسول مداحی می باشند.
کلاس ها و جلسات در چه حالند؟
در ابتدای ثبت نام خوب هستند، ولی به دلایلی که ذکر کردم بعد از مدتی ریزش زیادی دارند چون می بینند قاری و یا مداح خوب شدن آنقدر هم راحت نیست و ریاضات خاص خودش را دارد.
ارتباط بین مداح و مستمع را چگونه می بینید؟
مهمترین و اصلی ترین ابزار کار یک مداح ، کانال احساسات است و الا می شود سخنران و شعرخوان ساده ! این روزنه درعین حال که بسیار عالی است خیلی خطرناک هم هست. هرچه مطالب از مسیر احساسات ، متقن و موثق منتقل شود و بر اساس اصول هنری هم استوار باشد ماحصل کار به شرط اخلاص درخشان ، مؤثر و جاودان خواهد شد. ولی هرچه گفتار بی سوادانه و ضعیف و تنها به جهت گریاندن آن هم به هر قیمت باشد! نتیجه اهانت و ضعیف شمردن و خرافی جلوه دادن ساحت مقدس معصومین (سلام الله علیهم)خواهد شد!!! و به ضرر شیعیان! و دیگر اینکه از مهمترین ابزار دشمن هم ، استفاده از جهل و خرافه پردازی مردم بویژه مداحان و اهل منابر است. شخصی نزد بزرگی رسید و خواب خود را چنین تعریف کرد: که در خواب دیدم گوشت بدن مبارک حضرت سیدالشهدا(سلام الله علیه) را به دندان می کندم! آن عالم بزرگ فرمود: شاید روضه خوانی می کنی؟ شخص خواب دیده گفت: بله. آن دانای عارف فرمود: یا ترک کن یا از کتب معتبره نقل کن.
و یا اهل دلی می گفت در مجلس عزاداری اباعبدالله (سلام الله علیه) نشسته بودم. پنج مداح به قدر کافی و حتی بیش از حد خوانده بودند و مجلس دیگر کشش نداشت. تا اینکه نفر ششمی که مدتی در مجلس نشسته بود به مادحین ملحق شد و با این جمله معروف که بنده هم چند بیتی مصدع اوقات شوم تا نامم در لیست نوکران مولا ثبت شود ، شروع به لذت خوانندگی و اطاله کلام و مجلس کرد، که ناگهان وجود مقدسه خانم حضرت زهرا (سلام الله علیها) در مجلس برای بنده حقیر دل و روسیاه عیان شد که فرمودند: تا وقتی که نشسته بود و نیتش خالص بود و بر نفس خویش تسلط و صبوری داشت نامش در فهرست بود ولی به محض برخاستن از فهرست خارج شد!
خب این نشان از کنترل نفس و رعایت حدود و پرهیز از خودنمایی است. رعایت ظرفیت مجلس و حقوق مردم کم چیزی نیست. ما باید بدانیم که گوش مفت و مجانی نصیبمان نشده است! کسی که میکروفن به دست می گیرد و 10 دقیقه می خواند اگر 100 نفر در مجلس باشد 1000 دقیقه عمر خلق الله به شکل حق الناس به گردنش می افتد پس دقت کند که چه می خواند و چه می کند.
مطالعه برای یک مداح چقدر لازم است؟
رمز اصلی موفقیت یک مداح شش دانگ، تحقیق و مطالعه درباره اهداف مولایمان امام حسین (سلام الله علیه) و حماسه عاشورا و شناخت تحریفات وارد شده به علاوه خوش سلیقگی در نوع بیان وقایع عاشورا می باشد.و مطالعه کتبی از جمله حماسه حسینی(شهید مطهری) و کتاب ارزشمند لؤلؤ و المرجان (فقیه،مفسروشاعر حاج حسین محدث نوری) وکتب جمله اساتید و محققین معاصر بسیار ضروری است.و ما به لحاظ تکلیف الهی خویش و پاسداری از فرهنگ اصیل عاشورا در برابر دشمنان آگاه ! و نا آگاهان اهل تحریف ! مسؤلیم. واین بر مبنای کلام خداوند که فرمود:لا یکلف الله نفسا الا وسعها. پس هرکس به قدر خود همت و تلاش به کار گیرد که انشاءالله هدایت خداوند و نظر ذوات مقدسه معصومین (سلام الله علیهم) نیز به همراهش خواهد بود.