دستورالعمل رسيدگي به تخلفات پژوهشي، از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي صادر شد

به گزارش خبرگزاری دانشجو از اهواز؛ نادر صاكي معاون توسعه پژوهش و فنآوری دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از ابلاغ دستورالعمل رسيدگي به تخلفات پژوهشي، از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي خبر داد.

وی افزود: به استناد دستورالعمل رسيدگي به تخلفات پژوهشي، این تخلفات به 3 دسته كلي تقسيم مي‌شوند.

صاکی دراین باره افزود: دسته اول شامل تخلفات پیش از شروع مراحل انجام پژوهش، که عمدتاً در طراحی طرح نامه یا پروتکل صورت می گیرد و می تواند شامل مواردی از جمله موضوعات زیر می باشد:
 

الف) عدم ثبت طرحنامه پژوهشهای زیست پزشکی با هر نام و عنوان از جمله طرح، طرح تحقیقاتی، پژوهش، مطالعه، پایان نامه و مانند آنها در دانشگاه یا موسسه مربوطه.

ب) عدم اخذ مجوز کمیته اخلاق در پژوهش.

ج) عدم ثبت کارآزمایی های بالینی در سامانه ثبت ملی کارآزمایی های بالینی ایران.

د) عدم اخذ مجوزهای لازم از سازمان غذا و دارو در مورد مطالعات بالینی مرتبط با داروها و سایر فرآورده ها.

ز) استفاده از ایده های پژوهشی سایرین بدون رعایت حقوق مالکیت فکری.

ط) عدم رعایت مقررات و ضوابط اداری و کدهای اخلاقی در انتخاب حامی مالی یا انعقاد قراردادهای مربوطه.

و) عدم رعایت موازین اخلاق نشر در تهیه طرحنامه پژوهش.

ه) عدم آشکارسازی حمایت کنندگان پژوهش.

ی) عدم شفاف سازی یا عدم بیان وجود هر گونه تعارض منافع مجریان یا همکاران برای انجام پژوهش.
 

وی ادامه داد: دسته دوم تخلفات پژوهشی حین انجام پژوهش روی می دهند و شامل نقص یا تخلف از مفاد کلیه کدهای اخلاقی عمومی و اختصاصی مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به ویژه کدهای حفاظت ازآزمودنی انسانی در پژوهش های علوم پزشکی بوده و موارد زیر را در برمی گیرند:
 

الف) عدم اخذ رضایت آگاهانه معتبر و مبتنی بر ارائه صحیح اطلاعات پژوهش و عدم اطمینان از درک درست موارد توسط شرکت کنندگان در پژوهش.

ب) هر گونه پنهان کاری مانند عدم گزارش عوارض جانبی و مخاطرات جدی بر شرکت کنندگان حین اجرای طرح.

ج) هر گونه نقض محرمانگی و افشای داده ها و اطلاعات مربوط به شرکت کنندگان در مطالعه.

د) عدم وفاداری به مندرجات طرحنامه و عدم کسب موافقت مجدد کمیته اخلاق در صورت تغییر در طرحنامه، مانند تغییر در شاخص های ورود و خروج شرکت کنندگان از مطالعه، تغییر مجری اصلی یا همکاران یا بروز مصادیقی از تعارض منافع، تغییر در مقدار و نحوه حمایت های مالی و تغییر در حامی مالی.
 

صاکی ادامه داد: تخلفات پس از پایان پژوهش که عمدتا در جریان انتشار یا تصمیم به عدم انتشار نتایج پژوهش رخ می دهد، دسته سوم از تخلفات پژوهشی بوده و شامل موارد زیر می باشد:
 

الف) جعل داده که شامل ساخت، ثبت و انتشار داده یا نتایج یک تحقیق، به صورتی که تمام یا بخشی از داده یا نتایج مذکور اصلا وجود نداشته است.

ب) تحریف داده که شامل تغییر یا حذف موثر بخشی از داده ها، مراحل و روش مطالعه، تجهیزات و مواد مورد استفاده در مطالعه و یافته های تحقیق به صورتی که با داده یا یافته های واقعی متفاوت باشد.

پ) سرقت ادبی که شامل کپی کردن کامل یا بخشی از نوشته ، مقاله و یا پروپوزال یک فرد دیگر، بدون استناد و ارجاع مناسب به صاحب یا مالک معنوی آن می باشد.

ت) جعل نویسنده که شامل حذف نام فرد یا افراد حائز شرایط نویسندگی، از فهرست اسامی نویسندگان در یک نوشته علمی و اضافه کردن نام فرد یا افراد فاقد اوصاف نویسندگی بعنوان نویسنده، انتشار نتایج پژوهش بدون ذکر مشخصات مشارکت کنندگان در نوشته و یا مقاله می باشد.
 

معاون توسعه پژوهش و فناوری دانشگاه با بیان اینکه رسيدگي به تخلف پژوهشي با اعلام هر شخص حقيقی و حقوقي امكان پذير است، خاطر نشان كرد: اين اعلام به صورت مكتوب به دبيرخانه كميته ذيضلاح اعلام مي‌شود.
 

صاکی در پایان گفت: از تمامي اعضاي هيئت علمي، پژوهشگران و دانشجويان انتظار مي‌رود در صورت مشاهده هرگونه تخلف پژوهشي، موارد را به كميته اخلاق در پژوهش دانشگاه گزارش نمايند.