گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، قدیمها میگفتند «نان به نرخ روز میخورد.» بعدها هم که واژههای جدیدی وارد ادبیات سیاسی کشور شد و حزب برای خودشان درست کردند. «حزب باد» حزبی که اعضایش به همان طرفی میروند که قدرت میرود. یک روز اصولگرایند و روزی دیگر اصلاحطلب! پدیدهای که هرچند همیشه در تاریخ سیاسی کشورمان وجود داشته اما در تحولات سیاسی چند ماه گذشته بیش از همیشه توجهها را به خود جلب کرده است. حزب بادیها آنقدر زیاد شدهاند که هنوز هم تحلیل دقیق گرایش سیاسی آنها در مجلس جدید سخت است! اما چرا عدهای دکان دونبش در سیاست باز میکنند؟ جریانهای سیاسی درباره آنها چه میگویند؟ چرا برخی سیاسیون در ایران به حزب باد میپیوندند؟
حزب باد، نتیجه ناامیدی
اسفند ماه بعد از رسانهای شدن لیستهای انتخاباتی مجلس شورای اسلامی، اسم برخیها در بعضی لیستها، توجه رسانهها را جلب کرد. افرادی که در مجلس نهم نماینده اصولگرای مردم استانهای غربی یا شرقی کشورمان بودند، ناگهان از لیست اصلاحطلبان تهران سر درآوردند. در ادامه هم دست بر قضا رأی دادن لیستی ملت کار خود را کرد تا این افراد در مجلس دهم به عنوان نماینده مردم تهران در مجلس حاضر شوند.
اما این روزها پس از برگزاري دو مرحله انتخابات مجلس دهم، اوضاع سياسي ايران با شروع مبحث رياست وارد فاز جديدي ميشود. مرحلهاي كه در آن چشمها و گوشها، رفتارها و سخناني را ميبيند و ميشنود كه هيچ سنخيتي با اخلاق سیاست ندارد. رفتارها و حرفهایی که داد سیاسیون را از جناحهای مختلف درآورده است.
کاسب کار، مذبذب سیاسی و حزب بادی، القابی بود که چند روز گذشته از طرف سیاسیون اصولگرا و اصلاح طلب خطاب به این افراد استفاده شد. محمدمهدی تندگویان عضو اصلاحطلب شورای شهر تهران درباره این افراد میگوید: «کسانی که در جریانات و شرایط مختلف نظرات متفاوتی میدهند؛ نمیشود روی نظراتشان حساب باز کرد. چراکه معلوم نیست تا چه زمانی روی این حرف باقی میمانند. مگر اینکه کسی واقعا به این نتیجه برسد که از نظر بنیادی، گروهی که در آن قرار دارد مخالف ارزشها و آرمان اوست و رسما اعلام برائت کند.»
عدهای هم اقدام این نمایندگان در پیوستن به لیست امید را ناشی از ناامیدی آنها از انتخاب مجددشان در حوزه انتخابیه سابق میدانند. آنها معتقدند این افراد از آنجا که میدانستند در استان خود شانسی برای پیروزی ندارند این کار را کردند. مسعود مير كاظمي، عضو شوراي مركزي فراكسيون اصولگرايان مجلس نهم با اشاره به افرادي كه يك شبه فراكسيون و يا حزب و گروه خود را تغيير ميدهند، میگوید: «كساني كه جهان بيني و اصول روشني دارند متزلزل نيستند اما برخي افراد، زماني كه پاي منافع شخصي در ميان ميآيد، منافع ملي را كنار ميگذارند تا به منافع خود دست يابند.»
بدیهی است اگر چنین افرادی در مناسب تصمیمگیری و قانونگذاری قرار بگیرند میتوانند برای رسیدن به منافع شخصی خود هر کاری انجام دهند. فرد مذبذب نميتواند در تصميمات ملي موثر باشد چرا كه تصميمات ملي نيازمند اين است كه افراد تصميم گيرنده وارسته باشند اما در چنین کسی وارستگي وجود ندارد. اینگونه افراد معمولا دچار لغزشها و چالشهایی زیادی میشوند.
اتفاقات سیاسی این روزها نمونهای از همین چالشها است. نعمتی، نماینده اصولگرایی که اسفند ماه به لیست امید پیوسته بود، اخیرا در اعتراض به اصلاحطلبان گفت: «اصلاحطلبان بيش از جبهه پايداري اذيتمان كردند.» موضوعی که با واکنش علی مطهری همراه بود. او ضمن انتقاد از مواضع جدید برخی از اعضای لیست امید با بيان اينكه اخلاق حكم ميكند منتخبين عليه فراكسيوني كه توسط ليست آن راي آوردهاند صحبت نكنند، بر قدرشناسي خود از كساني كه نام خودش را در ليست انتخابي اميد در تهران قرار دادهاند، صحه گذاشت.
علي مطهري در گفتوگو با ايسنا، با اشاره به اظهارنظر منتخب حاضر در ليست اميد كه چند روز پيش گفته بود اصلاحطلبان بيش از جبهه پايداري اذيتمان كردند، میگوید: «مسلما اگر اين افراد در ليست اميد قرار نميگرفتند نميتوانستند راي مردم تهران را به دست آورند».
در این میان برخی هم معتقدند نبود ساختار صحیح حزبی در کشور زمینه چنین تغییر فازهایی را فراهم میکند. حشمت الله فلاحت پیشه نماینده منتخب مردم اسلام شهر در مجلس شورای اسلامی معتقد است: «بیشتر از آنکه ایراد به شخص باشد به ساختار است. چون در ایران حزب سیاسی نداریم این مشکلات وجود دارد و عدهای میتوانند فرصت طلبانه رفتار کنند. وقتی ما حزب نداریم لذا رفتارها غیر شفاف و غیر قابل پیشبینی است. افراد برای اینکه از وعدههای قبلی فرار کنند، تغییر موضع سیاسی میدهند.»
دردسرهای دونبشیها برای جناحهای سیاسی
اما چند روزی بیشتر تا انتخاب رئیس دهمین مجلس شورای اسلامی فاصله نداریم. ریاستی که از طرفی محمد رضا عارف و از طرف دیگر علی لاریجانی برای رسیدن به آن تلاش میکنند. هرچند که ظاهرا کاندیدای اصلاح طلب ریاست مجلس برنامهای برای انصراف از این رقابت ندارد، اما بیشتر تحلیلگران سیاسی شانس کمی را برای او قائل هستند.
به نظر میرسد با توجه به مشخص شدن ترکیب مجلس دهم و انتخاب آیت الله جنتی به ریاست مجلس خبرگان رهبری، اصلحطلبان به شدت نگران از دست دادن مهرههایی هستند که در زمان انتخابات به لطایف الحیل توانسته بودند جذب لیست امیدشان کنند.
صادق زیباکلام فعال سیاسی اصلاحطلب در خصوص این رقابت معتقد است: «فکر میکنم دکتر لاریجانی رای بیشتری از آقای عارف میآورد. چراکه علاوه بر اصولگرایان و نمایندگان جبهه پایداری که یکپارچه میخواهند به ایشان رای بدهند، این احتمال وجود دارد که پدیده «الهه راستگو» تکرار شود و نمایندگان مستقل هم به ایشان رای بدهند.»
به نظر میرسد مجلس دهم که یکی از پیچیدهترین ترکیبهای سیاسی مجالس تاریخ سی و چند ساله انقلاب را دارد، نقطه عطفی در در پدیده دونبشیهای سیاست باشد. سرخوردگی نمایندگانی که از تغییر جناح دادند، از یک سو و ناراحتی هر دو جناح از این افراد میتواند آغازی بر پایان این پدیده نامیمون در فضای سیاسی کشور باشد.