ذخایرآبی سعودی‌ها زودتر از نفتشان تمام می‌شود

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، بسیاری از کارشناسان با بحران مالی کنونی سعودی‌ها ناشی از کاهش شدید قیمت نفت در بازار جهانی و کسری بودجه شدید این کشور آشنا هستند.

اما کمتر کسی بحران بزرگتر این کشور خاورمیانه را که در حوزه منابع آبی این کشور در حال روی دادن است را بررسی کرده است.

در حال حاضر سیاست‌های دولت سعودی برای حذف یارانه آب در این کشور با هدف حل بخشی از بحران مالی سراسری به شدت مورد اعتراض عمومی قرار گرفته است.

اکنون اعتراضات گسترده‌ای نسبت به محاسبه نرخ جدید آب که از ابتدای سال جاری آغاز شده در عربستان شکل گرفته است.

برخی شهروندان سعودی اعلام کرده‌اند که تغییرات اعمال شده و اشکال در سیستم صدور قبوض باعث شده هزینه آب مصرفی آنها از چند دلار به چند هزار دلار افزایش یابد.

در ماه آوریل سال جاری نیز وزیر با سابقه آب و برق عربستان پس از سالها وزارت توسط خانواده سلطنتی برکنار شد که این اقدام بخشی از یکی از بزرگترین خانه تکانی‌های سعودی‌ها در ساختار اداری این کشور محسوب می‌شود و پس از این اقدام وزارت آب و برق این کشور نیز منحل شد.

تقریباً همه از جمله دولت سعودی می‌دانند که کشور عربستان و جمعیت 32 میلیون نفری آن که حدود 9 میلیون نفر از این جمعیت را شهروندان غیر سعودی تشکیل می‌دهند با بحران شدید کمبود آب مواجه است.

در حالیکه مصرف آب در عربستان سالانه 5 درصد افزایش می‌یابد این کشور با خطر جدی خشک شدن منابع آبی خود طی 20 سال آینده مواجه است.

از سوی دیگر کاهش بارندگی در سالهای آینده و همچنین افزایش دمای ناشی از تغییرات آب و هوایی در این کشور، بحران کمبود آب در عربستان را تشدید خواهد کرد.

عربستان یکی از گرم‌ و خشک‌ترین مناطق کره زمین محسوب شده و این کشور سالانه به طور متوسط 100 میلیمتر بارندگی را تجربه می‌کند.

به دلیل سوء مدیریت خاندان سعودی در تخصیص حجم قابل توجهی از یارانه آب در کشوری که در صحرا واقع شده است و هیچ رودخانه و یا دریاچه طبیعی ندارد، مردم این کشور به پرداخت قبوض ناچیز آب عادت کرده‌اند و به همین دلیل عربستانی‌ها یکی از پرمصرف‌ترین مردم جهان از نظر استفاده از منابع آبی هستند به گونه‌ای که به طور متوسط هر شهروند عربستان روزانه 350 لیتر آب مصرف می‌کند. این در حالی است که نرخ استفاده شهروندان اروپایی به طور متوسط 130 لیتر است.

این نرخ مصرف آب در شهرهایی مانند ریاض و جده به حدود 500 لیتر در روز به ازای هر شهروند در عربستان افزایش می‌یابد.

طی سالهای گذشته در زمینه مدیریت منابع آبی سوء مدیریت جدّی در عربستان اتفاق افتاده است.

حدود نیم قرن پیش، عربستان بر روی یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین سفره‌های آب زیرزمینی جهان قرار داشت که حجم ذخایر این منبع 500 کیلومتر مربع آب ارزیابی شده بود.

دانشمندان اعلام کردند که در طول یک نسل حجم قابل توجهی از این سفره آب زیرزمینی به دلیل سیاست‌های غلط آبیاری کشاورزی در عربستان از بین رفت.

حدود 80 درصد مصرف آب در عربستان به بخش کشاورزی این کشور اختصاص دارد.

در اواخر دهه 1970 و همچنین دهه 80 میلادی برنامه خودکفایی در تولید غذا در عربستان دنبال می‌شد.

دولت عربستان به پمپ‌های آب و همچنین انرژی این کشور یارانه اختصاص داد و همین امر دست کشاورزان سعودی را در استفاده هرچه بیشتر از ذخایر آب زیرزمینی باز کرد.

از سوی دیگر روش‌های آبیاری در این کشور نیز بسیار سنتی و ابتدایی بود.

در ادامه عربستان به یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گندم در جهان تبدیل شد که برای تولید هر تن گندم در این کشور به طور متوسط 1000 تن آب مصرف می‌شد.

از سوی دیگر دامداری‌های بزرگی که در آنها سیستم تهویه هوا نصب شده بود نیز در عربستان شکل گرفت.

طی سالهای گذشته برنامه خودکفایی در تولید غذا توسط دولت سعودی کنار گذاشته شده و خاندان آل سعود اعلام کرده است که طی سال جاری اختصاص یارانه و همچنین خرید محصولات کشاورزی داخلی این کشور از جمله گندم را متوقف

خواهد کرد.

در عوض سعودی‌ها تشویق شده‌اند که در حوزه زمین و منابع آبی خارج از این کشور سرمایه‌گذاری کنند که این اقدام نیز بخشی از برنامه سرمایه‌گذاری سعودی‌ها در حوزه کشاورزی در خارج از این کشور محسوب می‌شود.

این فعالیت دولت عربستان در خارج از کشور و تصاحب زمین در کشورهایی نظیر اتیوپی و سودان باعث بروز انتقادات شدیدی علیه سعودی‌ها شده است.

به دلیل کاهش شدید منابع آبی عربستان، این کشور در تأمین آب مورد نیاز خود به شدت به تأسیسات آب شیرین‌کنی وابسته است و در حال حاضر عربستان بزرگترین استفاده کننده از فناوری شیرین کردن آب در جهان محسوب می‌شود به گونه‌ای که این کشور با ساخت 30 واحد شیرین کننده آب در سواحل، روزانه میلیون‌ها گالن آب دریا را شیرین می‌کند و سپس این آب را از طریق لوله صدها کیلومتر منتقل کرده و به ریاض و مناطق پر جمعیت خود انتقال می‌دهد.

استفاده از فناوری شیرین کردن آب نیز دارای موانعی است در حالی که سعودی‌ها در تلاش هستند تا هزینه‌های جاری خود را کاهش دهند، شیرین کردن آب بسیار پر هزینه است.

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهند برای پاسخگویی تقاضای آب در عربستان، دولت این کشور باید طی 15 سال آینده 29 میلیارد دلار در حوزه شیرین کردن آب دریاها سرمایه‌گذاری کند.

روند شیرین کردن آب در عربستان به انرژی زیادی نیاز دارد و سعودی‌ها برای تأمین این انرژی روزانه 1.5 میلیون بشکه نفت مصرف می‌کنند که این میزان از مصرف کل انرژی انگلیس نیز بیشتر است.

از سوی دیگر فرایند شیرین کردن آب در عربستان مشکلات زیست محیطی جدی را در این کشور ایجاد کرده است به گونه‌ای که نه تنها در این فرایند و با سوختن 1.5 میلیون بشکه در روز نفت حجم قابل توجهی از آلودگی هوا در عربستان شکل گرفته و به تغییرات آب و هوایی در اتمسفر کره زمین منجر می‌شود بلکه باز گرداندن نمک گرفته شده از آب به دریاهای اطراف عربستان باعث شده است که شوری این دریاها افزایش یافته و منابع شیلات این دریاها را تهدید کند.

طی سالهای گذشته سعودی‌ها تلاش‌های زیادی را برای محدود کردن مصرف آب در این کشور انجام داده‌اند اما در این فرایند مضرات بالای اختصاص یارانه آب در این کشور روز به روز بیشتر بروز می‌کند چرا که مردم عربستان به پرداخت ناچیز هزینه مصرف آب عادت کرده و هرگونه تغییر در این زمینه با مقاومت جدی مردم روبرو می‌شود.