ایرباس یا بوئینگ؛ کدام بخت برجام را خواهد گشود؟/ هواپیما پَر!

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو-محمد آزادی، بوئینگ پرید؛ مثل ایرباس که پیش از این پریده بود. کنگره‌ی امریکا پنجشنبه‌ی گذشته با تصویب طرحی دولت ایالات متحده را از فروش هواپیما به ایران منع کرد. دولتی‌ها خیلی دلشان می‌خواست به‌طور نمادین هم که شده در سالگرد اعلام توافق هسته‌ای چند طیاره وارد کنند. ایرباس یا بوئینگ؛ فرقی نداشت. هواپیمایی ملی ایران (هما) قرار بود با یک قرارداد 25 میلیون دلاری، هشتاد فروند هواپیما از ایالات متحده خریداری کند. نشد. بعضی‌ها اما همچنان امیدوارند؛ امیدوار به وتوی اوباما. سخنگوی دولت حالا در گفتگو با خبرگزاری دانشجو، ادامه‌ی مذاکرات و خرید هواپیما را منوط به همین «وتو» می‌داند. این اتفاق خواهد افتاد؟ آیا رییس‌جمهور ایالات متحده می‌تواند بخت دولت روحانی را باز کند؟

تحریم هواپیما وتو خواهد شد؟

فؤاد ایزدی استاد دانشکده‌ی مطالعات دانشگاه تهران معتقد است موضوع وتوی قانون منع فروش هواپیما منتفی است، چرا که اساساً تا امروز هم‌چه چیزی از جانب دولت امریکا مطرح نشده است! وی هم‌چنین در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجو گفت: «بعد از تصویب این قانون دولت آمریکا اعلام نکرده آن را وتو خواهد کرد؛ از این جهت بحث وتو تا این لحظه منتفی است. تازه در صورتی که این قانون توسط اوباما وتو هم شود، چند ماه دیگر بیشتر از عمر دولتش در آمریکا باقی نمانده است. عده ای معتقدند تصویب اصلی تحریم‌های ضد ایرانی تازه بعد از تحویل دولت عملی خواهد شد.»

بوئینگ تنها کمپانی هواپیماسازی نیست که از معامله با ایران منع می‌شود. قرارداد روحانی با شرکت هواپیماسازی ایرباس هم عملاً روی هوا است. قراردادی که با کلی سلام و صلوات در نخستین اروپاگردی پسابرجامی روحانی منعقد شده بود. طیاره‌ها تا مدت‌ها به عنوان یکی از بزرگترین دستاوردهای توافق هسته‌ای معرفی می‌شدند. توافقی که تا امروز و در سالگرد یک‌سالگی آن دستاورد ملموس دیگری برای یومیات زندگی مردم به‌همراه نداشته است. خرید آن همه طیاره از ایرباس و بوئینگ می‌توانست دست‌کم تا اندازه‌ای دستان دولت را برای نمایش گشایشات پسابرجام پُر کند. نشد اما؛ تازه امروز مدیر عامل بوئینگ اعلام کرده اگر کمپانی وی نتواند به ایران طیاره بفروشد، اجازه نخواهد داد هیچ شرکت دیگری این کار را انجام دهد. اظهارنظری که البته از سوی دولت کم اهمیت‌تر از آن است که پاسخ داده شود. نوبخت گفته: «این تنها اظهارنظر مسئول یک بنگاه اقتصادی است. بنده در جایگاه "سخنگوی دولت" مقتضی نمی‌دانم به آن پاسخ دهم.» رییس دولت اما در جایگاهی قرار داشت که با مدیر یک بنگاه اقتصادی جلسه کرده و درباره خرید طیاره مذاکره کند.

مذاکره رییس دولت با رییس ایرباس

آقای سخنگو همچنان امیدوار است؛ امیدوار به اینکه بتواند از "کانال‌های مختلف" دیگری که در اختیار دارد، چند طیاره جور کند. وی در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: «البته جمهوری اسلامی تنها محل مورد نظر برای نوسازی ناوگان هوایی خود را بوئینگ نمی‌داند. ما در این راستا با شرکت ایرباس نیز وارد مذاکره و انعقاد قرارداد مقدماتی شدیم که فرآیند خود را طی می‌کند. دولت برای نوسازی ناوگان هوایی از کانال‌های مختلف دیگری که در اختیار دارد، استفاده می‌کند.» نوبخت هم‌چنان امیدوار است؛ خدا امید هیچ‌کسی را نومید نکند.

در «ایران‌ایر» چه خبر است؟

ایران‌ایر «ایرباس» می‌خرد یا «بوئینگ»؟ همه فکر می‌کنند «ایران ایر» یک شرکت پولدار است. آنقدر که می‌خواهد صدها فروند هواپیمای روز دنیا بخرد. و لابد به‌همین خاطر دولت این‌طوری برای خرید طیاره برایشان آستین‌ بالا زده است. کارکنان آنجا اما نظر دیگری دارند. کسانی که حالا مدت‌ها است به بهانه‌های مختلف شرکت حقوقشان را بالا و پایین می‌کند؛ دخلشان به اندازه‌ی خرجشان نیست و از ولخرجی‌های شرکت برای خرید طیاره‌ی نو حسابی شاکی هستند. آنها معتقدند اگر پولی هست، باید صرف امور رفاهی و معیشتی کارکنان هما شود. همین چند روز پیش هم در اعتراض به اوضاع شغلی‌شان مقابل خانه ملت تجمع کردند. آنها امیدوار بودند نمایندگان مردم دردها و مشکلاتشان را بشنوند. آنها هم امیدوار بودند.

برای اطلاعات بیشتر درباره تجمع کارکنان ایران‌ایر این گزارش را بخوانید: پول‌های «ایران ایر» کجاست؟/ وقتی مشتری هواپیماهای میلیاردی حقوق کارمندانش را نمی‌دهد 

چرا بوئینگ و ایرباس تا این اندازه برای روحانی مهم است؟

نیاز مردم است؟ البته که نیست! بهترین آمارها می‌گویند حداکثر ده درصد از خلق الله برای سفرهایشان از هواپیما استفاده می‌کنند. نه این‌که نخواهند؛ نمی‌توانند. کلاً مسافرت هوایی این روزها یک آپشن لوکس محسوب می‌شود. روزهایی که خیلی‌ها به نان شب‌شان هم محتاجند. سید مهدی هاشمی رییس سابق کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: «فقط حدود 10 درصد از مردم ما از هواپیما استفاده می‌کنند. باید به مسائل اصلی و اولویت‌دار کشور اهتمام ورزید؛ نه اینکه از ترس تورم، به خودکشی رکود رضایت بدهیم. علی‌رغم این‌که گفته شده بود اولین هواپیماها سال گذشته وارد ناوگان هوایی می‌شود، با یک شوی پیش پا افتاده فقط یک هواپیمای مسافری که آن هم می‌خواست از آسمان ایران عبور کند، آمد. ملت جمع شدند و فقط یک عکس انداختند! از تمام آن وعده و وعیدها فقط یک عکس گیر مردم آمد!»

رکود بی‌سابقه‌ی دولت‌ساز، اوضاع معیشت و اشتغال مردم را بدتر از آن کرده که به‌مسافرت با طیاره بیاندیشند. حتی بعد از توافق هسته‌ای؛ توافقی که قرار بود با لغو تحریم‌های اقتصادی، مشکلات اقتصادی مردم را مرتفع کند؛ اشتغال ایجاد کرده، دردهایشان را دوا کند. در یک‌سالگی آن، سفره‌های ملت خالی‌تر از همیشه است. تحریم‌ها هم سر جایشان هستند. روز گذشته سفیر کره‌ی جنوبی در تهران گفته بود: «تأسف‌آور است که سفارت کره‌جنوبی با وجود سپری شدن 6 ماه از اجرایی شدن توافق برجام هنوز پول را از طریق قاچاق به ایران می‌آورد!» به دوران پسابرجام خوش آمدید!

خبری نیست؛ نه ایرباس نه بوئینگ. نوبخت اما همچنان امیدوار است. علیرضا خسروی نماینده‌ و از اعضای سابق کمیسیون عمران می‌گوید مجلس سابقاً متعدد به تیم مذاکره‌کننده تذکر داده انعقاد قرارداد با کمپانی‌های هواپیماساز، منوط به اجازه‌ی دولت ایالات متحده است. وی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو گفت: «در کمسیون عمران بارها به تیم برجام متذکر شدیم انعقاد قرارداد برای نوسازی ناوگان هوایی منوط به اجازه‌ی امریکاست؛ پس در صورت مخالفت امریکا چه خواهید کرد؟ دولتی‌ها در پاسخ جواب می‌دادند: «امریکایی‌ها مخالفتی نخواهند داشت، چرا که با "روح برجام" مخالفت دارد!» همان اتفاق افتاد؛ امروز شاهد آن هستیم که کنگره مصوبه جدیدی را در خصوص منع فروش هواپیما به ایران تصویب کرده است.»