استقرار ستاد نانوی ایران در چین/ نانو تکنولوژی در مسیر صادرات

امیر قربانعلی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو درباره تاریخچه فعالیت‌های ستاد، گفت: از سال ۱۳۸۰ که بحث توسعه فناوری نانو در ایران مطرح شد، ستاد توسعه فناوری نانو در ابتدا با یک کمیته سیاست‌گذاری حوزه فناوری نانو کار خود را آغاز کرد و از سال ۱۳۸۴ هم سند ۱۰ ساله توسعه فناوری نانو ایران مصوب هیأت دولت و شورای عالی انقلاب فرهنگی شد. اکنون سند دوم مصوب شده و ۱۰ ساله دوم هم آغاز شده است. بزرگترین جامعه مخاطبان ستاد فناوری نانو دانشجویان هستند. یکی از اصلی‌ترین اهداف ستاد، حمایت از پایان نامه‌های ارشد و دکتری، فعالیت‌های تحقیقاتی و همچنین حمایت از دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برای ایجاد رشته‌های نانو است. حمایت از ایجاد شبکه آزمایشگاهی برای ارائه خدمات آزمایشگاهی به محققین و فعالان حوزه نانو از دیگر زمینه‌های فعالیت ستاد توسعه نانو ایران است. علاقه مندان دانشجویی می‌توانند به سایت ستاد توسعه نانو مراجعه کنند و زمینه‌های فعالیت سازمان، برنامه‌های ستاد و نمایشگاه‌های دستاوردهای فناوری نانو را پیگیری کنند.

وی با اشاره به حمایت‌ از دانش نانو در کشور افزود: حمایت از دانش نانو در داخل کشور باعث شد از لحاظ تولید علم نانو از رتبه ۵۹ در سال ۲۰۰۱ به رتبه تک رقمی ۶ در سال ۲۰۱۶ برسیم. این مهم با تلاش همه اساتید و دانشجویان در دانشگاه‌ها به دست آمده است. در حال حاضر مسابقه فناوری نانو در سطح دانشجویی برگزار می‌شود. دوره‌های توانمندسازی دانشجویان ارشد و دکتری با مدیریت ستاد برگزار می‌شود. همچنین رویکرد حمایتی از دستاوردهای تحقیقاتی دانشجویان برای تولید فناوری و ورود تولیدات به بازار در سازمان وجود دارد.

کارشناس ستاد توسعه فناوری نانو با اشاره به حضور پررنگ ایران در حوزه‌های بین المللی در حوزه نانو تکنولوژی، گفت: از همان ابتدا بحث حضور ایران در مجامع بین‌المللی یکی از برنامه‌های سند ۱۰ ساله توسعه نانو بوده است. اینکه بتوانیم تکنولوژی و دانشی را در کشور ایجاد بکنیم و در بازارهای بین المللی از آن کسب درآمد و ثروت داشته باشیم، مصداق بارز اقتصاد مقاومتی و اقتصاد دانش بنیان است. در موضوع استانداردهای بین‌المللی در سازمان ایزو یکی از اعضای فعال هستیم. در نمایشگاه‌های بین المللی مثل کشور کره، ژاپن و روسیه همه ساله حضور پررنگ داریم و همین موارد باعث شناخته شدن نقش ایران در بین کشورهای دنیا شده است. در ۱۰ ساله دوم نیازمند وارد شدن به تولید ثروت در حوزه فناوری نانو هستیم. قطعاً رویکرد صادراتی می‌تواند بسیار موثر باشد و اگر فقط به بازار داخلی فکر بکنیم با بازار محدودی رو به رو می‌شویم و تولید ثروت چندانی انجام نخواهد شد.

مدیر مرکز نانوی ایران در چین با تشریح چشم اندازهای اقتصادی حضور ستاد توسعه نانو در چین، گفت: در شهرهای مختلف چین اولویت‌های صنعتی و تجاری مشخص شده هستند. چین در مقیاس بسیار بزرگ به لحاظ نیروی انسانی، سرمایه و مارکت در دنیا مطرح است. هر کدام از شهرهای چین از مجموع چندین کشور اروپایی جمعیت دارد. نکته مهم دیگر کشور چین، حضور تمام کشورهای دنیا در فضای مناسب برای همکاری دو جانبه و چند جانبه است. اقتصاد چین هم در راستای همکاری مشترک وارد شده است. ما در خیلی از کشورها به دلایل مختلف فرصت معرفی خودمان را هم نداریم. چین می‌تواند این فرصت را به ما بدهد که خودمان را به دنیای نانو و در سایر عرصه‌ها معرفی بکنیم. ما نیاز به تجربه کسب و کار بین المللی داریم. ورود به بازارهای بین المللی نیاز به کسب این تجربه را برطرف می‌کند. چین در نگاه اول غیرممکن‌ترین بازار صادراتی برای ایران است. سوال اینجاست که آیا می‌توانیم در فضای رقابتی چین حضور پیدا بکنیم؟

وی افزود: شهر سوجوی چین بر پایه نانو تکنولوژی، بیو تکنولوژی و IT توسعه یافته است. در حال حاضر حدود ۲۴ هزار شرکت در این شهر فعال هستند که ۴ هزارتای آن بین‌المللی هستند و ملیتی غیر از چین دارند. از سال ۲۰۱۰ مرکز نانوپولیس فعالیت خودش را آغاز کرده است. اکنون حدود ۳۰۰ شرکت در حوزه فناوری نانو در این مرکز فعالیت دارند. قبل از ایران ۳ کشور هلند، چک و فنلاند آنجا حاضر بودند. پس از ایران کانادا هم چند ماه گذشته فعالیت خودش را در این مجموعه آغاز کرد. نمایشگاهی سالانه با نام چاین نانو در شهر سوجو برگزار می‌شود. شرکت‌های ایرانی از حدود ۴ سال گذشته در این نمایشگاه حضور داشته‌اند. ۲ سال پیش از سوی مدیر این مرکز پیشنهاد به نماینده ایران داده شد که ایران می‌تواند با توجه به جایگاه مناسب خود فعالیت خودش را در بخش بین الملل مجموعه نانوپولیس آغاز بکند. آنچه حائز اهمیت است ایجاد زیرساخت برای همکاری تجاری با چین است. فضای مرکز نانوی ایران در چین تا ۲ سال به صورت رایگان در اختیار ایران برای توسعه همکاری‌های مشترک قرار گرفته است. ستاد توسعه فناوری نانو هم در این مجموعه بین المللی دفتری را در این مجموعه تأسیس کرده است. در حال پیگیری ایجاد زیرساخت‌ها و افزایش ارتباطات هستیم.

قربانعلی با اشاره به اهداف همکاری مشترک با کشور چین، گفت: اهداف ۱۳ گانه‌ای برای این همکاری مشترک در نظر گرفته‌ایم. ایجاد پایگاه صادراتی برای محصولات نانو ایران در چین، توسعه همکاری‌های مشترک R&D، ارائه خدمات آزمایشگاهی بین دو کشور، هماهنگی سفرهای تجاری، حضور در نمایشگاه‌های مشترک، ثبت اختراعات و مواردی از این قبیل اهداف همکاری مشترک ایران با چین در زمینه نانو را تشکیل می‌دهند. ما بستر مناسبی برای همکاری و کسب تجربه با خود کشور چین و سایر کشورهای دنیا به دست آورده‌ایم. کشور چین به عنوان یکی از اولویت‌های شرق آسیا برای ستاد در نظر گرفته شده است. همکاری‌های ستاد در حوزه نانو فیلترها با کشورهای کره و تایوان هم شروع شده است.

مدیر مرکز نانوی ایران در چین درباره حوزه‌های فعالیت ایران در چین، افزود: در حوزه نانو پوشش‌ها، نانو فیلترها (فیلترهای خودرویی، ماسک‌های تنفسی و ...)، تجهیزات نانویی و محصولات پلیمری فعالیت‌های مهم مفیدی داشته ایم. دو نشست با نام ایران دی در شهر سوجو با حضور ۱۰ شرکت داخلی برگزار شده است. قطعاً اگر در فضای چین خوب تعامل داشته باشیم و تجربه بین المللی به دست بیاوریم، می‌توانیم در سایر کشورها و حتی کشورهای همسایه خود موفق باشیم. در توسعه تجهیزات آزمایشگاهی دانش آموزی سند توسعه همکاری با چین امضا کرده‌ایم. در موضوع نانو پوشش‌ها همکاری و نشست‌های خوبی را با چند شرکت چینی داشته‌ایم. نمونه‌های محصولات خود را در نمایشگاه‌های مختلف نانو در چین ارائه کرده‌ایم.

امیر قربانعلی در پایان با اشاره به لزوم کسب تجربه در فضای بین المللی، تصریح کرد: حفظ همکاری‌های دو جانبه و چندجانبه نیازمند کسب تجربه و استمرار همکاری است. باید از مدل‌های توسعه‌ای کشور چین برای استفاده در ایران استفاده کنیم. نیازمند برنامه ۳ تا ۵ ساله برای رسیدن به یک تجارت پایدار در حوزه نانو تکنولوژی با کشور چین هستیم. در تجربه صادرات و همکاری با کشورهای همسایه به دلیل ارائه خدمات پس از فروش نامناسب و کاهش کیفیت، بازارهای صادراتی خود را از دست دادیم. در حوزه‌های دانش بنیان در تمام دنیا، مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی به کمک هم می‌آیند و فضای همکاری مشترک فراهم می‌شود. امروزه شرکت‌های چند ملیتی برای توسعه علم و تکنولوژی به هم کمک می‌کنند. در گذشته وقتی صحبت از همکاری‌های بین المللی می‌شد بیشتر تصورمان انتقال تکنولوژی از خارج به داخل بوده است. در شرایط مطلوب، آموزش و انتقال تکنولوژی برای داخل بوده است و نوع ناموفق آن صرفاً واردات و خرید بوده است.