کولبری، ناکارآمدی اقتصادی دولت و موج‌سواری بیگانگان/ آیا همیشه باید منتظر بحران باشیم؟

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو-سیدمصطفی موسوی نژاد: «دولت برای حل مساله کولبری از ایده‌ها و طرح‌های جایگزین و حتی کمک مادی به منظور برطرف کردن نیازهای این قشر از جامعه حمایت می‌کند تا کولبری به عنوان یک شغل از حیات اجتماعی کردستان رخت بربندد.»
این‌ها سخنان اسحاق جهانگیری در مورد موضوع کولبری است که در مجمع نمایندگان استان کرمانشاه مطرح شد. چیزی حدود ۲ ماه از این سخنان جهانگیری نگذشته بود که دوباره کولبری در مرزهای کشور حاشیه‌ساز شد تا این سوال در ذهن مردم مجددا مطرح شود که حمایت‌های دولتی که ۴ سال را از سر گذرانده، چه زمانی می‌خواهد شامل حال مردم آسیب‌دیده این خطه شود.

کولبری، نمودی از ناکارآمدی دولت
بی‌شک پدیده کولبری و سختی‌هایی که در بر دارد، بیش از هر چیزی ناشی از ناکارآمدی دولت‌هاست. وقتی دولت حاکم نمی‌تواند برای مردم مرزی اشتغال ایجاد کند، این پدیده رشد پیدا می‌کند. وقتی نرخ بیکاری از ۱۰.۴ در سال ۹۲ به ۱۲.۴ در سال ۹۵ می‌رسد، قاعدتا باید منتظر افزایش مشاغل کاذب بود. بر اساس آمار منتشره در اواخر سال ۹۵ از منابع رسمی، هم‌اکنون چیزی حدود ۲۰۰ هزار نفر در استان‌های کردستان و آذربایجان غربی درحال کولبری هستند. آماری که واقعا نگران کننده به نظر می‌رسد. از سوی دیگر آمار حوادث کولبری نیز نشان می‌دهد بین ۵۰ تا ۱۰۰ نفر سالیانه در این مسیر جان می‌دهند.
ماجرای کولبری غیر مجاز و تیراندازی مرزبانان
یکی از ماجراهای تلخی که هر ساله ممکن است تکرار شود و در سال‌های اخیر چندین بار رخ داده، تیراندازی به سمت افرادی است که از آن سوی مرز در حال آوردن محموله‌هایی به داخل ایران هستند. بنا بر اظهارات مقامات مسئول منطقه برای کولبران استان‌های مرزی کارت‌های الکترونیکی به منظور واردات مجاز صادر شده است. همچنین معابر مخصوصی برای این عده تعبیه شده تا از آن برای عبور استفاده نمایند. به منظور برقراری نظم بیشتر در مرز، ساعات مشخصی نیز برای عبور و مرور مشخص شده؛ لذا کولبرانی که می‌خواهند از این راه ارتزاق کنند باید کارت مشخصی داشته باشند، همچنین در زمان مشخص از مکانی مشخص عبور کنند. هر گونه کولبری در شرایطی غیر از این، شامل موارد غیر مجاز می‌شود.
اما آنچه معمولا حاشیه‌ساز می‌شود کولبری‌های غیر معمول است که شبانه (یا در هر ساعت غیر مجاز دیگر) از اماکن و معابر غیرمجاز صورت می‌گیرد. اینگونه کولبری چند احتمال را در پی دارد:
- وارد کردن مواد غیر مجاز از جمله مشروبات الکلی، اسلحه یا هرگونه مواد محترقه و مواد اولیه تهیه بمب‌های دست‌ساز
- وارد شدن افراد غیر کولبر نظیر داعش، پ. ک. ک. یا سایر گروه‌های تروریستی
- ورود یا خروج افرادی که می‌خواهند بطور قاچاق از مرز عبور کنند

مرزبانان غیور کشور برای مبارزه با این سه دسته، هنگام مشاهده موردی مشکوک به آن‌ها هشدار داده و دستور ایست می‌دهند. این افراد که عبور و مرور آن‌ها غیر مجاز است قاعدتا به فرمان ایست توجهی نکرده و سعی در فرار دارند، با تیراندازی مرزبانان مواجه شده و جان می‌دهند.
آنچه در این میان ناراحت کننده‌تر است موج‌سواری عده‌ای از سیاسیون بر روی جان دادن این دسته از افراد است. هرچند همه مردم ایران با هر گرایش سیاسی و مذهبی از جان دادن یک انسان، یک هم‌وطن و یک ایرانی از عمق وجود ناراحت می‌شوند، اما تبعات عدم تیراندازی به موراد مشکوک بر لب مرز بسیار بیشتر از این موارد است. در نظر بگیریم که مرزبانان در مقابله با این موارد، تیراندازی نکرده و دست‌شان بر روی ماشه بلرزد. آن وقت می‌توان اتفاقات ذیل را جزء محتمل‌ترین رویداد‌ها برشمرد:
۱ - ورود انواع و اقسام اجناس قاچاق به کشور و بی‌تفاوتی مرزبانان نسبت به این اتفاق
۲ - ورود انواع سلاح‌های انفرادی یا مواد اولیه بمب‌های دست‌ساز برای تامین تروریست‌های داخلی
۳ - ورود تروریست‌های مختلف به کشور با پوشش کولبر و ایجاد ناامنی در کشور بخصوص در مناطق مرزی
۴ - عبور و مرور افراد متخلف (نظایر مجرمان امنیتی یا مالی) به/از کشور

ماجرای اخیر بانه و موج‌سواری بیگانگان
بانه دوباره میزبان یک حادثه شد. حادثه‌ای که به کشته شدن دو نفر انجامید و حاشیه‌هایی را نیز در سطح شهر بوجود آورد. فرماندار بانه اغتشاشات رخ داده در این شهر را توسط عده‎ای فرصت طلب و غیربومی نامید و گفت: متاسفانه در این شرایط سایت‌های معاند نظام از موقعیت سوءاستفاده کرده و دعوت به فراخوان و تجمع در مقابل فرمانداری و تعطیلی بازار بانه را دادند که روز گذشته افرادی فرصت طلب که حساب آن‌ها از مردم بانه جداست، دست به تجمع و شعار زدند که مردم بانه خوشبختانه با این آشوبگران همراهی نکردند که جای تقدیر دارد.

وی در مورد نحوه رخ دادن حادثه نیزگفت: دو نفر کولبر ساعت پنج صبح روز دوشنبه (۱۳ شهریور ۹۶) وارد کشور شده‌اند که به دستور ایست ماموران توجه نکرده‌اند، به همین دلیل به سمت ان‌ها تیراندازی شده و متاسفانه در این حادثه دو نفر کولبر کشته می‌شوند.

در همین زمینه محسن بیگلری نماینده سقز و بانه در مجلس شورای اسلامی نیز از اعزام یک تیم بازرسی ویژه از وزارت کشور به بانه برای بررسی واقعه خبر داد.

اما منتظرالمهدی، سخنگوی نیروی انتظامی ضمن اظهار تاسف و تاثر از جان سپردن این دو شهروند با اشاره به اینکه موضوع فوق هیچ ارتباطی به بحث کولبری و مناطق و معابر مشخص شده برای تردد کولبران نداشته، تاکید کرد: پلیس بر سر امنیت مردم هرگز مماشات نخواهد کرد و در واقع مردم بر ما نمی‌بخشایند هر گونه کوتاهی در این حوزه را و اساساً فلسفه وجودی مرزبانان هر کشوری حراست و صیانت و پاسداری از سرحدات مرزهای آن کشور است، یادمان باشد بخش اعظمی از امنیت جاری در بستر جامعه علی رغم تمام تهدیدات ضد امنیتی مرهون هوشیاری و تلاش مرزبانان کشورمان است.

بی‌توجهی‌های دولت ممکن است بحران‌زا شود
ادامه روند موجود اقتصادی در مرزهای ایران با عراق می‌تواند موجب تقویت کولبری در این مناطق و سوء استفاده گروهک‌های خاص به منظور اهداف شوم‌شان شود. با تحریک عده‌ای کولبر برای واردات مواد غیر مجاز با سود سرشار و درگیری‌های مجدد این افراد با مرزبانان می‌تواند بحران‌های مرزی را تحریک و تشدید کند که تدبیر دولت را در این زمینه می‌طلبد. بدون شک تقویت این مناطق و ایجاد رونق اقتصادی برای رسیدن به سوددهی آسانتر برای دوری از کولبری می‌تواند بهترین راهکار برای شرایط موجود باشد. در نهایت برای یادآوری جناب جهانگیری بازنشر این ویدئو لازم به نظر می‌رسد. دولتی که مدعیست با اجرای برنامه‌هایش دیگر هیچ خانواده‌ای سرگرسنه روی زمین نخواهد گذاشت باید دید چه برنامه‌ای برای رفع مشکل کولبران خواهد داشت.