یک معنای خروج از برجام این است که امریکا رسما اعلام کند از برجام خارج می شود. این یعنی رییس جمهور امریکا از waive کردن تحریم ها در مهلت زمانی مشخص خودداری کند یا کنگره تحریم های تعلیق شده در برجام را مستقیما بازگرداند.
اما این تنها معنای خروج از برجام نیست. در واقع این رسمی ترین و ساده ترین شکل خروج از برجام است که امریکا را به مقصر اول و آخر به هم خوردن توافق بدل می کند.
شکل دیگر خروج از برجام این است که امریکا تحریم های تعلیق شده در برجام را موضوعا و مصداقا در قالب عناوین و قوانین دیگر بازگرداند بدون آنکه رسما اعلام کند از برجام خارج شده است. در این حالت هم امریکا از برجام خارج شده بی آنکه به این موضوع اعتراف کند و هزینه های حقوقی خروج رسمی از برجام را بپردازد. قانون کاتسا که 18 روز دیگر اجرایی خواهد شد دقیقا چنین کاری می کند اما مسئله را به گونه ای پیچیده کرده که نتوان به سادگی گفت امریکا با بازگرداندن تحریم های برجامی توافق را نقض کرده است.
خروج از برجام یک معنای دیگر هم می تواند داشته باشد و آن انداختن برجام در دالانی است که انتهای آن لغو توافق از سوی امریکا باشد. این کاری است که دیشب ترامپ انجام داد. ترامپ دیشب تداوم برجام از سوی امریکا را مشروط به شروطی کرد که به خوبی می داند حتی روحانی و ظریف هم مخالف آن هستند. طی 60 روز آینده یا ترامپ باید از شروط خود به نحوی کوتاه بیاید یا اینکه توافق پایان خواهد پذیرفت البته مشروط به اینکه کنگره در اصلاح قانون کروکر-کاردین یا در یک قانون جدید شروط ترامپ را لحاظ کند.
بنابراین ملاحظه می کنید که خروج از برجام یک معنای ساده و بسیط ندارد. در این تردیدی نیست که امریکا درصدد خروج از برجام است اما به شکلی پیچیده، به گونه ای که عده ای در داخل ایران بتوانند ادعا کنند برجام هنوز به جای خود باقی است و در نتیجه هیچ پاسخی به امریکا نباید داد.
همین جا فورا باید یک سوء تفاهم هم را برطرف کرد. اینکه گفته می شود ترامپ درصدد خروج از برجام است به هیچ وجه به معنی نامطلوب بودن برجام برای ترامپ یا امریکا نیست. وقتی درباره خروج امریکا از برجام حرف می زنیم مقصود خروج امریکا همزمان با نگه داشتن ایران است. امریکا به این معنا که ایران باید در توافق بماند و تعهدات خود را ادامه بدهد به هیچ وجه خواهان به هم خوردن برجام نیست و اساسا کل داستان هم همین است که بازی به گونه ای طراحی شده که امریکا عملا از برجام خارج شود و ایران در برجام بماند. بنابراین از خروج امریکا از برجام نباید نامطلوب بودن برجام برای امریکا را در نظر گرفت. برجام از این جهت که برنامه هسته ای ایران را محدود کرده برای امریکا مطلوبیت فراوان دارد و ترامپ به هیچ وجه خواهان به هم خوردن آن نیست.
بنابراین، این تعبیر که امریکا توافق را پاره کرد یا از آن خارج شد، تعبیر کاملا دقیقی است. قانون کاتسا 18 روز دیگر اجرایی می شود و تداوم برجام هم مشروط به شروطی شده که قابل تحقق نیست. اگر این پاره شدن برجام نیست، پس چیست؟ آیا واقعا برخی انتظار دارند ترامپ جلوی دوربین توافق را به آتش بکشد تا بتوان گفت از برجام خارج شده؟
نهایتا، البته این نکته را منتفی ندانید که همه این داستان ها بازی هایی باشد برای اینکه ترامپ روزی در همین نزدیکی ها اعلام کند اسما در برجام باقی ماند به شرط اینکه ایران وارد مذاکرات منطقه ای و موشکی شود. این هم کاملا محتمل است که اروپا و امریکا یک توافق پس پرده کرده باشند و قانون کاتسا را مشترکا اجرا کنند تا ایران وادار به مذاکره درباره برنامه منطقه ای و موشکی خود شود. اینها داستان های جدیدی است که درباره آنها سخن خواهیم گفت.