یادداشت/هفت نکته مهم برای حل یک نیاز بزرگ؛
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو - عباس خاراباف؛ ظهور و توسعه استارت‌آپ‌ها در ایران مزایای غیرقابل انکاری برای کشور دارد؛ اما اکنون مساله اصلی «تامین سرمایه» است که باید حل شود.
در این یادداشت با بیان هفت نکته، بررسی می‌کنیم که چرا تامین سرمایه مهمترین چالش استارت‌آپ‌های ایران است؟ و چطور می‌توان این چالش را حل کرد؟
١ ـ. توسعه استارت‌آپ‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری تخصصی است
توجه به استارت‌آپ‌ها و «اقتصاد دیجیتال» اکنون به یکی از «مهمترین عوامل توسعه کشور» و «راه‌حل چالش‌های اساسی» مثل اشتغال، فرار مغزها، محیط زیست، امنیت و ... تبدیل شده است و این روز‌ها تقریبا بیشتر مردم، مسئولان و کارشناسان از خدمات و مزایای این کسب‌وکارهای نوپا اطلاع دارند. اما باید توجه کرد که «سرمایه‌گذاری تخصصی» در حوزه استارت‌آپ‌ها، مهمترین و حیاتی‌ترین نیاز این بخش به حساب می‌آید.
در همین راستا می‌توان به شکل‌گیری و توسعه شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری داخلی تخصصی یعنی همان سرمایه‌گذاران جسورانه (به بیانی خطرپذیر یا وی‌سی‌ها) امیدوار بود. از طرفی باید دقت کرد که تنها وجود سرمایه هدایت‌نشده و بدون تخصص یا تجربه لازم مدیریتی، نه تنها اثربخشی چندانی ندارد، بلکه می‌تواند آسیب‌های قابل توجهی را نیز در پی داشته باشد. این در حالی است که شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه به شکل کاملا تخصصی و با تجربه کافی می‌توانند سرمایه‌ها را به کارآفرینی و درآمدزایی برسانند.
۲ - حجم سرمایه‌گذاری جسورانه در کشور کم است
با نگاهی به آمارهای رسمی اعلام شده و با توجه به بررسی‌های مختلفی که کارشناسان داخلی انجام داده‌اند، به راحتی می‌توان به این نتیجه رسید که میزان و حجم سرمایه‌گذاری جسورانه در استارت‌آپ‌های کشور در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، به خصوص کشورهای منطقه بسیار کم است. این یعنی متاسفانه عدد موجود در زمینه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در برابر نیاز کشور به این نوع خاص از سرمایه‌گذاری تخصصی برای ایجاد، توسعه و رشد استارت‌آپ‌های تاثیرگذار و توانمند، بسیار کم به نظر می‌رسد.
۳ - در زمینه سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر ضعف فرهنگی داریم
به گزارش نوپانا، از چالش‌های اصلی اینجاست که در کشور ما به دلایل مختلف فرهنگی، سرمایه‌های سنتی، دولتی، ملی و مردمی کمتر به سمت‌وسوی فعالیت‌های استارت‌آپی می‌رود. مشکل اصلی اینجاست که به اندازه کافی در میان مردم و حتی مسئولان فرهنگ سرمایه‌گذاری کارآفرینانه وجود ندارد. در حالی که کشور نیازمند عزم ملی برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های نوآورانه و پروژه‌های فناوری‌محور است که البته ریسک‌پذیری بیشتری هم می‌طلبد.
(همچنین بخوانید: از سرمایه سنتی تا سرمایه خارجی)
۴ - برای توسعه استارت‌آپ‌ها و ایجاد تک‌شاخ‌ها به سرمایه‌های بزرگ نیاز داریم
تک‌شاخ‌ها یا یونیکورن‌های استارت‌آپی، شرکت‌های خصوصی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار هستند که ادغام، تملک و یا وارد بازار بورس نشده‌اند. در همین رابطه و باتوجه به شرایط و ظرفیت‌های موجود در ایران، نظر کارشناسان و مسئولان بر این است که کشور نیازمند تولد و توسعه صد‌ها استارت‌آپ و حداقل پنج یونیکورن (بر اساس وعده وزیر ارتباطات) تا سال ۱۴۰۰ شمسی است. یونیکورن‌هایی که همانند لوکوموتیو و پیشران، قطار استارت‌آپی کشور را به سرمنزل مقصود می‌رسانند.
اقتصاد دیجیتال در ایران در مسیر خوبی قرار گرفته و می‌توان با تکیه بر آن اتفاقات قابل توجهی را رقم زد. اکنون صد‌ها استارت‌آپ داخل کشور شکل گرفته و تعداد مشخصی از آن‌ها مثل دیجیکالا، کافه‌بازار و ... موفقیت‌های قابل توجهی کسب کرده‌اند و در مسیر تک‌شاخ شدن قرار دارند. اما کارشناسان معتقدند مساله اصلی در توسعه اقتصاد دیجیتال ایران و توسعه شمار قابل توجهی از استارت‌آپ‌ها و ایجاد حداقل پنج تک‌شاخ، بحث «سرمایه» است.
۵ - نمی‌توانیم همه منابع مالی را با جذب سرمایه خارجی تامین کنیم
برای ایجاد استارت‌آپ‌های ایرانی توانمند با ارزش‌های مالی بالا و توسعه اقتصاد نوین و دیجیتال در کشور، یکی از راه‌حل‌های موجود جذب سرمایه خارجی است. اما در این مورد نیز مسائل خاصی وجود دارد؛ زیرا کارشناسان معتقدند با وجود منافع بسیار بالای سرمایه‌گذاری خارجی، باید نکات مهمی مورد توجه قرار گیرند که مهمترین آن‌ها حفظ مدیریت و البته مالکیت استارت‌آپ‌های ارزشمند داخلی است.
این یعنی برای حفظ مالکیت و مدیریت داخلی، نمی‌توان بیشتر از ۴۹ درصد سرمایه‌های لازم را از خارج از کشور تامین کرد. اینجاست که نیاز به جذب سرمایه ۵۱ درصدی داخلی در رقم‌های میلیارد دلاری بیشتر از پیش حس می‌شود.
۶ - «سرمایه‌گذاری جمعی» با مشارکت مردم می‌تواند راه‌گشا باشد
سرمایه‌گذاری جمعی (کراودفاندینگ) که تأمین سرمایه از اجتماع یا تأمین مالی جمعی نیز نامیده می‌شود، روشی است که در آن سرمایه مورد نیاز برای اجرای یک پروژه با حمایت تعداد زیادی از افراد بدست می‌آید. کراودفاندینگ نه‌تن‌ها روشی مناسب برای جذب سرمایه‌های مردمی برای کسب‌وکارهای نوپای استارت‌آپی است، بلکه با معرفی گسترده ایده تولیدی در بازار، احتمال رشد استارت‌آپ را در بلندمدت افزایش می‌دهد.
این روش سرمایه‌گذاری می‌تواند با هدایت سرمایه‌های مردمی به سمت استارت‌آپ‌ها در توسعه اقتصاد دیجیتال ایران نقش موثری را بازی کند. البته این نوع خاص از سرمایه‌گذاری به فرهنگ‌سازی و ایجاد زیرساخت‌های ویژه نیاز دارد.
۷ - راهکار کارشناسان مشارکت دولت به وسیله «سرمایه‌گذاری تطبیقی» است
کارشنان معتقدند در مسیر سرمایه‌گذاری تخصصی روی استارت‌آپ‌ها، در یک حالت مشارکت دولت با شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه بر اساس سیستمی تحت عنوان «سرمایه‌گذاری تطبیقی» می‌تواند راهکار باشد که البته این مدل هم‌اکنون در کشورهای پیشرفته اجرا می‌شود. از طرفی سرمایه‌گذاری تطبیقی هرگز شبیه وام نیست؛ تفاوت سیستم سرمایه‌گذاری تطبیقی و وام در این است که در سیستم وام‌دهی «سرمایه» از طرف اول و «کار و تعهد برگشت سرمایه» از طرف دوم است.
در حالی که در سرمایه‌گذاری تطبیقی، سرمایه از هر دو طرف (دولت و وی‌سی‌ها) است و هر دو طرف در سود و زیان کار شریک هستند. این سیستم در آمریکا و مالزی و سنگاپور و چند کشور اجرایی شده است و قدمی است که کارشناسان امید دارند در آینده نزدیک در کشور ما نیز عملی شود. در همین راستا ورود صندوق‌های نوآوری و شکوفایی، صندوق‌های بازنشستگی، نهادهای عمومی و بنیادهای دولتی و حاکمیتی دارای منابع مالی مناسب برای سرمایه‌گذاری تطبیقی، همراه با شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر استارت‌آپی، یک راه حل اساسی به حساب می‌آید.
در این یادداشت با بیان هفت نکته، بررسی می‌کنیم که چرا تامین سرمایه مهمترین چالش استارت‌آپ‌های ایران است؟ و چطور می‌توان این چالش را حل کرد؟
١ ـ. توسعه استارت‌آپ‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری تخصصی است
توجه به استارت‌آپ‌ها و «اقتصاد دیجیتال» اکنون به یکی از «مهمترین عوامل توسعه کشور» و «راه‌حل چالش‌های اساسی» مثل اشتغال، فرار مغزها، محیط زیست، امنیت و ... تبدیل شده است و این روز‌ها تقریبا بیشتر مردم، مسئولان و کارشناسان از خدمات و مزایای این کسب‌وکارهای نوپا اطلاع دارند. اما باید توجه کرد که «سرمایه‌گذاری تخصصی» در حوزه استارت‌آپ‌ها، مهمترین و حیاتی‌ترین نیاز این بخش به حساب می‌آید.
در همین راستا می‌توان به شکل‌گیری و توسعه شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری داخلی تخصصی یعنی همان سرمایه‌گذاران جسورانه (به بیانی خطرپذیر یا وی‌سی‌ها) امیدوار بود. از طرفی باید دقت کرد که تنها وجود سرمایه هدایت‌نشده و بدون تخصص یا تجربه لازم مدیریتی، نه تنها اثربخشی چندانی ندارد، بلکه می‌تواند آسیب‌های قابل توجهی را نیز در پی داشته باشد. این در حالی است که شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه به شکل کاملا تخصصی و با تجربه کافی می‌توانند سرمایه‌ها را به کارآفرینی و درآمدزایی برسانند.
۲ - حجم سرمایه‌گذاری جسورانه در کشور کم است
با نگاهی به آمارهای رسمی اعلام شده و با توجه به بررسی‌های مختلفی که کارشناسان داخلی انجام داده‌اند، به راحتی می‌توان به این نتیجه رسید که میزان و حجم سرمایه‌گذاری جسورانه در استارت‌آپ‌های کشور در مقایسه با کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه، به خصوص کشورهای منطقه بسیار کم است. این یعنی متاسفانه عدد موجود در زمینه سرمایه‌گذاری خطرپذیر در برابر نیاز کشور به این نوع خاص از سرمایه‌گذاری تخصصی برای ایجاد، توسعه و رشد استارت‌آپ‌های تاثیرگذار و توانمند، بسیار کم به نظر می‌رسد.
۳ - در زمینه سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر ضعف فرهنگی داریم
به گزارش نوپانا، از چالش‌های اصلی اینجاست که در کشور ما به دلایل مختلف فرهنگی، سرمایه‌های سنتی، دولتی، ملی و مردمی کمتر به سمت‌وسوی فعالیت‌های استارت‌آپی می‌رود. مشکل اصلی اینجاست که به اندازه کافی در میان مردم و حتی مسئولان فرهنگ سرمایه‌گذاری کارآفرینانه وجود ندارد. در حالی که کشور نیازمند عزم ملی برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های نوآورانه و پروژه‌های فناوری‌محور است که البته ریسک‌پذیری بیشتری هم می‌طلبد.
(همچنین بخوانید: از سرمایه سنتی تا سرمایه خارجی)
۴ - برای توسعه استارت‌آپ‌ها و ایجاد تک‌شاخ‌ها به سرمایه‌های بزرگ نیاز داریم
تک‌شاخ‌ها یا یونیکورن‌های استارت‌آپی، شرکت‌های خصوصی با ارزش بیش از یک میلیارد دلار هستند که ادغام، تملک و یا وارد بازار بورس نشده‌اند. در همین رابطه و باتوجه به شرایط و ظرفیت‌های موجود در ایران، نظر کارشناسان و مسئولان بر این است که کشور نیازمند تولد و توسعه صد‌ها استارت‌آپ و حداقل پنج یونیکورن (بر اساس وعده وزیر ارتباطات) تا سال ۱۴۰۰ شمسی است. یونیکورن‌هایی که همانند لوکوموتیو و پیشران، قطار استارت‌آپی کشور را به سرمنزل مقصود می‌رسانند.
اقتصاد دیجیتال در ایران در مسیر خوبی قرار گرفته و می‌توان با تکیه بر آن اتفاقات قابل توجهی را رقم زد. اکنون صد‌ها استارت‌آپ داخل کشور شکل گرفته و تعداد مشخصی از آن‌ها مثل دیجیکالا، کافه‌بازار و ... موفقیت‌های قابل توجهی کسب کرده‌اند و در مسیر تک‌شاخ شدن قرار دارند. اما کارشناسان معتقدند مساله اصلی در توسعه اقتصاد دیجیتال ایران و توسعه شمار قابل توجهی از استارت‌آپ‌ها و ایجاد حداقل پنج تک‌شاخ، بحث «سرمایه» است.
۵ - نمی‌توانیم همه منابع مالی را با جذب سرمایه خارجی تامین کنیم
برای ایجاد استارت‌آپ‌های ایرانی توانمند با ارزش‌های مالی بالا و توسعه اقتصاد نوین و دیجیتال در کشور، یکی از راه‌حل‌های موجود جذب سرمایه خارجی است. اما در این مورد نیز مسائل خاصی وجود دارد؛ زیرا کارشناسان معتقدند با وجود منافع بسیار بالای سرمایه‌گذاری خارجی، باید نکات مهمی مورد توجه قرار گیرند که مهمترین آن‌ها حفظ مدیریت و البته مالکیت استارت‌آپ‌های ارزشمند داخلی است.
این یعنی برای حفظ مالکیت و مدیریت داخلی، نمی‌توان بیشتر از ۴۹ درصد سرمایه‌های لازم را از خارج از کشور تامین کرد. اینجاست که نیاز به جذب سرمایه ۵۱ درصدی داخلی در رقم‌های میلیارد دلاری بیشتر از پیش حس می‌شود.
۶ - «سرمایه‌گذاری جمعی» با مشارکت مردم می‌تواند راه‌گشا باشد
سرمایه‌گذاری جمعی (کراودفاندینگ) که تأمین سرمایه از اجتماع یا تأمین مالی جمعی نیز نامیده می‌شود، روشی است که در آن سرمایه مورد نیاز برای اجرای یک پروژه با حمایت تعداد زیادی از افراد بدست می‌آید. کراودفاندینگ نه‌تن‌ها روشی مناسب برای جذب سرمایه‌های مردمی برای کسب‌وکارهای نوپای استارت‌آپی است، بلکه با معرفی گسترده ایده تولیدی در بازار، احتمال رشد استارت‌آپ را در بلندمدت افزایش می‌دهد.
این روش سرمایه‌گذاری می‌تواند با هدایت سرمایه‌های مردمی به سمت استارت‌آپ‌ها در توسعه اقتصاد دیجیتال ایران نقش موثری را بازی کند. البته این نوع خاص از سرمایه‌گذاری به فرهنگ‌سازی و ایجاد زیرساخت‌های ویژه نیاز دارد.
۷ - راهکار کارشناسان مشارکت دولت به وسیله «سرمایه‌گذاری تطبیقی» است
کارشنان معتقدند در مسیر سرمایه‌گذاری تخصصی روی استارت‌آپ‌ها، در یک حالت مشارکت دولت با شرکت‌های سرمایه‌گذاری جسورانه بر اساس سیستمی تحت عنوان «سرمایه‌گذاری تطبیقی» می‌تواند راهکار باشد که البته این مدل هم‌اکنون در کشورهای پیشرفته اجرا می‌شود. از طرفی سرمایه‌گذاری تطبیقی هرگز شبیه وام نیست؛ تفاوت سیستم سرمایه‌گذاری تطبیقی و وام در این است که در سیستم وام‌دهی «سرمایه» از طرف اول و «کار و تعهد برگشت سرمایه» از طرف دوم است.
در حالی که در سرمایه‌گذاری تطبیقی، سرمایه از هر دو طرف (دولت و وی‌سی‌ها) است و هر دو طرف در سود و زیان کار شریک هستند. این سیستم در آمریکا و مالزی و سنگاپور و چند کشور اجرایی شده است و قدمی است که کارشناسان امید دارند در آینده نزدیک در کشور ما نیز عملی شود. در همین راستا ورود صندوق‌های نوآوری و شکوفایی، صندوق‌های بازنشستگی، نهادهای عمومی و بنیادهای دولتی و حاکمیتی دارای منابع مالی مناسب برای سرمایه‌گذاری تطبیقی، همراه با شرکت‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر استارت‌آپی، یک راه حل اساسی به حساب می‌آید.
ارسال نظرات