درباره پدیده‌ای به نام «تنگه ابوقُریب»/ سینما در خدمت حماسه

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو-محمدصالح سلطانی؛ یک سند مصور ارزشمند برای همه‌ی نسل‌های این سرزمین روی پرده رفته. بهرام توکلی، سینما را به خدمت حماسه درآورده و بی آن که ذره‌ای کلک بزند، اغراق کند و یا سویه‌ای بگیرد، هرآن‌چه که در ۲۱ تیر ۶۷ در تنگه ابوقریب گذشته را روی پرده آورده. این شاید مستند ترین فیلم تاریخ سینمای دفاع مقدس ما باشد، و شاید خیره‌کننده‌ترینش، تا امروز.

روایت تنگه‌ابوقریب، شبیه هیچ فیلم جنگی دیگری که سراغ داریم نیست. با پلان‌های طولانی و واقع‌نمایی حیرت‌آورش، اصلا شاید بیش از آن‌ که سینمایی باشد، مستند است. دوربین حمید خضوعی ابیانه در تنگه ابوقریب تماما روی دست است. با ریتمی تند و نماهایی نفس‌گیر. فیلم به خاطر همین واقع‌نمایی جنون‌آمیزش است که احتمالا ماندگار خواهد شد. ماندگار برای سینمایی که به اغراق و سانتی‌مانتالیسم خو گرفته. ماندگار برای دفاع مقدسی که بهرام توکلی نشان داد می‌شود بدون گل‌درشت‌بازی، بهترین روایت را از دل آن‌چه که بوده ، بیرون کشید.

جواد عزتی در تنگه ابوقریب هم نشان داده که چقدر بازیگر جسور و توانایی است. حمید آذرنگ هم مثل همیشه‌اش خوب است و امیر جدیدی هم کم‌نظیر ظاهر شده. نقطه قوت بازی همه اینها، هضم شدن‌شان در جهان عریان و بی زرق و برق فیلم است. همه آن‌ها، در نماهای هایپررئال فیلم جا گرفته اند و بیرون نمی‌زنند. حتی خرده‌کل‌کل‌ها و شوخی‌های گاه ‌و بیگاه‌شان هم به جان فیلم نشسته. لحن فیلم یکدست است و تجربه بازی در این اتمسفر، برای تمام گروه بازیگران تنگه ابوقریب گران‌سنگ و ارزنده است.

تنگه ابوقریب، یکی از جدی‌ترین آثار جشنواره امسال است. برگ برنده تازه موسسه اوج برای این‌که نشان دهد سینمای دفاع مقدس، هنوز می‌تواند درخشنده باشد و هنوز دریای حماسه‌های جنگ تحمیلی، اندازه‌ی قطره‌ای هم روی پرده نیامده. گذشته از دستاوردهای فنی ارزنده این فیلم، شاید مهم‌ترین میراث آن برای سینمای ایران، خود "روایت"ش باشد. تنگه ابوقریب، روایتی بی‌پیرایه و حقیقی است که از میان دود و خاک، و از کنار پیکر شهدای گردان عمار، نسل تازه‌نفس انقلاب اسلامی را صدا می‌زند. نسلی که خیره‌ به آینده، برای حراست از دستاوردهای رزمندگان گردان عمار و تمام آن چند هزار شهیدِ همرزمِ عماریون، خود را آماده می‌کند.