در دانشگاه فردوسی مشهد ۳۷ هسته پژوهشی فعال وجود دارد و همچنین ۷ قطب علمی در این دانشگاه فعال است که همین نکته باعث شده توجه به پژوهش در این دانشگاه بیش از پیش باشد.
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-امید ملایی؛ مرکز رشد یا انکوباتور، یکی از ابزارهای رشد اقتصادی است که به منظور حمایت از کارآفرینان تحصیلکرده تأسیس میشود و با ارایه امکانات و تسهیلات عمومی، زمینه پا گرفتن شرکتهای جدید را فراهم میکند. استفاده از مراکز رشد، امروزه به عنوان یکی از ابزارهای پذیرفته شده برای تبدیل خلاقیتها و دستاوردهای علمی و تحقیقاتی به محصولات قابل ارایه به بازار و توسعه کارآفرینی محسوب میشود. امروزه بیش از ۳۰۰۰ انکوباتور در سراسر دنیا وجود دارد.
مرکز رشد دانشگاهی هم در ایران چند سالی است که رونق گرفته است؛ این مراکز به منظور تسهیل استفاده تجاری از دانش فنی و حقوق مالکیت معنوی تأسیس میشوند و امکان استفاده از امکانات دانشگاهی مانند آزمایشگاه، کارگاه و کتابخانه را فراهم میکنند. همچنین مراکز مذکور امکان استفاده از نظرات و مشاوره تخصصی اعضای هیات علمی دانشگاه را نیز فراهم میآورند.
با این حال برای بررسی شرایط مرکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد با سید حسین موسوی، رئیس مرکز رشد واحدهای فناور دانشگاه فردوسی مشهد گفتگویی ترتیب دادیم.
دانشجو: معرفی از مرکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد داشته باشید در ابتدا برای معرفی مرکز رشد باید خود دانشگاه فردوسی مشهد را معرفی کنیم، دانشگاه فردوسی یکی از بزرگترین دانشگاههای شمال شرق کشور است که در مساحت ۲۲۵ هکتار تاسیس شده است، این دانشگاه ۸۱۶ عضو هئیت علمی در ۱۲ دانشکده دارد؛ دانشگاه فردوسی مشهد ۳۹۶ رشته تخصصی دارد که در این رشتهها تقریبا ۲۳ هزار دانشجو تحصیل میکنند؛ در دانشگاه فردوسی مشهد ۳۷ هسته پژوهشی فعال وجود دارد و همچنین ۷ قطب علمی در این دانشگاه فعال است در مورد دانشگاه فردوسی این نکته هم مهم است که تعداد دانشجویان تحصیلات تکمیلی با دانشجویان کارشناسی در این دانشگاه تقریبا برابر است و همین نکته باعث شده است که توجه به پژوهش در فردوسی مشهد بیش از پیش باشد.
دانشگاه فردوسی برای اینکه بتواند برای ایجاد اشتغال مولد برای دانشجویان کاری کند، یک نظامی ایجاد کرد تحت عنوان نظام توسعه فناوری که در این نظام یکی از نهادهایی که میتواند در جهت توسعه فناوری و ایجاد اشتغال مولد تاثیرگذار باشد، همین مراکز رشد است که در دانشگاه تاسیس شده است.
در دانشگاه فردوسی هم مراکز رشد جامع و هم مراکز رشد علوم انسانی وجود دارد و همچنین نهاد صندوق پژوهش فناوری با خرید سهام توسط دانشگاه فردوسی و ایجاد این صندوق دانشگاه نهاد مالی را ایجاد شد که بتواند به موضوع ایده تا تجاری سازی کمک کند؛ ایجاد این صندوق باعث شد که دیگر نیاز به مراجعه به بانک نباشد و با ایجاد شعبه در دانشگاه فردوسی این امکان فراهم شد که در فضای درون دانشگاه از این ظرفیت استفاده شود.
مرکز رشد دانشگاه فردوسی یک مرکز تخصصی است که با تیمی که دارد میتواند در حوزه تجاری سازی ایدهها کمک کند، در مرکز رشد عملا با مشاورههای تخصصی که صورت میگیرد و همچنین توانمدسازی افرادی که ایده دارند؛ از ایده تا پدیده از دانشجویان حمایت میکنیم.
مرکز رشد دانشگاه فردوسی در سال ۹۰ به صورت مستقل از وزارت علوم مجوز گرفت و در سال ۹۱ مجوز دومین مرکز رشد دانشگاه فردوسی گرفته شد که این مرکز به نام مرکز رشد علوم انسانی نام گذاری شد، دلیل ایجاد این مرکز این بود که نیمی از دانشجویان دانشگاه فردوسی رشتههای علوم انسانی داشتند و این دانشگاه به عنوان اولین دانشگاه کشور مرکز رشدی به صورت تخصصی با عنوان علوم انسانی ایجاد کرد.
در مرکز رشد جامع دانشگاه فردوسی نزدیک به ۸۰ شرکت مستقر داریم و در مرکز رشد علوم انسانی این دانشگاه هم تقریبا نزدیک به ۴۵ شرکت مستقر داریم و در این مراکز حدود ۷۵ محصول دانش بنیان وجود دارد و به صورت کلی بیش از ۴۰۰ محصول در دانشگاه وجود دارد که تجاری سازی شده است، همچنین دانشگاه فردوسی مشهد ۳۰ شرکت دانش بنیان دارد که این تعداد شرکت دانش بنیان از شرکتهای دانش بنیان ۱۳ استان کشور بیشتر است.
دانشجو: در خصوص وضعیت کیفیت محصولات دانش بنیان در مقایسه با محصولات خارجی توضیح بدهید خیلی از محصولات شرکتهای دانش بنیان دانشگاه فردوسی در فضای بین المللی خریدار دارد و از کیفیت بالایی برخوردار است، قطعا اگر استاندارهای لازم را محصولات ما نداشته باشند، زمینه صادرات آن ممکن نیست؛ اگر به جوانان کشورمان اعتماد کنیم و از آنها حمایت و پشتیبانی کنیم این جوانان کار نمیکنند؛ بلکه شاهکار میکنند و امروز تنها راه نجات کشور از بحرانهایی که دارد همین اعتماد به جوانان است، ما هرگز نباید جوانان را دست کم بگیریم.
دانشجو: در فضای مرکز دانش بنیان دانشگاه فردوسی چقدر شکست ایده داشتید؟! مراکز رشد برای همین است که از شکست جلوگیری کند، در مرکز رشد دانشگاه فردوسی ما چند مرحله داریم که این مراحل شامل ایده پردازی، رشد مقدمات که ۶ ماه تا ۹ ماه طول میکشد و عملا با مشاورههایی که داده میشود شکستی وجود ندارد؛ چرا که در مرکز رشد قسمت زیادی از ریسک کار گرفته میشود؛ در دورهی رشد مقدماتی با مشاورههایی که داده میشود از دوستان میخواهیم که برنامهی ۵ سالهی خود را بنویسند و ما نیز کمک میکنیم و اگر متوجه شویم که نوشتن این برنامه امکان پذیر نیست از هرجایی که باشد برمی گردیم و جلوی ضرر را میگیریم، البته این مشاورهها در مراکز رشد بعضا باعث این میشود که ایدهها پختهتر بشود و ایدهها حتی تغییر کند و به همین دلیل در مرکز رشد دانشگاه فردوسی ما شکست آنچنانی نداشتیم.
دانشجو: در مورد حمایتهای مالی از ایدهها هم توضیح دهید. در کانونهای نوآوری حمایتهای بلاعوض از ایدهها انجام میگیرد، اما در مرکز رشد حمایتها به صورت برگشت تسهیلات است که سود این تسهیلات هم بسیار کم است و اگر محصول دانش بنیانی بخواهد شکل بگیرد، خود مرکز دانش بنیان از این ایدهها حمایت میکند.
دانشجو: بعضا شاهد این بودیم که دانشجویان نگران دزدیده شدن ایدههای خود بودند و همین مسئله باعث بی اعتمادی به شرکتها بود، مرکز رشد دانشگاه فردوسی چقدر در این زمینه فعالیت کرده است که این خلاء جبران شود؟! بنده با سابقه ای که در مرکز رشد دانشگاه فردوسی دارم، با چنین مسئلهای مواجه نشدم، برای این مسئله ما در مرکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد فضای اعتماد سازی را ایجاد کردیم به شکلی که اگر طرحی به ما اعلام شود ارزیابی این طرح را در فضایی شفاف انجام میدهیم، به این معنی که صاحب ایده خبر دارد که طرحش برای چه کسی فرستاده شده است و چه کسی دارد طرح او را بررسی میکند و همین مسئله باعث میشود که مشکل دزدیده شدن ایده در مرکز رشد فردوسی مشهد به حداقل برسد.
دانشجو: به دانشجویان صاحب ایده چه توصیهای دارید؟ من به دانشجویان نخبه میگویم که فردا برای تجاری سازی ایده دیر است، همین امروز برای تجاری سازی ایده خود اقدام کنند؛ دانشجویان نباید فرصت طلایی خود که در دانشگاه دارند را از دست بدهند و باید از ظرفیت ارزشمندی که دانشگاه در اختیار دانشجویان قرار داده است، استفاده کنند؛ اگر از زمان استفاده نکنیم و به سرعت ایده خود را به تجاری سازی نرسانیم نباید انتظار داشته باشیم که این ایده هرگز ایجاد نشود قطعا ذهنهای دیگر این ایده را خواهند ساخت و باید به این موضوع هم توجه کرد.
دانشجو: دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد اگر ایدهای دارند باید از چه مسیری کار خود را آغاز کنند؟ دانشجویان از هرجا که شروع کنند ارزشمند است، اما من معتقدم که دانشجویان ابتدا باید از خودشان کار را شروع کنند و به اعتماد به نفس برسند، بزرگترین سرمایه انسان اعتماد به نفس است و ما در مرکز رشد سعی میکنیم این بزرگترین سرمایه را در اختیار دانشجویان قرار دهیم؛ دانشجویان علاقمند و نخبه باید در ابتدا بیایند و محصولاتی که توسط دانشجویان مثل خودشان ایجاد شده است را ببینند و انگیزه بگیرند برای شروع کار.
دانشجو: چالشهای اساسی که مرکز رشد با آن روبه رو است چیست؟ ما در مراکز رشد دانشگاهی با مراکز رشد پارک علم و فناوری یک تفاوتهایی داریم که بارها این موضوع را اعلام کردیم و مکاتبه کردیم، اما هنوز مشکلات سرجای خود باقی است.
مشکل اساسی این است که با توجه به رسالت مشترک مراکز رشد دانشگاهی و مراکز رشد پارک علم و فناوری متاسفانه حمایتهایی که از مراکز رشد دانشگاهی میشود کاملا محدود است و حتی حمایتهای قانونی هم در این زمینه تبعیض دارد و این یک چالش بزرگ برای ماست، اگر این حمایتها از مراکز رشد دانشگاهی صورت بگیرد، ما یک رشد عجیب و غریبی را در این عرصه خواهیم داشت.
دانشجو: تجربه موفقی که در مرکز رشد دانشگاه فردوسی داشتید در زمینه رسیدن ایده به محصول را بیان کنید یکی از تجربههای موفقی که در ذهن بنده است، همین افلاک نمای دانشگاه فردوسی مشهد است که افتتاح آن امسال انجام شد، من فکرش را نمیکردم که بچههای فیزیک بتوانند یک کسب و کار پایدار را ایجاد کنند، اما امروز این دانشجویان افلاک نما ساختند و دانش فنی ساخت افلاک نما را در کشور در دست دارند، امروز همه علاقمندان میتوانند از این افلاک نما استفاده کنند و به آسمان سفر کنند.
ابتدا این عزیزان کار خود را در فضای کوچکی با قطر ۵ متری آغاز کردند، اما امروز این افلاک نما قطری حدود ۱۱ متر دارد و دانشجویان به این تکنولوژی رسیدند، در تهران در پارک آب و آتش افلاک نمایی وجود دارد که تمام تجهیزاتش از خارج وارد شده است، اما افلاک نمای دانشگاه فردوسی را به صورت کامل دانشجویان ساختند.
دانشجو: آینده کشور را چطور میبینید؟ اگر به جوان اعتماد واقعی کنیم و به خداوند امید داشته باشیم، قطعا آینده ۱۰۰۰ درصد کشور روشن است باید موانع موجود را در میدان عمل برداریم.
خدا پشت و پناهتان