۱۰ گام دانشگاه صنعتی قم برای همیاری با صنعت/ حضور دانشجویان در صنایع به نفع صنعتگران است

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- اعظم ذوالفقاری منظری*؛ قهر چندین ساله صنعت و دانشگاه برای اینکه به آشتی تبدیل شود، نیازمند ایجاد سازوکار‌هایی است که هم دانشگاهیان را آچار به دست کند و فضای اعتماد را برای صنعتی‌ها ایجاد کند.

این وظیفه از سوی جامعه به دانشگاهیان واگذار شده است؛ مراکز رشد دانشگاهی، پارک‌های علم و فناوری و دانشگاه‌های صنعتی در استان‌های مختلف تأسیس شدند تا جذب حمایت‌های دولتی و دانشگاهی تحت پوشش مدیریت دولت به دانشجویان و کارآفرینان اعطا شود و از طرف دیگر فضای ساخت و تولید محصولات بومی و ملی برای جامعه دانشگاهی فراهم شود. در این میان، شرکت‌های دانش بنیان و مراکز رشد، می‌شوند فروشنده و باید محصول یا ایده خود را به صنایع ارائه دهند و صنایع هم باید وارد این تعامل شده و به جای تکیه بر محصولات خارجی، به بازوی پرتوان جوان ایرانی تکیه کنند.

این فضا در دانشگاه صنعتی قم در حال شکل گیری است؛ طرح همیار صنعت در این دانشگاه حدود یک سال است که کلید خورده و در تلاش است با صنایع استانی و ملی ارتباط برقرار کند و البته در این مسیر موفقیت‌هایی هم کسب کرده است. این موضوع را جلال رضایی نور، رئیس دانشگاه صنعتی قم در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو مطرح می‌کند.

 

دانشجو: مهم‌ترین اقدام شما برای ارتباط با صنایع استانی و ملی چه بوده است؟
در دانشگاه ما برای رسیدگی به مشکلات صنعت و ایجاد ارتباط نزدیک با صنعت، طرح همیار صنعت را برنامه ریزی کردیم. این طرح از نیمه دوم سال ۹۶ آغاز به کار کرده و دانشگاه صنعتی قم هم مبدع آن بوده است. این طرح مبتنی بر یک فعالیت علمی و گروهی است که طی آن ۴ تا ۶ نفر از دانشجویان دانشگاه ما به بخش‌های مختلف صنایع معرفی می‌شوند.

تاکنون ۶ گروه را فعال کرده ایم که کار را شروع کرده اند؛ یعنی ۶ کارخانه را تحت پوشش قرار داده ایم. دو گروه از این گروه‌ها فارغ التحصیل و جذب بازار کار شده اند و ۴ گروه هم همچنان فعال هستند.

برای حضور در این طرح اکنون ۱۵۰ نفر از دانشجویان متقاضی هستند. برای حضور دانشجویان در این طرح یک سری پالایش و غربالگری صورت می‌گیرد. در واقع دانشجویان مستیقما به صنعت معرفی نمی‌شود؛ اول آموزش‌های مهارت فردی و اشتغال را می‌گذارنند.

برای این آموزش‌ها با مرکز رشد سپاه هم همکاری داریم و همچنین از طریق انجمن‌های علمی و استادان خودمان هم آموزش‌های لازم را به دانشجویان می‌دهیم. این آموزش‌ها در واقع مهارت‌های ارتباطی و تخصصی تری را به دانشجویان ارائه می‌دهد تا بتوانند وارد کار صنعت شوند.

هم اکنون ۱۲ تیم ذخیره تشکیل داده ایم و منتظریم یکی از شرکت‌های صنعتی اعلام مشکل کنند و ما این دانشجویان را به آن معرفی کنیم. این ۱۲ گروه، در واقع گروه‌های آماده و فعال ما در حوزه صنایع و پلیمر هستند.

راهبری هر یک از گروه‌های دانشجویی توسط یک استاد راهنما صورت می‌گیرد و کل فرآیند آن براساس کار تیمی طراحی شده است. البته این را هم درنظر داشته ایم که جایگزین خوبی برای کارآموزی باشد.

 

دانشجو: دانشجویان پس از کسب مهارت ارتباط با صنعت، بلافاصله وارد کار می‌شوند؟ دیگر مراحل انجام این طرح چیست؟
برای این طرح ۱۰ گام تعریف کرده ایم. گام اول ثبت نام دانشجویان است. کسانی که تمایل دارند دوره کارآموزی خود را بگذارنند، به دفتر ارتباط با صنعت معرفی می‌شوند. در گام دوم آموزش‌های مهارتی و ارتباطی ارائه می‌شود. گام سوم هم شرکت‌ها و سازمان‌هایی که علاقه‌مند به استفاده از کارآموز هستند یا می‌خواهند وارد این طرح شوند، توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت به ما معرفی می‌شوند.

در این زمینه توافقنامه‌ای با سازمان صنعت، معدن و تجارت استان داریم که صنایع و شرکت‌های علاقه‌مند را به ما معرفی می‌کنند. در واقع هدف ما این است که شرکت‌ها براساس نیازشان سراغ ما بیایند؛ چون گاهی دیده شده وقتی دانشگاه به صنایع مراجعه می‌کند، همکاری نمی‌کنند که این بعضا از اینکه دید مناسبی نسبت به دانشگاه‌ها ندارند، ناشی می‌شود.

در چهارمین گام، مسئول یکی از تیم‌های دانشجویی و یک کارشناس از دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه و مسئولان شرکت جلسه اولیه‌ای می‌گذارند و طرح همیار را به مدیران شرکت صنعتی معرفی می‌کنند. در این جلسه مشکلی که این شرکت با آن مواجه شده بررسی می‌شود و پس از آن با توجه به گروه‌های دانشجویی آماده به کار تصمیم گیری می‌شود که کدام گروه به شرکت معرفی شود. این جلسه در واقع برای آشنایی مسئولان صنعت با تخصص‌های دانشگاه است.

 

 

پس از آن وارد گام پنجم می‌شویم که گروه تخصصی انتخاب و استاد راهنمایی که باید با این تیم همراه باشد، مشخص می‌شود. این گروه را به صنعت معرفی می‌کنیم. کار به این صورت آغاز می‌شود که تیم همیار صنعت به شرکت مراجعه کرده و مشکل را با همکاری مسئولان شرکت شناسایی می‌کنند. بررسی‌های اولیه صورت می‌گیرد و با راهنمایی استاد راهنمای تیم، مشکلات به صورت موشکافانه مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در گام هفتم، تیم همیار صنعت در فاز تحقیق قرار می‌گیرد. نقش استاد راهنما بیشتر می‌شود و پس از بررسی راه‌های مختلف در گام هشتم، چند راه حل استخراج شده و به مسئولان شرکت اعلام می‌شوند. تصمیم گیری نهایی با شرکت است که کدام راه حل را انتخاب کند. انجام این راه حل‌ها معمولا هزینه‌هایی دارد.

هزینه‌ها را دانشگاه پرداخت نمی‌کند. گاهی ممکن است دستگاهی اصلاح یا ساخته شود که این امور مستلزم هزینه‌هایی است که صنایع خودشان باید تقبل کنند. البته برخی مشکلات هم در حوزه مدیریت صنایع بوده حل کردن این مشکلات هزینه زیادی ندارد. مثلا کاهش انرژی مصرفی یا پیاده سازی ایزو و افزایش کیفیت محصولات است که از طریق دانشجویان و استادان دانشگاه قابل انجام است و هزینه سخت افزاری زیادی ندارد. بیشتر مسائلی که از سوی شرکت‌های صنعتی به ما اعلام شده از این جنس است.

گام نهم، مرحله حل مساله است. ممکن است کار در این مرحله متوقف شود؛ گروه دانشجویی راه حل را به صنعت ارائه مید هد، اما مسئنولان صنعتی هزینه‌ها را تأمین نکنند یا راه حل‌ها را برای مشکل خود مفید ندانند. در این صورت ادامه همکاری متوقف می‌شود. البته در اکثر مواقع شرکت‌ها همکاری را ادامه می‌دهند و از طرف دیگر از آنجایی که تیم‌های ما بیشتر در مدیریت صنایع کارکرده اند و کار تیم‌ها مدیریت فرایندی بوده است، ادامه همکاری با شرکت‌ها امکان پذیر است.

 

در گام دهم گواهینامه‌ای تهیه می‌کنیم مبنی بر اینکه این طرح مشکل ندارد و هم شرکت صنعتی و هم دفتر ارتباط با صنعت آن را امضا می‌کنند. این گواهینامه به دانشجو اعطا می‌شود که هم به عنوان سابقه کار و هم به عنوان گذراندن دوره کارآموزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از طرف دیگر این گواهینامه نشان می‌دهد که صاحب آن توانسته یک طرح نوآورانه را اجرا کند.

دانشجو: طرح به مرحله‌ای رسیده که دانشجویان را وارد بازار کار کند؟ آیا دانشجویانی دارید که از طریق این طرح جذب صنعت شده باشند؟
بله. در شرکت آجرنسوز آذرخش تعدادی از دانشجویان ما مشغول به کار شده اند و در حوزه پیاده سازی ایزو و انرژی کار می‌کنند. در شرکت گرانول معصوم هم پروژه موفقی داشتیم که سرگروه تیم یکی از خانم منصوری و از دانشجویان دانشگاه ما هستند که به عنوان مدیر کنترل کیفیت در این شرکت مشغول به کار است و در پروژه‌ها از اعضای دیگر تیم خود استفاده می‌کند.

شرکت میلاد که در حوزه ساخت قطعات خودرو فعالیت می‌کند، تاکنون با ما چهار پروژه را کار کرده است. در حوزه محصولات الکترونیکی هم با شرکت شکوه صنعت همکاری داریم. طرح تا مراحل نهایی پیش رفته و منتظر تأمین اعتبار هستیم. این پروژه تا گام هشتم پیش رفته است.

همینطور دانشجویان ما با شرکت شب کهربا که سلول‌های خورشیدی می‌سازد و صنعتی مونتاژی است، همکاری می‌کنند که با استقبال شرکت هم روبه رو شده ایم.

 

دانشجو: برای اعتمادسازی فضای بین دانشگاه و صنعت چه راهکاری دارید؟
یکی از موضوعاتی که باعث ایجاد چالش در طرح می‌شود، اعتماد ضعیف صنایع و شرکت‌ها به گروه‌هایی دانشجویی است. برای این موضوع تبلیغات جامع تری در سطح استان و کشور انجام دادیم و از طرف دیگر به صنایع اطمینان دادیم که هزینه‌ای برای آن‌ها ندارد. هزینه‌ای که برای تیم‌های دانشجویی باید انجام می‌شد برای ایاب و ذهاب گروه‌ها به کارخانه‌ها و مراکز صنعتی و تغذیه دانشجویان بود که تأمین این هزینه‌ها با مشارکت دانشگاه انجام می‌شود.

مشکل دیگر هم این بود که بسیاری از اساتید با طرح آشنا نیستند و برای ما مهم است که یک استاد کاربلد راهنمایی گروه را به عهده بگیرد. اغلب اینگونه است که دانشجویان اعتماد به نفس لازم برای ارائه راه حل‌ها ندارند، یک استاد راهنما که با صنعت هم آشنایی داشته باشد، لازم است تا دانشجو‌ها را به سمت ارائه راه حل‌ها سوق دهد. از همین رو، استادان دانشگاه را موظف کرده ایم که حتما باید در یکی از طرح‌های همیار صنعت حضور داشته باشند.

برای پیشبرد کار مقداری تشویق مالی و حمایت از طرف صنعت هم می‌تواند راهگشا باشد. صنایع هزینه‌های زیادی را برای تیم‌های ورزشی صرف می‌کنند که به عنوان مالیات این صنایع محسوب می‌شود. اگر فضایی قانونی فراهم می‌شد که حمایت از طرح‌های دانشجویی هم به عنوان مالیات برای شرکت‌های صنعتی به حساب می‌آمد، انگیزه و علاقه دانشجویان هم افزایش پیدا می‌کرد.

البته بند پژوهش داریم که مشمول مالیات نمی‌شود. در آن قالب هم صنایع می‌توانند از طرح‌های دانشجویی حمایت کنند، اما به نظرم با عنوان ارتباط با دانشگاه لازم است اعتباراتی درنظر گرفته شود. حضور دانشگاه در کنار صنعت به نفع صنعتگران است؛ نیروی کار رایگان و از طرفی ایده‌های نو و خلاقانه برای حل مشکلات، هزینه‌های زیادی را از روی دوش صنایع برمی دارد.

 

دانشجو: مراکز رشد دانشگاه صنعتی قم به چه صورتی فعالیت می‌کنند؟
ما به جای مرکز رشد، مرکز نوآوری داریم. در منطقه چهار آموزش عالی تنها دانشگاهی هستیم که مرکز نوآوری را راه اندازی کرده ایم. تفاوت این مراکز با مرکز رشد در این است که علاوه بر دانشجویان و محققان دانشگاهی، صنعت گران هم اگر طرح نوآورانه‌ای داشته باشند که قابلیت ثبت اختراع داشته باشد، می‌توانند به مراکز نوآوری ارائه کنند. دانشگاه از این طرح‌ها حمایت مالی می‌کند. در واقع دانشگاه حق امتیاز آن طرح نوآوری را می‌گیرد و به جای آن از اجرای طرح حمایت مالی می‌کند.

از اردیبهشت ۹۶ مرکز نوآوری دانشگاه فعالیت خود را آغاز کرده و تاکنون ۱۲ طرح نوآورانه در آن تعریف شده است. از این تعداد دو طرح به اتمام رسیده و ۱۰ طرح دیگر در حال انجام است. بسیاری از ایده‌هایی که از اشکال یابی صنایع مطرح می‌شوند، قابلیت ساخت دستگاه جدید و ثبت اختراع دارند.