دهقان: لاریجانی یک سیاستمدار «پراگماتیست» است / رئیس مجلس اعتقادی به پاسخگویی ندارد

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ ریاست علی لاریجانی بر مجلس شورای اسلامی، اوایل خردادماه وارد سال دوازدهم خود شد. لاریجانی با انتخاب نمایندگام مجلس دهم، چهارمین سال ریاست خود بر این مجلس و دوازدهمین سال ریاستش بر پارلمان جمهوری اسلامی ایران را جشن گرفت. چیزی که او را به تنهایی در صدر جدول طولانی‌ترین زمان ریاست بر قوا در جمهوری اسلامی نشاند. لاریجانی از سال 86 تا امروز، دوران پر فراز و نشیبی را در مجلس سپری کرده. گاهی محبوب انقلابیون بوده و گاهی از غرب‌گرایان دلبری کرده و در تمام این سال‌ها توانسته خودش را از طوفان تغییرات نجات دهد و تنها سیاست‌مداری باشد که پس از 12سال، همچنان ریاستش بر مجلس را حفظ کند.

به همین بهانه، میزبان نمایندگان تشکل‌های دانشجویی بودیم تا از «راز لاریجانی» بگویند و عملکردش در تمام این سال‌ها را به نقد بکشند. مهمان اول ما در این پرونده، علی دهقان دبیر دفتر تحکیم وحدت بود که نظراتش درباره رئیس مجلس را در ادامه می‌خوانید. 

خبرگزاری دانشجو: سهم آقای لاریجانی ازتحولات سیاسی و اجتماعی کشور در این 12 سال چه قدر بوده و چه میزان می‌توان او را در پیروزی ها موثر و در ناکامی ها مقصر دانست؟

مسئله اساسی که در خصوص حضور 12 ساله لاریجانی درمجلس وجود دارد این است که در این مدت دولت های متفاوتی روی کار آمده اند مانند دولت نهم و دهم با تمام ویژگی ها و خصوصیت هایی که هیئت دولت و شخص احمدی نژاد داشت.

مدل تعامل این دولت با مجلس تا مدتی مدل تعاملی خوبی بود ولی از یک مقطعی دولت و مجلس با هم به مشکل برخوردند اما به نظر من آ ن کسی که در آن دعواها برنده شد آقای لاریجانی بود.

در دوره یازدهم و دوازدهم ریاست جمهوری نیز که روحانی رئیس جمهور شد آنچه که ما دیدیم تعامل بسیار مطلوب دولت و مجلس و روحانی و لاریجانی و مجموعه معاونین بوده است.

مسئله ای که در مورد لاریجانی وجود دارد این است که نقش آفرینی او در یکسری از نقاط حساس و برهه های خاص به شکلی بوده که خیلی نمی توان گفت تعامل قوا با هم همیشه مثبت بوده است.

در این 12سال جمهوری اسلامی در یک سری از حوزه ها مانند حوزه بین الملل و در قضایابی نظیر برجام و FATF لطماتی خورده که این لطمات متاثر از نقش آفرینی آقای لاریجانی بوده اگر چه با فشارهایی که وارد شد FATF به نتیجه نرسید.

لاریجانی پیش از آنکه وارد مجلس شود مسئولیت های مختلفی داشته و نگاه عموم هم نسبت به عملکرد او در صدا و سیما و شورای عالی امنیت ملی مثبت بوده در واقع لاریجانی با یک عقبه مثبت به عنوان نماینده اصولگرایان وارد مجلس شد و تعامل خوبی هم با دولت داشت ولی از یک زمانی به بعد شاهد این بودیم که او تغییر مشی داد؛ البته شاید این مسئله نیز متاثر از ذهن و مدل مدیریتی و عملکردی لاریجانی باشد به گونه ای که شاید به کاربردن لفظ پراگمانیسم یا عملگرایی در مورد او لفظ بهتری باشد.

زمانی که کشور با مسائل مهمی نظیر برجام و FATF مواجه شد رئیس مجلس باید بین اینکه با این مسائل و تفکر دولت همراهی کند و یا در مقابل آنها بایستد ومنافع ملی را در نظر بگیرد یکی را انتخاب می کرد؛ بنابراین قرار گرفتن در این موقعیت است که نشان می‌دهد خیلی نمی‌توان به عقبه لاریجانی اتکاء کرد در هرحال من دانشجو برای اولین بار لاریجانی را در قضیه برجام و بازخوردهای منفی که در مورد او شنیدم، شناختم و بعد از آن طرح ها و لایحه های مختلفی مانند FATF، شفافیت و نظام انتخاباتی نیز مطرح شد که عملکرد او را زیر ذره بین برد.

«اسپیکر» لفظ ویژه ای است که در کشورهای مختلف دنیا برای روسای مجلس به کار می‌برند؛ اما جایگاه و شأن اسپیکر با آنچه که در ایران وجود دارد متفاوت است چون در ایران رئیس مجلس و شخص آقای لاریجانی از قدرت ویژه ای برخوردار است و همه چیز به هیئت رئیسه منتهی می‌شود.

طبیعتا در برهه هایی لاریجانی با دولت همراهی کرده و یکسری مسائل را به صورت انقلابی و با فضای مساعد مردم و جریان انقلابی پیشبرده است با این وجود نمیتوانیم در مورد او از الفاظی مانند نفوذی استفاده کنیم و بگوییم لاریجانی از ابتدا دنبال کننده جریاناتی در خارج از کشور بوده است؛ اما ویژگی که او دارد این است که مستقل از جریان اصولگرا و اصلاح طلب بوده و می‌خواهد پیوسته در جایگاه مسئولان جمهوری اسلامی بودن به او نگاه شود.

یکی از مسائل اساسی که باید بررسی کنیم تا ببینیم اشکال کار کجاست این است که رئیس مجلس در جمهوری اسلامی نسبت به روسای مجالس کشورهای دیگر از قدرت زیادی برخوردار است؛ البته نباید از این مسئله نیز غافل شویم که مجلس در جمهوری اسلامی قویترین و قدرتمندترین مجلس در دنیاست از این جهت  کهکسی حتی شخص رهبر انقلاب نمیتواند آنرا منحل کند. از طرفی رئیس مجلس توانسته از ظرفیت نمایندگانی که ازحوزه های انتخابیه شهرستانی و یا استانهای اصلی به عنوان نمایندگان یک  حزب و جریان و یا کارتل و بنگاه اقتصادی وارد مجلس شده اند استفاده کند.

یک سری اتفاقات خاص در کشور رخ داده که مقصر اصلی آن آقای لاریجانی بوده مثلا دربحث برجام و تصویب 20 دقیقه ای آن و اینکه به نمایندگان اجازه ندادند صحبت کنند. نقش رئیس مجلس برای همگان واضح و شفاف است ولی یکسری اتفاقات هم افتاده که عموم جامعه از آنها مطلع نمی‌شوند و نمی‌دانند چه کسانی بازیگران اصلی رقم خوردن این اتفاقات هستند به طور مثال وقتی بحث شفافیت در مجلس مطرح شد در این رابطه چند طرح به هیئت رئیسه مجلس رفت و هیئت رئیسه در مورد آنها تصمیم گیری کرد اما در نهایت پس از هماهنگی ها و رایزنی هایی که صورت گرفت نتیجه این شد که نمایندگانی که طرح را امضا کرده بودند در زمان تعیین فوریت عملا از صحنه محو شدند و علی رقم شعارهایی که داده بودند پای کار نیامدند و بر عکس آنچه که در مورد شفافیت گفته بودند عمل کردند.

معتقدم در کنار بررسی شخصیت آقای لاریجانی شاید لازم باشد یک بررسی روی شخصیت هیئت رئیسه مجلس صورت گیرد تا ببینیم چه کسانی در این سالها در هیئت رئیسه بوده اند و چه قدر کمک کردند تا لاریجانی تا این حد قدرت بگیرد.

ما باید ببینیم که چند درصد از ترکیب مجالس در دوره های مختلف اصولگرا و اصلاح طلب بوده و افرادی که داعیه انقلابی بودن را داشته اند چقدر به لاریجانی میدان داده اند.  معتقدم نقش نمایندگان مجلس در این رابطه مشخص است مثلا در مجلس فعلی که متشکل از سه طیف اصلاح طلب، اصولگرا و مستقلین است نمایندگان در اینکه بخواهند عرصه را به آقای لاریجانی واگذار و خود را تسلیم او کنند اثرگذار بوده اند با این وجود خیلی از اتفاقاتی که افتاده به عملکرد نمایندگان برمی گردد چون آنها برای اینکه زیر ذره بین نروند و پاسخگو نباشند با لاریجانی همراهی و همکاری کرده اند و نهایتا خروجی این رویکرد این بوده که به رئیس مجلس مدام ضریب داده شده تا جایی که الان اکثر جریان حزب اللهی و بخش مهمی از مسئولان جمهوری اسلامی از جایگاه آقای لاریجانی احساس خطر می کنند و نقش آفرینی و عملکرد او را برای جمهوری اسلامی منفی و مضر می‌دانند.

خبرگزاری‌دانشجو: عملکرد آقای لاریجانی را در جریان فتنه 88 چگونه ارزیابی می‌کنید؟

آقای لاریجانی نسبت به فتنه 88 موضع گرفته ولی به عنوان رئیس مجلس که بخواهد اثرگذار باشد در میدان نبوده است.

خبرگزاری دانشجو: آیا می توان حضور 12 ساله لاریجانی در مجلس را به عنوان یک موفقیت درنظرگرفت؟

این حضور را برای شخص آقای لاریجانی یک موفقیت میدانم اما از جایگاه یک دانشجوی انقلابی این وضعیت را برای او یک موفقیت نمیدانم چون به دلیل نگاه پراگماتیستی که دارد همواره با همه جریان ها همراه بوده یعنی اگر بخواهد می‌تواند با رادیکالترین جریان اصولگرا و رادیکالترین جریان اصلاح طلب مذاکره کند و با آنها به جمع بندی برسد و معامله کند و این یک ضد ارزش است.

قطعا چارچوب عملکرد رئیس مجلس با  چارچوب ذهنی من دانشجو که از زاویه آرمانگرایی به مسائله  نگاه می‌کنم و همه چیز را با خط‌کش امامین انقلاب و آرمانها و ارزشهای انقلاب می سنجم متفاوت است و این درحالی است که تعاملات رئیس مجلس با جریان های مختلف باید در راستای آرمانهای انقلاب باشد ولی تنها چیزی که اتفاق نیفتاده همین مسئله است به گونه ای که جریانهای مختلف با آقای لاریجانی رایزنی و معامله کرده اند و در راستای تامین منافع خود با او به جمع بندی رسیده اند و یک جاهایی هم آقای لاریجانی سکوت کرده اند؛ البته ممکن است در جاهایی که سکوت کردن به ضرر جمهوری اسلامی است سکوت کردن از نظر آقای لاریجانی کار درستی باشد و او این سکوت را ضد ارزش نداند.در هر حال رئیس مجلس در خیلی از جاها سکوت کرده و یا موضع رسمی نگرفته و در یکسری جاها که جلسات غیرعلنی بوده و نمایندگان سوال کرده اند از بیت رهبری اسم برده و از این ظرفیتها استفاده کرده ولی خود او موضعی نگرفته‌ است.

بنده معتقدم نظام ارزشی آقای لاریجانی مبتنی بر عملگرایی است و آن چیزی برای او ارزش دارد که فعلا در جایگاه ریاست مجلس بماند و اثر گذاریشان در سطح کلان جمهوری اسلامی و فرد درجه اول،دوم و سوم کشور باشد.

خبرگزاری دانشجو: به نظر شما رمز ماندگاری آقای لاریجانی چیست که توانسته اند 12 سال رئیس مجلس بمانند؟

رمز ماندگاری آقای لاریجانی عملگرایی و پراگماتیست بودن او است و این موضوع را می توان از نگاه تعاملی او با هاشمی رفسنجانی و روحانی مشاهده کرد اگر چه به دلیل اتفاقاتی که در مجلس رقم خورد لاریجانی نتوانست آن فضای تعاملی را با احمدی نژاد داشته باشد اما او توانسته بماند و موثر باشد و با سایر جریانها بسازد.

خبرگزاری دانشجو: به نظر شما لاریجانی چه میزان در پیروزی روحانی در دو انتخابات سالهای 92 و 96 نقش داشته است؟

اینکه درسال 92 لاریجانی مجلس را با توجه به شعارهای روحانی به چه سمتی برده ذهنیت دقیقی ندارم ولی احساس میکنم درسال 96 اتفاقی که افتاده این است که لاریجانی و بدنه همراه او نسبت به مواضع روحانی یا سکوت و یا همراهی کردند و موثر هم بوده اند.

خبرگزاری دانشجو: آینده سیاسی لاریجانی را چگونه پیش بینی می‌کنید؟

بنده احساس میکنم آقای لاریجانی با بدرقه با شکوه جریان اصلاح طلب و اصولگرا از ریاست مجلس کنار می‌رود و در یک جایگاه مهمتر که بعید میدانم صرفا مجمع تشخیص مصلحت نظام باشد و در یک جایگاه انتصابی حضور خواهد یافت و باز هم همین فضا را ادامه خواهد داد و نقش موثری خواهدداشت. بنده با توجه به شناختی که از جریانهای اصلاح طلب و اصولگرا اعم از تندرو و معتدل دارم معتقدم همگی این جریانات موافقند که آقای لاریجانی میتواند در یک جایگاه قوی،محکم و قدرتمند حضور یابد و موثر هم باشد.

خبرگزاری دانشجو: به عنوان یک فعال دانشجویی آیا تا به حال جلسه ای به صورت خصوصی یا عمومی با آقای لاریجانی داشته‌اید؟

جریان دانشجویی در این سالها درگیر مجلس آقای لاریجانی بوده ولی کمتر به ذهنمان رسیده که سراغ شخص لاریجانی برویم؛ البته شاید این ذهنیت را داشته ایم که او در جمع دانشجویان حضور نمی یابد با این وجود آن ظرفیتی که برای آقای آملی لاریجانی و شخص روحانی پای کار آمد هیچ وقت ندیدم که در تشکلهای دانشجویی پای کار لاریجانی بیاید و او را به دانشگاه و به پاسخگویی بکشاند. در هر حال فشار لازم در این زمینه نیامده است علت این مسئله هم این است که یا همراهی رسانه ها خوب نبوده و یا تشکلهای دانشجویی همگرایی و هم افزایی لازم را نداشتند از طرفی یکی دیگر از دلایلی که باعث شد لاریجانی در جمع های دانشجویی حضور نیابد متاثر از ویژگی شخصیتی اوست در واقع طبق خبرهایی که ما شنیده ایم و دیده ایم رئیس مجلس  اصلابه مسئله پاسخگویی معتقد نیست.

یکی از کارهایی که جریان دانشجویی می‌تواند انجام دهد بررسی عملکرد 12 ساله لاریجانی در مجلس شورای اسلامی است. در هر حال وقتی که لاریجانی در جایگاه ریاست مجلس نباشد دسترسی به او خیلی راحت تر می‌شود و آن زمان موقع پاسخگویی و طرح سوالات زیاد جریان دانشجویی،خبرنگاران وتاریخ نویسان جمهوری اسلامی است با این موضوع که آقای لاریجانی در مجلس چه کرده،چه تفکراتی دارد و مشی خود را چگونه می‌خواهد ادامه دهد.

معتقدم افرادی که با تفکر لاریجانی در مجلس پیش رفته اند ادامه جمهوری اسلامی را رقم خواهند زد البته اگر جوانگرایی محقق شود میتوانیم خدا را شاکر باشیم که این اتفاق نمی افتد در هر حال رهبر انقلاب این جوانگرایی را شروع کرده اند و ما هم پیگیر هستیم تا جوانگرایی به معنای واقعی اتفاق بیفتد و اگر چنین شود لاریجانی و مجموعه اطرافیان او تا پنج شش سال آینده نقش آفرینی جدی نخواهند داشت در غیر اینصورت اگر روند حضور جریان انقلابی جوان کند شود جریان آقای لاریجانی می‌تواندخیلی از نهادها را بگیرد و این تفکر در خیلی از جاهای جمهوری اسلامی تسری پیدا کند و این برای هر دو طرف اصولگرا و اصلاح طلب نفع دارد.