سینمای ایران مدت زیادی است که حال خوشی ندارد، حالی که به خاطر پول زیاد و نبود ادم دقیق و اهداف سیاسی ایجاد شده و این عرصه مهم فرهنگی در بی توجهی مسئولین و دستگاه های مربوطه نفس های خود را به زور می کشد.
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- «نئولیبرالیسم» مجموعهای از سیاستهای اقتصادی است که در طول بیست و پنج سال گذشته در ایران رواج یافته است، سیاستهای اقتصادی که پول در آن، قدرت را تقسیم میکند. قدرتی که که در قسمت خصوصی و مجزا از دولت و بدون هیچ نظارتی ایجادمی شود. نتیجهی عملی نئولیبرالیسم، رها کردن شرکتهای خصوصی از هر محدودیتی که توسط دولت وضع شده باشد. اقتصاد سیاسی که با ورود به عرصههای متفاوت اثر خودش را داشته و به سمت سیستم سرمایه گذاری میرود. یکی از عرصههایی که نئولیبرالیسم در ایران طی چند سال اخیر به شدت در آن رشد و نمود داشته مسائل فرهنگی کشور، به خصوص سینما بوده است. سینمایی که با اتخاذ چنین سیاستی در عرصه اقتصادی خود باعث ورود پولهای کثیف و سرمایه گذارهایی نا آشنا و نالایق به این صنعت و تولید محتوایی متفاوت و ضعیف شد.
مسئله پولهای کثیف در سینما با اثر گذاری خود بر گیشه سینما و تولید فیلم و محتوا دارد راه خودش را میرود و این افسار گسیختگی در اقتصاد سینما باعث به وجود آمدن سلبریتیهای ساختگی و محبوبییتی کاذب بین مردم و ایجاد فضایی متفاوت و القا یک سبک زندگی خاص به عموم جامعه شده است.
هفته پیش بود که میزگردی تحت عنوان «بررسی پول کثیف در سینمای ایران» با حضور سید مجید حسینی استاد دانشگاه تهران، محمدرضا باقری سردبیر برنامه عصرانه شبکه افق و حسین لامعی منتقد سینما به همت معاونت فرهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران در کافه کراسه با حضور جمعی از فعالین دانشجویی برگزار شد. میزگردی که به بررسی و چرایی به وجود آمدن چنین مسئلهای در سینمای ایران و هدف و مسیر این پولها در سینما تشکیل شد تا بتواند پردهای ازمسائل مالی مهمترین عرصه فرهنگی کشور بردارد.
سید مجید حسینی در قسمتی از صحبتهای خود در این میزگرد با اشاره به مسائل خصوصی سازی و وجود نابرابریهای موجود در جامعه گفت: سینمای ما متأسفانه بجای این که به ریشهی این نابرابریها بپردازد بیشتر مروج نابرابریها بوده است، بهگونهای که زمانی سینمای ایران تبدیل به سینمای لاکچریسم شده بود. در نشان دادن مشکلات هم صرفاً پرداختن به مسائل فردی و مشکلات فردی داشتهایم. برای مثال در فیلم اصغر فرهادی، شهاب حسینی تلاش میکند با اتفاق پیشآمده و حقیقت موجود در زندگی فردیاش روبهرو شود.
محمد رضا باقری منتقد سینما و سردبیر برنامه عصرانه نیز با انتقاد به عدم نظارت سازمانهای مربوطه در این حوزه و عدم وجود کارشناسان دقیق و دلسوز گفت: نظارت باید چگونه باشد؟ مجموعههای ناظر هر کدامشان جدا از هم آدمهای محترمی هستند، اما ترکیب شورایی آنها ترکیب نامحترمی میشود. باقری با اشاره به فیلم هیولا و روند انتقادی آن نسبت به اوضاع فرهنگیان گفت: مضحک سریال هیولا ست که سازندهاش با پول صندوق فرهنگیان فیلم ساخته شده و داد میزند که وضعیت فرهنگیان خوب نیست! سردبیر برنامه تلوزیونی عصرانه با بیان اینکه اولویت بندی درستی در تولید فیلم محتوا نیست بیان کرد: مدیران فرهنگی ما خودشان سلبریتیزدهاند و با دیدن یک بازیگر به وجد میآیند. ایضاً اصلاً اولویتبندی درستی وجود ندارد. ۲ میلیارد تومان پول به کسی داده میشود که اصلاً تجربهای برای ساخت فیلم ندارد. باقری در ادامه صحبتهای خود ضمن اشاره به عدم وجود نظارت تصریح کرد: وقتی افراد نامحترمی در راس این مسئله وجود داتشه باشند بنابراین مشخص است که نظارت چه میشود. نظارت کار ارشاد است و خودش ذینفع است. وقتی ارشاد خراب است باید قوه قضائیه وارد شود.
حسین لامعی منتقد سینما و سردبیر برنامه اینترنتی کات در ادامه میزگزد در قسمتی از صحبتهای خود با اشاره به اوضاع بد سینما و تاکید بر بدتر شدن آن گفت: کسانی در سینما سرمایه گذاری میکنند که پول مفت دارند. حتی فرهنگ و دغدغهی فرهنگی هم دلیل آن نیست. نمونهی آن سریال شهرزاد و سرنوشت آن است. کلیت سینمای ایران همین است.
حسین لامعی با اشاره به چگونگی سود دهی تولید هر فیلم بیان کرد: یک فیلم سینمایی اگر دومیلیارد تومان خرج آن تولید آن است، باید سه برابر بفروشد تا به سود برسد، یعنی شش میلیارد باید فروش کند تا به سود دهی برسد. لامعی در ادامه با طرح پرسشی افزود: یک تا دو درصد فیلمهای ساختهشده در سال به سود میرسند. یعنی از صدتا فیلم، دوتا. با اینحال میبینیم سینماگران و بازیگران پولدار هستند. سؤال این است که چرا؟ در موسیقی چنین نیست؛ کنسرتها ولو غیر مجاز، پر از جمعیت میشود و روندش سالم است. اما سینماها خالی است. این پولها از کجا میآید؟
سید مجید حسینی در ادامه میزگرد با بیان اینکه آقازادههای سرمایهداری وجود دارند که نیازمند حیثیت اجتماعی هستند و از طریق پول به دنبال ساختن حیثیت اجتماعی برای خود هستند و با سلبریتی سازی بر سینما اثر میگدارند گفت: پولها برای پر کردن حیثیت اجتماعی آقا زاده ها، سلبریتی میسازندو ضمن اثرگذاری آثار سینمایی، سلبریتیهایی ساخته میشوند که با حضور مجازی و شوآف خدمترسانی، ناکارآمدی دولت لیبرال را میپوشانند و برای آقازادههایی مثل هادی رضوی اعتبار اجتماعی میخرند.
وی در پایان با اشاره به مقوله سلبریتی سازی و ذکر مثالهایی از حضور سلبریتیها در عرصه سیاسی و انتخابات تصریح کرد: اصلاً دولتهای لیبرال به همین شکل رأی میآورند و گفتمان میسازند.
مجید قاسمی معاون فرهنگی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو؛ دلیل پرداختن جنبش دانشجویی به این مسئله را مهم بودن سینما و عرصه و فرهنگی دانست و گفت: عرصه سینما، عرصه تولید الگوهاى فرهنگى و ترویج و تثبیت عناصر سبک زندگى جامعه ایرانى ست. همه اینها علاوه بر اهمیت مبرا بودن سینما و امور فرهنگى از آلودگى هاى اقتصادى ما رو بر آن داشت به قدر وسع خودمان نسبت به تحقق سلامت مالى و شفافیت در یکى از مهمترین عرصه هاى فرهنگى کشور پیش قدم بشیم و سعى کنیم مطالبات درستى ازاین جنس رو برجسته کنیم.
قاسمی در ادامه با توضیح چرایی چنین مسئلهای در بین موضوعات موجود در سینما ایران، گفت: آنچه امروز بیش از گذشته سلامت مالى تولیدات فرهنگى کشور را بالاخص در صنعت سینما تهدید مى کند، عدم شفافیت و گسترش پدیده ى. سرمایه مشکوک است. طبیعتاً توقف جریانى که به چنین پدیده اى دامن میزند برعهده متولیان نظارتى، قضایى و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى ست و مطالبه اهالى سینما و دانشجویان تحقق یافتن شفافیت و پیگیرى جدىتر درمورد منبع سرمایه هاى مشکوک و مکانیزم ورورد آنها به عرصه هاى فرهنگى کشور است. این فعال دانشجویی در ادامه صحبتهای خود تصریح کرد: براى ما در درجه اول اهمیت، تحقق مطالبات از جمله شفافیت است و از هر تلاشى که امکان تحقق آنرا تسریع و تسهیل بخشد دریغ نمیکنیم.
قاسمی با ابراز خوشحالی نسبت به ایجاد یک درک درست نسبت به مسائل فرهنگی میان نخبگان و فعالین دانشجویی، به واکنش ها و بازخوردهای مثبت نسبت به میزگرد اخیر اشاره کرد و گفت: در انتهاى هفته اى که این برنامه برگزار و در رسانهها منتشر شد، کمیسیون فرهنگى مجلس اعلام کرد که بنا دارد با فراخواندن وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامى به مجلس سوالاتی در این خصوص مطرح کند.
قاسمی در پایان خاظرنشان کرد: امیدوارم جرقه هاى پیگیرى جدى که پس از این برنامه توسط نهادهاى مسئول شاهدش بودیم تبدیل به کوششى جدى و گسترده براى تعیین تکلیف نهایى چنین مسائل و شبهاتى باشد.
با وجود چنین اوضاعی در سینمای ایران و حکمرانی افراد سرمایه دار در این حوزه باید دید دستگاه های مربوط کی می خواهند از خواب غفلت بیدار شوند و مسئله فرهنگ که یکی از مسائل مهم کشور است کی میخواهد از محاصره پول و قدرت خارج شود و به جایگاه والای خود برسد.