گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو-مقدسه فلاح زاده، بورس نفت ایران یک پروژه‌ی ملی است که کارکردهای ملی و فراملی زیادی در ابعاد سیاسی و اقتصادی دارد. چراکه موقعیت استراتژیک ایران و استقرار آن در منطقه نفت‌خیز خلیج‌فارس و آسیای مرکزی و خزر موجب شده است تا هر اقدام کشور در این زمینه اثر قابل‌توجهی داشته باشد. لذا تثبیت بورس نفت ایران به معنی تثبیت موقعیت ژئو استراتژیک ایران در منطقه است. راه‌اندازی این بورس سال‌ها به‌عنوان تکلیف قانونی دست‌به‌دست شد و هیچ دولتی زیر بار راه‌اندازی این بازار نرفت. تا اینکه در آستانه‌ی تحریم‌های نفتی کشور و بعد از جلسه‌ی سران قوا در شهریور97، وزارت نفت موظف به عرضه نفت در بورس به‌عنوان یک راهکار ضد تحریمی شد. این عرضه‌های منظم و تداوم آن‌ها هرچند به‌عنوان بزرگ‌ترین نقطه قوت این بازار نوپاست، اما به‌تنهایی برای تجارت نفت کافی نبوده و نیست. فروش نرفتن‌های متوالی نفت پیام واضحی به مسئولین وزارت نفت مخابره می‌کند و آن‌هم بالا بودن قیمت پایه نفت تحریمی ایران در بورس است. قیمت نفت در شرایط تحریم نسبت به شرایط غیر تحریمی متفاوت است. باید قبول کرد نمی‌توان با همان قیمتی که در شرایط عادی نفت به فروش می‌رسد، در شرایط تحریم هم بتوان نفت فروخت.
تخفیف محدود نفت در بورس، دلگرمی نمی‌آورد
به گفته ی امیر حسین تبیانیان نماینده ی شرکت ملی نفت در بورس انرژی، در حال حاضر در راستای جذابیت قیمتی، نرخ صادراتی نفت ایران به مقصد مدیترانه که ارزان‌ترین نرخ صادراتی برای محموله‌های نفتی محسوب می‌شود را به‌عنوان قیمت پایه انتخاب شده است. مشتریان بر اساس این قیمت پایه، قیمت موردنظر خود را روی تابلو اعلام می‌کنند. در صورت موافقت با قیمت مطرح‌شده، تخفیف موردنظر اعلام می‌شود. اما میزان این تخفیف‌ها متناسب با هزینه‌های خرید یک بشکه نفت تحریمی ایران نیست. چراکه بارگیری، نوع انتقال و مشکلات بیمه و ریسک لو رفتن محموله، هزینه‌های خرید نفت تحریمی ایران را بالا می‌برد که با این قیمت‌ها برای مشتری مقرون‌به‌صرفه نیست.
تخفیف 15 دلاری، عاملی برای جذب مشتریان به بورس نفت
باوجود وابستگی عمیق بودجه سالانه کشور به فروش نفت، نمی‌توان به فروش 300 تا 400 هزار بشکه‌ای نفت در روز آن‌هم از کوره‌راه‌ها دلخوش کرد و باید چاره‌ای اندیشید. به عقیده‌ی کارشناسان انرژی، تخفیف موقت 15 دلاری زیر قیمت نفت برنت در قیمت پایه که باوجود قیمت‌های فعلی نفت یک تخفیف 25 درصدی محسوب می‌شود، می‌تواند گره‌گشا باشد و مشتریان زیادی را به رقابت در بورس نفت دعوت کند. اما مسئولین وزارت نفت زیر بار تخفیف چشمگیر نفت نمی‌روند. در همین راستا بیژن زنگنه، وزیر نفت در مصاحبه‌ای با خانه ملت بیان کرد:«من نمی‌توانم برای اینکه 30 هزار بشکه نفت بفروشم، نرخ نفت ایران را در بازار جهانی نابود کنم ...» در پاسخ باید گفت پیشنهاد تخفیف موقت منجر به فروش میلیون‌ها بشکه در بورس می‌شود نه 30 هزار بشکه. چه‌بسا که باوجود این تخفیف‌ها، تقاضای عرضه‌ی مازاد هم از بورس نفت به‌وجود خواهد آمد که در آن صورت وزارت نفت می‌تواند به تدریج تخفیف خود را کاهش دهد. از طرفی برای هضم این تخفیف قابل‌توجه و حل مسئله‌ی شکستن قیمت نفت ایران باید اولاً به موقتی بودن این راهکار توجه کرد، ثانیا با دوراندیشی به مسئله تخفیف‌ها نگاه کرد. چراکه وقتی این تخفیف‌ها محسوس باشد، در بازار جهانی نفت ایجاد نوسان خواهد کرد. در این نوسانات کاهش قیمت نفت در دنیا اتفاق خواهد افتاد که تمامی کشورهای تولیدکننده و فروشنده نفت متضرر خواهند شد و مجبور می‌شوند راهی برای ایران باز کنند.
به نظر می‌رسد وزارت نفت باید انعطاف لازم را در پایین آوردن قیمت نفت در بورس داشته باشد و با به دست گرفتن ابتکار عمل از این پیچ تاریخی عبور کند. قطعاً وقتی هزینه‌ی تحریم برای تحریم کنندگان افزایش یابد، دست از فشار مضاعف برمی‌دارند و رونق به بازار نفت ایران برخواهد گشت.