بازدید از مجتمع نطنز احمدی روشن فرصتی برای خبرنگاران و اصحاب رسانه تا از نزدیک با عملکرد سازمان انرژی هستهای در جهت کاهش تعهدات برجامی در طول ۳ گام گذشته آشنا شوند.
گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، زهرامهران راد؛ بعد از خروج یک جانبه آمریکا از برجام و صبر یکساله جمهوری اسلامی در قبال بی عملی اروپا درقبال این توافقنامه سرانجام ۱۸ اردیبهشت ماه سال جاری در گام نخست خود در کاهش تعهدات برجامی "عدم رعایت محدودیتهای مربوط به نگهداری ذخایر اورانیوم غنیشده و آب سنگین" را در دستور کار خود قرار داد؛ و مهلتی ۶۰ روزه به طرفهای برجام داد تا در قبال این توافقنامه تحرکی از خود نشان دهند.
پس از انقضای مدت مذکور وبی عملی اروپاییها سرانجام ایران در ۱۴ تیر "عدم رعایت محدودیتهای مربوط به سطح غنیسازی اورانیوم و اقدامات مربوط به مدرنسازی راکتور آب سنگین اراک" را در دستور کار خود قرار داد و دوباره مهلتی ۶۰ روزه به اروپا داد، اما پس از سپری شدن این مدت اروپا باز نشان داد عزمی برای احیای تنفسی مصنوعی به جسم بی جان برجام ندارد و سرانجام جمهوری اسلامی در گام سوم خود در ۱۵ شهریور ۹۸ اقدام به "گسترش و شتاببخشی به فعالیتهای تحقیق و توسعه هستهای سازمان انرژی اتمی و بر اساس نیازهای فنی البته بدون رعایت تعهدات برجامی" کرد و دوباره مهلتی ۶۰ روزه به طرف مقابل داد.
در همین راستا و با گذشت ۳ گام از مسیرکاهش تعهدات برجامی و در و آستانه پایان مهلت ۶۰ روزه سوم یا همان گام سوم، جمهوری اسلامی در خصوص کاهش تعهدات برجامی روزدوشنبه ۱۳ آبان نمایندگان رسانههای مکتوب، تصویری و مجازی میهمان نیروگاه نطنز – مجتمع شهید احمدی روشن بودند تا از نزدیک با گامهای برداشته شده توسط ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی و در آستانه برداشتن گام چهارم آشنا شوند و در جریان جزئیات اقدامات صورت گرفته در صنعت هستهای و در قبال خروج آمریکا از برجام و بدعهدی اروپاییها قرار گیرند.
محل اصلی بازدید اصحاب رسانه سالن "شهید رضا قشقایی " بود، سالنی که براساس توضیحات علی اکبر صالحی، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی این روزها با تمام ظرفیت خود کار میکند.
سالنی که پیشتر تنها محل جولان ۴۸ ماشین سانتریفیوژ بوده، اما به گفته صالحی با تلاش شبانه روزی دانشمندان هستهای این مرز و بوم در دو ماه محرم و صفر اقدامی عاشورائی رقم زدند وسبب شد در طول ۶۰ روز گذشته این سالن میزبان ۴۹۰ ماشین سانتریفیوژ شود و در حقیقت در فاصله زمانی کمتر از دو ماه تعداد اهالی این سالن ده برابر بشود.
در ادامه بازدید از این مرکز شاهد رونمایی از ۱۵ مدل سانتریفیوژ جدید از جمله IR۴، IR۶، IR۲N IR۹ بودیم؛ که در این بین IRS و IR۹؛ IR۷ از جمله ماشینهایی بودند که روزدوشنبه برای اولین بار رونمایی شدند.
طراحی نرم افزار ۲۰۰ هزارخطی و بومی از دستاوردهای دانشمندان هستهای ایران است از دیگر نکات مهم انجام شده توسط دانشمندان ایرانی در طول مدت زمان ۶۰ روز اخیر طراحی نرم افزاری با بیش از ۲۰۰ هزار خط برای این مدل ماشین هاست و همچنین طراحی دینامیک روتور که یک ماشین جدید به حساب میآید و برای آن نیز نرم افزاری با بیش از ۹۰ هزار خط به صورت کاملا بومی طراحی شده است.
IR۹ ماشین غول آسایی با قد ۹ متر که تنها ۲ ماه از تولد آن میگذرد در مسیر بازدید به سانتریفیوژ غول پیکری رسیدیم که به خاطر آن سقف سایت را شکافته بودند، قدی ۹ متری داشت و بیشتر از یک سر و گردن نسبت به سایر اعضای خانواده قلدری میکرد با ظرفیتی ۵۰ سوء ظاهرا چالش سیاسی وبرون رفت آمریکا از برجام باعث شده بود تا جمهوری اسلامی این توانمندی را به رخ جهانیان بکشد. او نیز از جمله متولدین دو ماه اخیر به حساب میرفت البته شنیدهها حکایت از آن داشت که اقدامات تحقیقاتی آن مدتها قبل در حال انجام بوده است، اما ظرف دو ماه اخیر به مرحله عملیاتی رسیده است.
دوران مهندسی معکوس تمام شده/ هر میزان سانتریفیوژ را با توان جوان ایرانی می سازیم جلوتر که رفتیم به ماشین IRS رسیدیم او نیز تازه به دنیا آمده بود و ظرفیتی ۱۲ سویی داشت از جمله ماشینهای تحت بحران محسوب میشود که هیبتی اقتدارآفرین دارد.
البته رئیس سازمان انرژی اتمی و معاونین او میگویند این روزها قادر به تولید ماشینهایی کاملا بومی با ظرفیت ۱۰۰ سو نیز هستیم، دوران مهندسی معکوس گذشته است و هر سانتریفیوژی که بخواهیم با توان جوانان خود خواهیم ساخت.
معاون رئیس جمهور در مورد پروسه تولید این ماشینهای گفت: اینکه به عنوان مثال نسل جدید IR۶ از سال ۸۸ شروع به کار کرد و سال ۸۹ از یک نمونه آن رونمایی شد و تقریبا ۱۰ سالی است که هنوز دانشمندان ما در حال کار کردن روی آن هستند وهنوز این ماشین به تولید انبوه نرسیده، چون اساسا زمانی این ماشینها به تولید انبوه میرسند که مطمئنا باشیم خرابی آن زیر یک درصد است.
وی ادامه میدهد: مدت زمان برجام با زمانی که ما به تحقیق و توسعه نیاز داریم کاملا هماهنگ و سازگار است و دانشمندان ما توانستند در عرض دو ماه با نصب ماشینهای سانتریفیوژ جدید که در سالن سانتریفیوژ مدرنی که چند ماه پیش به دستور مقام معظم رهبری افتتاح شد، ۲۶۶۰ سو تولید انرژی داشته باشند؛ که این میزان بیانگر ۴۰ درصد افزایش است رسیدن به این مرحله در حقیقت رسیدن به مرحله عملیاتی و غنی سازی شدن با این میزان ظرفیت است.
روزانه ۵ هزارگرم اورانیوم غنی میکنیم به گفته یکی از مهندسین الان ۵ هزار گرم اورانیوم با میزان غنای کمتر از ۵ درصد در روز تولید میشود، این در حالی است که در زمان قبل از برجام و زمانی که تولیدات ما در اوج خود بود این میزان بین ۶ تا ۷ هزار گرم در روز بود. اما الان در طول دو ماه به حدود ۵ هزار گرم در روز رسیده ایم که این نیز به خودی خود دستاورد بزرگی محسوب میشود و نشانگر آن است که صنعت هستهای تعطیل نشده است اساسا صنعتی که با ۱۵ هزار کارمند در حال فعالیت و پویایی است چه طور میتواند مسکوت مانده باشد؟
در ادامه مسیر بازدید به ماشینهای نسل IR۸ رسیدیم که بعد از برجام چهار دستگاه از آنها نصب شده بود. زنجیره نسل جدید IR۶ نیز روز دوشنبه با ظرفیتی ۸ برابر ماشین نسل اول از این خانواده راه اندازی شده بود.
ساخت دستگاه آنلاین میزان سنجش غنای اورانیوم دستگاه بعدی دستگاه اندازه گیری آنلاین میزان غنی سازی بود که نمونهها را آنلاین اندازه میگرفت دستگاهی که صددرصد بومی بود و میزان غنای نمونههای "زنجیره شاهد " را در لحظه اندازه گیری میکرد، چون اساسا برای اینکه از میزان درصد محصول اورانیوم غنی شده مطمئن باشند این دستگاه به صورت آنلاین خط لوله UF۶ را مستقیما دریافت و در لحظه میزان غنای آن را در مانیتور کامپیوتر اتاق کنترل نشان میدهد که میزان این غنا براساس آخرین تصمیمات در کاهش تعهدات برجامی در حال حاضر ۴.۲ درصد است.
تولد ۱۵ ماشین جدید سانتریفیوژ تنها با 3 گام/ اقدامی که دانشمندان را با کمبود نام مواجه کرد جلوتر زنجیره ۱۰۰ ماشین IR۵ و ۲۰ ماشین IR۶ که فروردین امسال نصب شده بود، رسیدیم و بعد ماشین IR۶S را دیدیم که البته به استناد سخنان مهندسین جوان همگی از یک خانواده هستند و این آخری ظرفیتی برابر با ۶ سو دارد.
IR-S نیز ماشینی جدید با ظرفیت ۱۲ سو را نشان میداد که به طور کامل در حال چرخش و فعالیت بود. در ادامه مسیر گذرمان به ماشینهای خانواده IR۸ خورد که IR۸-B با ظرفیت ۱۵ سو، IR۸-S با ظرفیت ۹ سو بود و IR۸ نیز با ظرفیت ۲۴ سوکه همگی گاز دریافت کرده و کار میکردند. ماشینهای IR۳ با ظرفیت ۲.۵ سو و IR۴ با ظرفیت ۵.۵ سو و همچنین IR۵ با ظرفیت ۱۰ سو نیز همان موقع در حال دریافت گاز بودند.
همچنین ماشین سانتریفیوژ مادیولار که از تعدادی ماشین به صورت خانوادگی تشکیل و به هم متصل شده بود و در مجموع با ظرفیت ۷۰ سو در حال چرخیدن بود از دیگر اقدامات عملی ایران در کاهش تعهدات برجامی بود.
ماشین دیگر IR۶-M است که ارتقای یافته مدل IR۶ است که در آن طول روتور بلندتراز مدل قبلی است، اصولا در مورد قدرت غنی سازی در این ماشینها باید گفت:قدرت ماشین با طول روتور نسبت خطی دارد، یعنی هر چه طول روتور بیشتر باشد میزان غنی سازی نیز بالاتر خواهد بود. یکی از مهندسین با خنده میگفت: واقعا برای تولید این ماشینها با کمبود اسم مواجه شدیم.
در پایان سالن نیز به ماشینی به نام RTEM برخورد کردیم که وظیفه آن جداسازی کریستالهای درشت و کوچک اورانیوم از یکدیگر بود به عنوان مثال اگر اورانیوم را به کریستالهای نمکی تشبیه کنیم که اشعه یا گاما از خود متصاعد میکنند این دستگاه با لیزری که به آنها میتاباند میتواند درصد یا میزان کریستالهای درشت اورانیوم را نشان دهد.
در پایان بازدید خبرنگاران از مجتمع شهید احمدی روشن نطنز، رئیس سازمان انرژی هستهای در نشست خبری از آغاز بتن ریزی نیروگاه بوشهر ظرف ۲ و ۳ هفته آینده، توقف تعدادی از بازرسیها توانایی ایران در رسیدن به تولید اورانیوم ۲۰ درصد در عرض ۴ دقیقه خبر داد.