در گفتگوی زنده اینستاگرامی؛
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، علی سعدوندی اقتصاددان و استاد دانشگاه در گفتگوی زنده اینستاگرامی که با موضوع سیاست‌های حمایتی پولی و مالی مناسب در شرایط کرونا توسط بسیج دانشجویی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: بحران کرونا زنگ خطری برای دنیای پیشرفته بود و این زنگ خطر هم لزوما مربوط به دنیای غرب نیست بلکه کشور‌های مختلفی از جمله روسیه، چین، آسیای جنوب شرقی، اروپا، آمریکا، آمریکای لاتین را شامل می‌شود و شاید در آینده نیز آفریقا و خاورمیانه را دربربگیرد.
وی افزود: بسته به اینکه ما چگونه به بحران کرونا واکنش نشان دهیم این بحران می‌تواند برای ما نعمت یا نغمت باشد با این وجود باید بپذیریم که ممکن است این بحران تکرار شود و یا حتی نشود، اما به هر حال باید خود را برای رویارویی با چنین بحران‌هایی در آینده مهیا کنیم.
سعدوندی خاطرنشان کرد: زلزله منجیل پس از پایان جنگ و زلزله بم نیز حدود ۱۴ سال بعد اتفاق افتاد با این وجود همان وقایع زلزله منجیل یعنی همان سوء مدیریت‌ها در جریان زلزله بم تکرار شد؛ اگر چه در برخی زمینه‌ها هم خوب عمل کردیم؛ اما مسئله این نیست که آیا ما در زلزله بم خوب عمل کردیم یا نه بلکه مسئله این است که آیا ما پیشرفتی در زلزله بم نسبت به زلزله منجیل داشتیم یا نه. به هر روی ما بعد از زلزله بم و حدود ۲ سال پیش نیز شاهد وقوع زلزله کرمانشاه بودیم. سوال این است که آیا ما طی این مدت توانستیم در استاندارد‌های ساخت و ساز، در دستورالعمل‌های امداد رسانی و در شهرسازی و طراحی روستا‌ها تغییراتی به وجود آورده ایم. بنده تقریبا چیزی نشنیده ام.
وی با بیان اینکه کسی نمی‌داند بحران کرونا تا چه زمانی ادامه می‌یابد، افزود: تا امروز بیش از ۴۱ هزار نفر در امریکا در اثر ابتلاء به ویروس کرونا فوت کرده اند و آمار مرگ و میر در کشور‌هایی مثل ایتالیا، اسپانیا، ووهان چین و احتمالا در تهران بالا بوده بنابراین آمار کشته‌ها در حدی نیست که ما بخواهیم به راحتی از کنار آن عبور کنیم.
سعدوندی اظهار کرد: کرونا جوامع را به دو دسته تقسیم می‌کند نخست جوامع عملگرا که اصول رئالیسم را رعایت می‌کنند، این جوامع ارتباط خود را با دنیای واقع قطع نمی‌کنند و مشاهده پذیری و عملگرایی بالایی دارند. با این وجود وضع این جوامع در آینده نیز نسبت به قبل بهتر خواهد شد. مسئله این است که بحران کرونا جدی است و مللی که منعطف‌تر و عملگرا‌تر باشند و مللی که توجیه نکنند و تغییرات را به تعویق نیندازند این ملت‌ها برنده هستند. از طرفی ملت‌هایی که اهل توجیه و تعویق باشند و دست به تغییرات نزنند در نهایت بازنده خواهند بود.
وی با بیان اینکه بحرانی مانند زلزله ضعف و تفاوت کشور‌ها را در ساخت و ساز نشان میدهد، تصریح کرد: زلزله در ژاپن نشان میدهد که خسارت بالایی به این کشور وارد نمی‌کند، ولی در کشور دیگر ممکن است خسارت بیشتر باشد و این کیفیت زندگی را نشان میدهد. واقعیت این است که در آمار‌های تولید ناخالص ملی شاخصی برای کیفیت نداریم با این وجود در قوانینی مانند زلزله می‌توانیم شاخصی برای کیفیت پیدا کنیم.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه بحران کرونا به دستگاه سلامت و بهداشت کشور‌ها اصابت کرده و آن را به چالش کشیده، گفت: اقتصاد مانند دوچرخه سواری است که همیشه باید رکاب بزند با این وجود اگر اقتصاد ایست کند به گفته یکی از بزرگان وال استریت دیگر نمی‌توان به راحتی آن را راه انداخت. به هر روی امروز دولت‌ها و بانک‌های مرکزی متوجه شده اند که وقتی واکنش قاطع به بحران‌ها اقتصادی نشان می‌دهند اتفاقاً در خیلی از مواقع این سیاست‌گذاری‌ها موفق می‌شوند و اگر واکنش نشان ندهند و یا همان سیاست دست پنهان بازار را در پیش بگیرند با شرایطی مانند شرایط امریکای سال ۱۹۲۹ مواجه می‌شوند.
سعدوند با بیان اینکه واکنش به بحران کرونا مخصوصاً از سوی فدرال رزرو آمریکا خیلی واکنش جدی و با اندازه بسیار بزرگ بوده، افزود: بعد از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ که تمام دنیا را در برگرفت اتفاقی که افتاد این بود که سیاست‌های متعارف مثل کاهش نرخ بهره دیگر موثر نبود. یعنی نرخ بهره به صفر رسید با این وجود سیاست گذاری پولی متعارف دیگر کارایی نداشت؛ بنابراین پس از آن بانک‌های مرکزی اقدام به اعمال سیاست‌ی با عنوان تسهیل کمی یا تسهیل مقداری کردند که تا آن زبان در دنیا تست نشده بود. این سیاست در ژاپن شکست خورد، ولی وقتی که در آمریکا اجرا شد دیگر متوقف نشد، چون می‌دانستند اگر دست به اقدامی نزنند مشکل خیلی شدید خواهد شد.
وی افزود: افزود آمریکایی‌ها وقتی تا سال۲۰۱۰ از اجرای سیاست تسهیل مقداری جواب نگرفتند تسهیل مقداری دوم و سوم را اجرا کردند تا اینکه در سال ۲۰۱۴ اقتصاد آن‌ها و سایر کشور‌های صنعتی و غربی از بحران بزرگی که در سال ۲۰۰۸ شروع شده بود بیرون آمد.
این اقتصاددان گفت: آمریکایی‌ها در همان هفته اول شروع بحران کرونا بلافاصله نرخ بهره را صفر کردند با این وجود اینگونه نبوده که نرخ بهره در این کشور پله پله کاهش یابد. همچنین آمریکایی‌ها اعلام کردند که سیاست تسهیلات مقداری را انجام می‌دهند و تا هر زمانی که نیاز باشد آن را ادامه می‌دهند و این درسی برای ماست.
سعدوندی افزود: واقعیت این است که ما طی سال‌های گذشته در سیاستگذاری اقتصادی یک نوع انفعال را در پیش گرفته ایم و احتمالاً ما جزو معدود کشور‌های جهان هستیم که به اقتصاد کلاسیک علاقه داریم و این موضوعی است که بعدا می‌تواند در کتب تاریخی اقتصادی بحث شود به این صورت که بگویند کشوری نظریه آدام اسمیت را به اجرا گذاشت یعنی به عقب برگشت.
وی با بیان اینکه سیاست گذاری مالی و پولی در کشورمان متوقف شده و کاملاً منفعل عمل می‌کنیم، افزود: نحله‌های خاصی در اقتصاد وجود دارند که اعتقادی به سیاستگذاری مالی و پولی ندارد و تقریباً در باره هر عملیات موفقی که علم اقتصاد متعارف انجام داده آن را با توجیه رد می‌کنند.
این اقتصاددان گفت: نرخ ذخیره قانونی پیشنهاد بنده بود، اما دوستانی بدون آنکه اسم من را بیاورند آن را پیشنهاد دادند و در نهایت هم تصویب شد. به هر روی بنده طرح‌های متعددی را مطرح کردم، ولی نفوذ کلام ما محدود است.
سعدوندی افزود: اگر ما هم در سال‌های گذشته مثل سایر کشور‌ها عمل می‌کردیم مثلا مانند عراق تورم زیر یک درصد را تجربه می‌کردیم و یا اگر انتظارات تورمی را کنترل کرده بودیم چه بسا امروز می‌توانستیم مثل سایر کشور‌ها از سیاست‌های انبساطی پولی استفاده کنیم، اما واقعیت این است که اگر اقتصاد آلمان، آمریکا، ژاپن، اسپانیا و سوئیس در آستانه رکود هستند یک قول بزرگتری به نام تورم در کمین ماست؛ البته به نظر می‌رسد که به تدریج نظام و مردم مسئله تورم را قبول کرده اند.
وی با بیان اینکه کشور ما مشکلی بزرگتر از کرونا و تحریم دارد و آن هم این است که انباشت تورمی در سال‌های گذشته اتفاق افتاده، تصریح کرد: در مقاله بانک مرکزی انگلیس تاکید شده سیاست مقداری یک سیاست نامتعارف است که تنها و تنها باید زمانی اجرا شود که به نرخ تورم منفی و نرخ بهره صفر رسیده باشیم. به هر روی بنده خودم یکی از منادیان سیاست تسهیل مقداری هستم منتها برای کشور‌های دیگر نه ایران، چون در حال حاضر اولویت ما باید تورم باشد.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه سیاست‌های انبساطی مالی هم تورم و هم رکود را از بین می‌برد و این در حالی است که ما دچار رکود تورمی هستیم، گفت: آلمان یا سوئیس نمی‌توانند سیاست‌های انبساطی مالی را اعمال کند، چون اعمال سیاست‌های انبساطی مالی بدون سیاست انبساطی پولی منجر به تعمیق رکود خواهد شد، ولی به نظر می‌رسد این ساست برای ایران بهترین سیاست باشد هر چند که به نظر می‌رسد در کشورمان کارشناسان، اقتصاددانان، سیاستگذاران اقتصادی، مردم و نظام به این نتیجه رسیده اند که برای یک بار هم که شده مسئله ابرتورم را آزمایش کنیم.
وی افزود: بسته به اینکه ما چگونه به بحران کرونا واکنش نشان دهیم این بحران می‌تواند برای ما نعمت یا نغمت باشد با این وجود باید بپذیریم که ممکن است این بحران تکرار شود و یا حتی نشود، اما به هر حال باید خود را برای رویارویی با چنین بحران‌هایی در آینده مهیا کنیم.
سعدوندی خاطرنشان کرد: زلزله منجیل پس از پایان جنگ و زلزله بم نیز حدود ۱۴ سال بعد اتفاق افتاد با این وجود همان وقایع زلزله منجیل یعنی همان سوء مدیریت‌ها در جریان زلزله بم تکرار شد؛ اگر چه در برخی زمینه‌ها هم خوب عمل کردیم؛ اما مسئله این نیست که آیا ما در زلزله بم خوب عمل کردیم یا نه بلکه مسئله این است که آیا ما پیشرفتی در زلزله بم نسبت به زلزله منجیل داشتیم یا نه. به هر روی ما بعد از زلزله بم و حدود ۲ سال پیش نیز شاهد وقوع زلزله کرمانشاه بودیم. سوال این است که آیا ما طی این مدت توانستیم در استاندارد‌های ساخت و ساز، در دستورالعمل‌های امداد رسانی و در شهرسازی و طراحی روستا‌ها تغییراتی به وجود آورده ایم. بنده تقریبا چیزی نشنیده ام.
وی با بیان اینکه کسی نمی‌داند بحران کرونا تا چه زمانی ادامه می‌یابد، افزود: تا امروز بیش از ۴۱ هزار نفر در امریکا در اثر ابتلاء به ویروس کرونا فوت کرده اند و آمار مرگ و میر در کشور‌هایی مثل ایتالیا، اسپانیا، ووهان چین و احتمالا در تهران بالا بوده بنابراین آمار کشته‌ها در حدی نیست که ما بخواهیم به راحتی از کنار آن عبور کنیم.
سعدوندی اظهار کرد: کرونا جوامع را به دو دسته تقسیم می‌کند نخست جوامع عملگرا که اصول رئالیسم را رعایت می‌کنند، این جوامع ارتباط خود را با دنیای واقع قطع نمی‌کنند و مشاهده پذیری و عملگرایی بالایی دارند. با این وجود وضع این جوامع در آینده نیز نسبت به قبل بهتر خواهد شد. مسئله این است که بحران کرونا جدی است و مللی که منعطف‌تر و عملگرا‌تر باشند و مللی که توجیه نکنند و تغییرات را به تعویق نیندازند این ملت‌ها برنده هستند. از طرفی ملت‌هایی که اهل توجیه و تعویق باشند و دست به تغییرات نزنند در نهایت بازنده خواهند بود.
وی با بیان اینکه بحرانی مانند زلزله ضعف و تفاوت کشور‌ها را در ساخت و ساز نشان میدهد، تصریح کرد: زلزله در ژاپن نشان میدهد که خسارت بالایی به این کشور وارد نمی‌کند، ولی در کشور دیگر ممکن است خسارت بیشتر باشد و این کیفیت زندگی را نشان میدهد. واقعیت این است که در آمار‌های تولید ناخالص ملی شاخصی برای کیفیت نداریم با این وجود در قوانینی مانند زلزله می‌توانیم شاخصی برای کیفیت پیدا کنیم.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه بحران کرونا به دستگاه سلامت و بهداشت کشور‌ها اصابت کرده و آن را به چالش کشیده، گفت: اقتصاد مانند دوچرخه سواری است که همیشه باید رکاب بزند با این وجود اگر اقتصاد ایست کند به گفته یکی از بزرگان وال استریت دیگر نمی‌توان به راحتی آن را راه انداخت. به هر روی امروز دولت‌ها و بانک‌های مرکزی متوجه شده اند که وقتی واکنش قاطع به بحران‌ها اقتصادی نشان می‌دهند اتفاقاً در خیلی از مواقع این سیاست‌گذاری‌ها موفق می‌شوند و اگر واکنش نشان ندهند و یا همان سیاست دست پنهان بازار را در پیش بگیرند با شرایطی مانند شرایط امریکای سال ۱۹۲۹ مواجه می‌شوند.
سعدوند با بیان اینکه واکنش به بحران کرونا مخصوصاً از سوی فدرال رزرو آمریکا خیلی واکنش جدی و با اندازه بسیار بزرگ بوده، افزود: بعد از بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ که تمام دنیا را در برگرفت اتفاقی که افتاد این بود که سیاست‌های متعارف مثل کاهش نرخ بهره دیگر موثر نبود. یعنی نرخ بهره به صفر رسید با این وجود سیاست گذاری پولی متعارف دیگر کارایی نداشت؛ بنابراین پس از آن بانک‌های مرکزی اقدام به اعمال سیاست‌ی با عنوان تسهیل کمی یا تسهیل مقداری کردند که تا آن زبان در دنیا تست نشده بود. این سیاست در ژاپن شکست خورد، ولی وقتی که در آمریکا اجرا شد دیگر متوقف نشد، چون می‌دانستند اگر دست به اقدامی نزنند مشکل خیلی شدید خواهد شد.
وی افزود: افزود آمریکایی‌ها وقتی تا سال۲۰۱۰ از اجرای سیاست تسهیل مقداری جواب نگرفتند تسهیل مقداری دوم و سوم را اجرا کردند تا اینکه در سال ۲۰۱۴ اقتصاد آن‌ها و سایر کشور‌های صنعتی و غربی از بحران بزرگی که در سال ۲۰۰۸ شروع شده بود بیرون آمد.
این اقتصاددان گفت: آمریکایی‌ها در همان هفته اول شروع بحران کرونا بلافاصله نرخ بهره را صفر کردند با این وجود اینگونه نبوده که نرخ بهره در این کشور پله پله کاهش یابد. همچنین آمریکایی‌ها اعلام کردند که سیاست تسهیلات مقداری را انجام می‌دهند و تا هر زمانی که نیاز باشد آن را ادامه می‌دهند و این درسی برای ماست.
سعدوندی افزود: واقعیت این است که ما طی سال‌های گذشته در سیاستگذاری اقتصادی یک نوع انفعال را در پیش گرفته ایم و احتمالاً ما جزو معدود کشور‌های جهان هستیم که به اقتصاد کلاسیک علاقه داریم و این موضوعی است که بعدا می‌تواند در کتب تاریخی اقتصادی بحث شود به این صورت که بگویند کشوری نظریه آدام اسمیت را به اجرا گذاشت یعنی به عقب برگشت.
وی با بیان اینکه سیاست گذاری مالی و پولی در کشورمان متوقف شده و کاملاً منفعل عمل می‌کنیم، افزود: نحله‌های خاصی در اقتصاد وجود دارند که اعتقادی به سیاستگذاری مالی و پولی ندارد و تقریباً در باره هر عملیات موفقی که علم اقتصاد متعارف انجام داده آن را با توجیه رد می‌کنند.
این اقتصاددان گفت: نرخ ذخیره قانونی پیشنهاد بنده بود، اما دوستانی بدون آنکه اسم من را بیاورند آن را پیشنهاد دادند و در نهایت هم تصویب شد. به هر روی بنده طرح‌های متعددی را مطرح کردم، ولی نفوذ کلام ما محدود است.
سعدوندی افزود: اگر ما هم در سال‌های گذشته مثل سایر کشور‌ها عمل می‌کردیم مثلا مانند عراق تورم زیر یک درصد را تجربه می‌کردیم و یا اگر انتظارات تورمی را کنترل کرده بودیم چه بسا امروز می‌توانستیم مثل سایر کشور‌ها از سیاست‌های انبساطی پولی استفاده کنیم، اما واقعیت این است که اگر اقتصاد آلمان، آمریکا، ژاپن، اسپانیا و سوئیس در آستانه رکود هستند یک قول بزرگتری به نام تورم در کمین ماست؛ البته به نظر می‌رسد که به تدریج نظام و مردم مسئله تورم را قبول کرده اند.
وی با بیان اینکه کشور ما مشکلی بزرگتر از کرونا و تحریم دارد و آن هم این است که انباشت تورمی در سال‌های گذشته اتفاق افتاده، تصریح کرد: در مقاله بانک مرکزی انگلیس تاکید شده سیاست مقداری یک سیاست نامتعارف است که تنها و تنها باید زمانی اجرا شود که به نرخ تورم منفی و نرخ بهره صفر رسیده باشیم. به هر روی بنده خودم یکی از منادیان سیاست تسهیل مقداری هستم منتها برای کشور‌های دیگر نه ایران، چون در حال حاضر اولویت ما باید تورم باشد.
این اقتصاددان با اشاره به اینکه سیاست‌های انبساطی مالی هم تورم و هم رکود را از بین می‌برد و این در حالی است که ما دچار رکود تورمی هستیم، گفت: آلمان یا سوئیس نمی‌توانند سیاست‌های انبساطی مالی را اعمال کند، چون اعمال سیاست‌های انبساطی مالی بدون سیاست انبساطی پولی منجر به تعمیق رکود خواهد شد، ولی به نظر می‌رسد این ساست برای ایران بهترین سیاست باشد هر چند که به نظر می‌رسد در کشورمان کارشناسان، اقتصاددانان، سیاستگذاران اقتصادی، مردم و نظام به این نتیجه رسیده اند که برای یک بار هم که شده مسئله ابرتورم را آزمایش کنیم.
ارسال نظرات