بیش از هفتاد درصد تفاهم نامه‌های بین‌المللی دانشگاه علامه طباطبایی به مرحله اجرا در آمده‌اند

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاري دانشجو، دانشگاه علامه طباطبائی به عنوان بزرگترین دانشگاه علوم انسانی و اجتماعی در ایران و مناطق پیرامون، توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به عنوان دانشگاه برگزیده ویژه کشوری از میان ۷۳ دانشگاه کشور انتخاب شده است.

 

وزیر علوم در نشست سراسری روسا و مدیران بین الملل دانشگاه‌های کشور و با حضور شماری از سفرا و رایزنان علمی و فرهنگی کشور‌های گوناگون، ازحسین سلیمی، رییس دانشگاه علامه طباطبائی، به خاطر نوآوری‌ها و دستاورد‌های این دانشگاه در زمینه همکاری‌های علمی بین المللی تقدیر به عمل آورد. به این مناسبت، گفتگویی با سید جلال دهقانی فیروز ابادی، استاد روابط بین الملل و معاون پژوهشی دانشگاه علامه طباطبائی انجام داده ایم تا برایمان از ابتکار‌های انجام شده و برنامه‌های آتی این دانشگاه در زمینه فعالیت‌های بین المللی بگوید.

بله، تفاوت ماهوی میان رشته‌ها و دروس در علوم انسانی و اجتماعی با دیگر شاخه‌های علم و فناوری سبب شده است که برنامه ریزی برای گسترش همکاری‌های علمی بین المللی در این زمینه در دانشگاه ما متفاوت از دیگر دانشگاه‌ها باشد. در حالی که در اغلب شاخه‌های دانش، مانند علوم مهندسی و پزشکی، با تولید و انباشت علم در کشور‌های صنعتی، به ویژه در غرب، روبرو هستیم؛ رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی از این توانمندی برخوردارند که ماهیتی مستقل داشته و در هر جامعه و فرهنگ، ویژگی‌های منحصر به خود را بروز دهند. در واقع، رویکرد‌ها و نظریه‌های جامعه شناسی، اقتصاد، علوم سیاسی، حقوق، ادبیات، و بسیاری دیگر از رشته ها، از گوناگونی و گستره مطالعاتی پهناوری برخوردارند.

 

از این رو، نمی‌توان یک نظریه علوم اجتماعی که در یک نقطه از جهان ارایه شده و سازگار با محیط و جامعه و مردم آن بخش از جهان است را به سراسر جهان تعمیم داد. این امر، فرصتی مناسب را در اختیار پژوهشگران و استادان رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی می‌گذارد تا با اتکا به پیشینه فرهنگی و اجتماعی هر جامعه ای، به تحلیل و ارایه نظریه در حوزه‌های گوناگون علم بپردازند. این امر به ویژه در کشور‌هایی با تمدن‌های کهن که سنت‌ها و مکاتب فکری ویژه خود را دارا می‌باشند، منابعی ارزشمند را در اختیار دانشگاهیان می‌گذارد تا با بازخوانی و تفسیر نوین از منابع کهن، ایده‌های نوینی را به جهان مدرن ارایه دهند. بنابراین، در رشته‌های علوم انسانی و اجتماعی، روابط علمی دو سویه خواهد بود و اندیشمندان از خاور و باختر جهان می‌توانند در گفتگو‌های تمدنی و فرهنگی به تبادل ایده و تجربه بپردازند.

رویکرد دانشگاه ما، دوری از دو گرایش خودشیفتگی و خودباختگی بوده است. در واقع، ما کوشیده‌ایم تا با فراهم اوردن زمینه گفتگو و تبادل علمی میان استادان و دانشجویان خود با همتایانشان در دیگر کشورها، نخست از اینکه گمان کنیم بی نیاز از دانستن و آگاهی نسبت به علوم نوین هستیم دوری نماییم و دوم آنکه، با ترغیب و تشویق مطالعات بنیادین در متون و مکاتب کهن فکری در حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی، زمینه باورمندی استادان و دانشجویان را نسبت به اینکه ما نیز سخنان و ایده‌ها و تجربه‌های ارزشمندی داریم که می‌توانیم با جهانیان به اشتراک بگذاریم را فراهم اوریم.

 

این امر به ما کمک کرده تا در برابر دانشمندان دیگر کشور‌ها کمتر دچار خودباختگی شده و با اعتماد به نفس کافی در نشست‌های علمی و مجامع بین المللی حضور یابیم. در واقع، افزایش آمد و شد‌های علمی و فراهم آوردن زمینه‌های گوناگون برای حضور استادان و دانشجویان ما در برنامه‌های علمی بین المللی، پویایی ویژه‌ای در حوزه همکاری‌های علمی بین المللی در دانشگاه پدید اورده است. ما بر این باور بوده ایم که سهم دانشمندان ایرانی در زمینه حضور در نهاد‌ها و انجمن‌های علمی بین المللی به نسبت جایگاه علمی و میزان تولید علم در کشور، در مقایسه با بسیاری دیگر از کشور‌های جهان، اندک است و ما باید به تربیت بازیگرانی علمی برای ایفای نقش در سطح بین المللی روی بیاوریم تا بتوانیم جایگاه علمی درخوری را برای ایران فراهم اوریم. این امر تنها از راه گسترش همکاری با دانشگاه ها، نهاد‌ها و انجمن‌های علمی بین المللی ممکن است. از این رو، از سال ۱۳۹۲ دانشگاه پشتیبانی‌های ویژه‌ای از فعالیت‌های خانواده علمی خود به عمل آورده و دستاورد‌های پر ثمر آن را امروز شاهد هستیم.

نخست آنکه ما سیاست عدم تمرکز را در همکاری‌های علمی بین المللی دنبال کرده‌ایم. این بدان معناست که هر یک از استادان و دانشجویانی که ایده‌هایی برای همکاری با یک نهاد یا دانشگاه در کشوری دیگر را داشته‌اند، این فرصت در اختیارآن گذاشته شده که زمینه بستن تفاهم نامه و اجرای برنامه‌های مشترک را دنبال کنند و دستاورد‌های علمی خوبی به همراه آورند.

 

از این رو، بیش از هفتاد درصد تفاهم نامه‌های امضا شده ما با دانشگاه‌های جهان، به مرحله اجرا نیز در آمده‌اند که به گفته وزارت علوم، یک رکورد در میان تفاهمنامه‌های علمی امضا شده توسط دانشگاه‌های کشور است. ما همچنین برای تداوم این همکاری‌ها و نهادسازی برای اجرای برنامه‌های بلندمدت، تاکنون هفت مرکز مشترک بین المللی در ایران و دیگر کشور‌ها راه اندازی کرده ایم که به نوبه خود، ابتکار نوینی در همکاری‌های دانشگاهی در سطح بین المللی به شمار می‌رود.

همچنین سالانه شمار زیادی از برترین استادان و پژوهشگران حوزه‌های علوم انسانی و اجتماعی برای شرکت در همایش‌های علمی، برگزاری کارگاه‌های آموزشی، گذراندن دوره‌های فرصت مطالعاتی و بازدید و ایراد سخنرانی به دانشگاه ما می‌آیند. این امر سبب شده که یک فضای چند فرهنگی در کلاس‌ها و دانشکده‌ها شکل بگیرد و استادان و دانشجویان به آسانی فرصت تعامل و گفتگو با این اندیشمندان را داشته باشند. افزایش شمار دانشجویان خارجی از ۸۲ تن به بیش از ۵۳۰ تن نیز فضای خوابگاه‌ها و کلاس‌های درس را به عرصه‌هایی برای همزیستی و بحث و گفتگوی علمی در سطحی بین المللی ارتقا داده است. دانشگاه همچنین پشتیبان حضور استادان و دانشجویان نخبه در برنامه‌های علمی بین المللی بوده و سالانه صد‌ها تن به برنامه‌های گوناگون کوتاه و بلندمدت اعزام می‌شوند.

در این میان، گسترش فرهنگ ایرانی و زبان فارسی در دیگر کشور‌های جهان، از اهمیت ویژه‌ای برای ما برخوردار بوده است. از این رو، با استفاده از توان علمی استادان و دانشجویان رشته‌های زبان و ادبیات فارسی و آموزش زبان فارسی به غیر فارسی زبانان، در کشور‌های گوناگون، از جمله اسپانیا، ترکیه، روسیه، کره جنوبی، چین، قزاقستان، بنگلادش و بسیاری دیگر از کشورها، زمینه تدریس کوتاه و بلندمدت زبان و ادبیات فارسی را فراهم کرده ایم. اینهمه، سبب شده که رسالت یک دانشگاه که خدمت به جامعه است را در سطح بین المللی به خوبی به انجام رسانیم.

اگرچه در روز‌ها و هفته‌های نخست گسترش این بیماری مشکلاتی پدید آمد و ما باید زمینه بازگشت دانشجویان بین المللی به خانه‌هاي خود را را فراهم می‌کردیم و بسیاری از برنامه‌های علمی مشترک ما که از پیش تدوین شده بودند، به دست تعویق افتادند، اما ما به سرعت توانستیم با بهره گیری از فناوری‌های نوین، عرصه تازه‌ای از فعالیت‌های بین المللی را تعریف کنیم و به اجرا در آوریم. از ۱۵ فروردین ۱۳۹۹ تا پایان اردیبهشت ماه، ۵۲ نشست تخصصی علمی بین المللی در دانشگاه ما به صورت آنلاین برگزار شده است که ۲۱ مورد تدریس استادان ما برای استادان و دانشجویان دیگر کشور‌ها بوده، ۲۷ مورد تدریس استادان دیگر کشور‌ها در کلاس‌ها و دانشکده‌های ما بوده و ۴ مورد نیز میزگرد‌های مشترک برای بحث و گفتگو درباره مسایل علمی، از جمله راه‌های حفظ انسجام اجتماعی در دوران همه گیری بیماری کرونا بوده است.

همچنین کرسی یونسکو در دانشگاه علامه طباطبائی با تشکیل یک کارگروه تخصصی با حضور پژوهشگران و استادانی از دو کشور ایران و افغانستان، توانسته است یک پروژه بین المللی را با پشتیبانی سازمان بهداشت جهانی برای تولید محتوای آگاهی بخش علمی در زمینه پیشگیری و درمان بیماری کرونا ویژه مردم فارسی زبان منطقه به اجرا در آورد.

بنابراین، به نظر می‌رسد که ارتباطات علمی آنلاین، پنجره‌های تازه‌ای برای همکاری‌های علمی بین المللی به روی ما گشوده است. در پایان، مایلم از همکارانم در مدیریت همکاری‌های علمی بین المللی دانشگاه که یک گروه کارشناسی جوان و باانگیزه و پشتکار بالا هستند و با آگاهی نسبت به اهمیت گسترش همکاری‌های علمی در سطح بین المللی، در پیشبرد این برنامه‌ها و اجرای نوآوری‌ها اقدامات موثری انجام داده اند، سپاسگزاری نمایم.