شفافیت آرای نمایندگان؛ تازه وارد مجلس یازدهم / طرحی که دهمین نمایندگان ملت جرأت تصویب آن را نداشتند

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، محمدمهدی احمدی؛ اولین اقدام نمایندگان مجلس یازدهم بعد از به دست گرفتن سکان قوه تقنینی کشور به حرکت در آوردن طرح شفافیت آرای نمایندگان در مجلس بود. از این رو این طرح در روز سه شنبه ۱۳ خرداد ۹۹ به صورت رسمی در صحن علنی مجلس اعلام وصول شد.

یکی از طرح‌های جنجالی که در مجلس دهم به وقوع پیوست مسئله شفافیت آرای نمایندگان بود. طبق این طرح نمایندگان مجلس ملزم بودند هر بار که رای‌گیری در صحن علنی مجلس صورت می‌گیرد را به صورت شفاف و علنی منتشر کنند. از این رو طرحی به نام شفافیت آرای نمایندگان در مجلس دهم مطرح شد.

طرح شفافیت از کجا آمد؟
طرح شفافیت آراء نمایندگان نخستین بار توسط محمدجواد فتحی، نماینده تهران و عضو فراکسیون امید در هشتم آذر سال ۱۳۹۶ مطرح شد. در آن زمان هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی با بیان این موضوع که طرح‌های متعددی در دستور کار مجلس است، اعلام وصول این طرح را به دلایلی نامشخصی به تعویق انداخت.

در ۱۷ مرداد ۱۳۹۷ حسینعلی حاجی دلیگانی نماینده شاهین‌شهر، میمه و برخوار مجدداً طرح شفافیت آراء نمایندگان مجلس را با ۲۹ امضا تهیه کرده و به هیئت رئیسه مجلس تحویل داد. وی در مورد این طرح گفته‌است: «یکی از بهترین معیار‌های ارزیابی مردم از نمایندگان خود در مجلس این است که مردم بدانند نمایندگان آن‌ها در خصوص طرح‌ها و لوایح چه نظراتی داشته‌اند، در بسیاری از کشور‌های دنیا از همین روش برای شفافیت استفاده می‌شود و این می‌تواند برای کشور مفید باشد.» سرانجام در توافق فی مابین حاجی دلیگانی و فتحی، طرح فتحی در کنار تلاش حاجی دلیگانی برای جلب حمایت نمایندگان، به هیئت‌رئیسه مجلس تحویل داده شده و در تاریخ ۱۴ شهریور ۱۳۹۷ اعلام وصول شد.

 

برخی از نمایندگان مجلس معتقد بودند که این طرح می‌تواند نمایندگان را در قبال آرای آن‌ها مسئولیت پذیر کند، چرا که در حال حاضر نمایندگان در قبال رأیی که در مجلس می‌دهند، هیچ مسئولیتی ندارند. آنان حتی مسئولیت مدنی هم در قبال آن ندارند و اگر رأی آن‌ها باعث خسارت به جامعه شود، نه تنها توسط هیچ نهادی مؤآخذه نمی‌شوند، بلکه مردم و موکلان آن‌ها نیز از آرای نمایندگان خود باخبر نمی‌شوند.

رد اولیه طرح شفافیت آرای نمایندگان
در جلسه علنی روز چهارشنبه ۱۴ شهریورماه ۱۳۹۷ مجلس شورای اسلامی یک فوریت طرح شفافیت آرای نمایندگان را به رأی گذاشت و در نتیجه یک فوریت آن با ۵۹ رأی موافق، ۱۰۸ رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع ۱۹۴ نماینده حاضر رد شد تا این طرح به‌صورت عادی در دستور کار مجلس قرار بگیرد.

طرح شفافیت آراء نمایندگان سرانجام در تاریخ ۷ آذرماه ۱۳۹۷ در کمیسیون آیین‌نامه داخلی تصویب شد. اما مصوبه مذکور با طرح اصلی تفاوت بسیاری داشت، به‌گونه‌ای که شفافیت آراء نمایندگان را محقق نمی‌ساخت.

 

تصویب یک فوریت شفافیت آرا
در نهایت ۷ مهر ۱۳۹۸ نمایندگان مجلس، یک فوریت طرح شفافیت آرای نظام تقنینی را تصویب کردند. این طرح با ۱۶۸ رأی موافق، ۲۳ رأی مخالف و ۴ رأی ممتنع از مجموع ۲۲۴ نماینده حاضر در جلسه به تصویب رسید.

در این باره احمد امیرآبادی فراهانی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس دهم و نماینده قم در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: ما علاوه بر اینکه شفافیت آراء نمایندگان در مجلس را می‌خواهیم، خواهان شفافیت رأی وزرای هیئت دولت و شفافیت رأی اعضای شورای پول و اعتبار و شورای اقتصاد نیز هستیم.

همچنین علیرضا سلیمی، یکی دیگر از نمایندگان مجلس دهم، با اشاره بر ضرورت شفافیت آرای نمایندگان مجلس اظهار داشت: بنده یکی از موافقان طرح شفافیت آراء بودم و نخستین نماینده‌ای بودم که داوطلبانه موافقت کردم آرای بنده در صحن مجلس به‌صورت شفاف اعلام شود.

وی افزود: شفافیت آراء یکی از مسائل ضروری است که باید وجود داشته باشد، زیرا نماینده وکیل مردم بوده و اقتضای رابطه وکیل و موکل روشنگری و شفافیت در آراست که باید رعایت شود، فردی که از سوی مردم انتخاب شده، وکیل مردم در مجلس است و باید روشن باشد چه اقدامات و کار‌هایی انجام می‌دهد.

در نهایت این طرح نتوانست اقبالی ازسوی نمایندگان مجلس دهم کسب کند و در سال پایانی مجلس دهم، طرح شفافیت آرای نمایندگان به حالت مسکوت درآمد، اما نکته جالبی که اتفاق افتاد این بود که در اواخر ماه‌های مجلس دهم نمایندگان مجلس این طرح را دوباره به جریان انداختند؛ که این اتفاق باعث شد در سطح افکار عمومی این موضوع مطرح شود که نمایندگان مجلس دهم درصدد گرفتن انتقام از نمایندگان مجلس جدید هستند.

حال نمایندگان جدیدالورود بهارستان که مدت کوتاهی از شروع کارشان نگذشته است با جمع آوری امضا‌های فراوان طرح شفافیت آرای نمایندگان را در صحن علنی مجلس اعلام وصول کردند تا اقدامی که نمایندگان دوره دهم از آن واهمه داشتند در مجلس یازدهم عملی شود.