واعظ آشتیانی: مجلس عملکرد معاونت اقتصادی وزارت‌خارجه را بررسی کند/ فرصت‌سوزی تجاری در غیاب رایزن بازرگانی

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو ظرفیت‌های اقتصادی ایران برای تولید و صادرات بسیار گسترده است. متاسفانه نگاه صرف به غرب و تلاش برای همکاری تجاری با کشور‌های غربی توسط دولت آقای روحانی ما را از نگاه به اطراف بخصوص کشور‌های همسایه دور کرده است. یکی از بستر‌های لازم برای توسعه صادرات به کشور‌های همسایه شناسایی نیاز‌های کشور‌های همسایه است. بسیاری از کارشناسان اقتصادی موفقیت صادراتی کشور را منوط به شناسایی نیاز‌های کشور‌های دیگر می‌دانند لذا معتقدند جمهوری اسلامی ایران در کشور‌های مختلف باید رایزن بازرگانی داشته باشد. امیررضا واعظ آشتیانی؛ معاون اسبق وزارت صمت در این گفتگو چرایی ضرورت تربیت و اعزام فعالین تجاری و رایزنان بازرگانی را به کشور‌های همسایه توضیح داده است.

معاونت اقتصادی وزارت خارجه در موضوع بهره مندی از وجود رایزنان بازرگانی در این دوره فعال بوده است؟
رایزن بازرگانی مانند رایزن فرهنگی یا نظامی که در بسیاری از کشور‌ها حضور دارد برای هر کشوری و همینطور ایران یک ضرورت به شمار می‌رود. یکی از مهمترین مسائلی که می‌تواند به توسعه صادرات هر کشوری کمک کند فعال سازی بخش اقتصادی سفارتخانه‌ها در کشور‌های مختلف است. مسائل اقتصادی به قدری مهم است که حتی وزارت خارجه معاونتی به نام معاونت اقتصادی دارد. یکی از مسائلی که نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید آن را دنبال کنند گزارش عملکرد معاونت اقتصادی وزارت خارجه است. این موضوع از این جهت حائز اهمیت است که معاونت اقتصادی وزارت خارجه می‌تواند ظرفیت‌های پنهان سایر کشور‌ها و محصولات مورد نیاز آن‌ها را شناسایی کند، از سوی دیگر این محصولات برای تولید بیشتر و کیفی‌تر به تولیدی‌های داخل سفارش شود. معاونت اقتصادی وزارت خارجه با اعزام رایزنان بازرگانی زمینه‌های انعقاد پروتکل‌های اقتصادی بین کشور‌ها و گسترش روابط متقابل تجاری و اقتصادی را فراهم می‌کند.

---

بیشتر بخوانید:

---

اینکه از نمایندگان مجلس خواستار نظارت بر عملکرد وزارت خارجه درباره معاونت اقتصادی شدید به این معناست که در این بخش عملکرد خوبی نداشته ایم؟
یکی از موضوعاتی که در تجارت بین الملل ما مغفول مانده است موضوع رایزنان اقتصادی و بازرگانی و اعزام آن‌ها به کشور‌های منطقه و فرامنطقه است. از سوی دیگر متاسفانه ما در حد و اندازه‌ای که برای اعزام رایزنان فرهنگی تلاش کرده ایم به تربیت و اعزام رایزنان بازرگانی و تجاری همت نگمارده ایم، لذا مساله رایزنی بازرگانی و تجاری ما درخارج از کشور به شدت منفعل بوده است. منفعل بودن رایزنی بازرگانی جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهد در وزارت خارجه مدیران کارآمد و آگاه به اهمیت مسائل اقتصادی و تجاری به کار گرفته نشده اند. کشور بزرگی مثل ایران که ظرفیت‌های خوبی برای تولید دارد باید ظرفیت‌های خوب صادراتی را هم شناسایی کند. با اینکه ما به شدت نیازمند تربیت رایزنان اقتصادی و بازرگانی قوی بوده و هستیم که بسترساز و زمینه‌ساز صادرات کالا‌های ایرانی و حتی خدمات مهندسی و تخصصی نیرو‌های ایرانی باشند، اتفاقاً تنها جایی که از نگاه نمایندگان مجلس شورای اسلامی و وزارت خارجه مغفول مانده همین رایزنی اقتصادی و بازرگانی است. اگر وزارت خارجه دراین بخش عزم خود را برای تحقق درست این موضوع جزم می‌کرد با داشتن رایزن بازرگانی و تجاری ظرفیت‌های خالی کشور‌های همسایه شناسایی شده بود و معاونت اقتصادی وزارت خارجه با اعلام این ظرفیت‌ها به وزارت صمت و بخش‌های مختلف اقتصادی و تولیدی مساله تولید برای صادرات کالا‌های شناسایی شده را کلید می‌زد.

موفقیت رایزن بازرگانی منوط به رعایت چه مسائلی است؟
فعال سازی رایزنی بازرگانی در کشور‌های همسایه و فرامنطقه موضوع بسیار مهمی است و انتظار می‌رود نمایندگان مجلس هر چه زودتر بر روی این موضوع دست بگذارند و این موضوع منطقی با عواید مثبت اقتصادی را به خوبی دنبال کنند. درباره صادرات به کشور‌های همسایه با موضوع استفاده از رایزن‌های بازرگانی این موضوع باید به جد مورد توجه قرار داده شود که دولت ما تا کنون چقدر ظرفیت‌های خالی کشور‌های همسایه را شناسایی کرده است، در پی شناسایی این ظرفیت هاست که می‌توانیم امکانات خود را برای تولید کالا‌ها فعال و بعد از تکمیل ظرفیت‌های حداقلی خود به سمت تکمیل ظرفیت‌های بزرگتر برای تولید بیشتر حرکت کنیم. مقام معظم رهبری چندین بار در خصوص جهش تولید و جلوگیری از واردات غیر ضروری تذکر دادند، اما اینکه در تحقق این موضوعات مهم چقدر موفق بودیم، چقدر به تولید بها دادیم و چقدر از ظرفیت نهاد‌های دانش بنیان برای توسعه اقتصاد بهره بردیم و از ظرفیت‌های فکری تولید کشور استفاده کردیم متاسفانه پاسخ دلخواه ما نیست. از سوی دیگر متاسفانه دولت تلاشی برای دانش افزایی در جهت صادرات به کار نگرفت، لذا در وهله اول این موضوع باید بررسی شود. به عبارت دیگر وزارت خارجه و معاونت اقتصادی این وزارتخانه با تولید کنندگان، با بخش بازرگانی و صادراتی‌های کشور تعامل چند سویه‌ای ایجاد نکرد، اگر دولت این اقدامات را انجام می‌داد هم روند صادراتی کشور رو به بهبود می‌گذاشت و هم اینکه در زمینه اقتصادی توفیقاتی کسب کرده بودیم، اما عدم توفیق در زمینه اقتصاد و صادرات غیر نفتی نشان می‌دهد که دولت و وزرات خارجه به این سمت و سو حرکت نکردند که از آورده‌های اقتصادی و ظرفیت‌های کشور به نفع تولید و صادرات بهره‌مند شویم.

---

بیشتر بخوانید:

---

از ظرفیت اتاق بازرگانی برای همکاری با معاونت اقتصادی وزارت خارجه چگونه باید استفاده شود؟
ارتباط وزارت خارجه با وزارت صمت و اتاق بازرگانی موضوع ایده آلی در افزایش صادرات و کشف نیاز‌های همسایگان ماست. اتاق بازرگانی کشور در تعامل با وزارت خارجه و فعالان اقتصادی می‌تواند ظرفیت‌های کشور را در خدمت صادرات قرار دهد، ضمن اینکه نیاز‌های کشور‌های همسایه را با فعالیت فعالان اقتصادی و رایزنان بازرگانی شناسایی کند. اتاق بازرگانی با کمیسیون‌های مختلف خود با همکاری با بخش خصوصی و تعامل با وزارت بازرگانی و معاونت اقتصادی وزارت خارجه زنجیره کاملی را در راستای افزایش تولید و شناسایی نیاز‌های کشور‌های همسایه و حتی غیر همسایه ایجاد می‌کنند.

آیا مرزنشینان می‌توانند به عنوان یک رایزن بازرگانی در منطقه زندگی خود حاضر شوند؟
مرزنشینان ما ظرفیت بسیار خوبی برای صادرات محصولات غیر نفتی به شمار می‌روند. وزارت صمت و وزارت خارجه باید برای مساله بازرگانی و حفظ امنیت کشور از ظرفیت‌های مرز نشینان به خوبی استفاده کنند. دایر کردن شهرک‌های صنعتی مرزی با کشور‌های همجوار نیز ایده خوبی است، منتهی باید از توان خود مرزنشینان برای تولید بیشتر به خوبی استفاده شود، نه اینکه فضایی را به غیر بومیان اختصاص دهیم بلکه از بومی‌ها برای تولید و صادرات بهره‌مند شویم. ما در بحث حمل و نقل ارزان و آسان برای صادرات می‌توانیم از ظرفیت مرز‌ها و نزدیکی به کشور‌های همسایه بهره‌مند شویم. مساله مهم دیگری که باید پاسخ داده شود این است که از شهرک‌های صنعتی مرزی دایر شده در مرزها، تا چه اندازه بخش اشتغال، تولید و ارزآوری فعال و موفق بوده است، آیا احداث شهرک‌های صنعتی صرفا یک نمایش بوده یا دستاوردی برای کشور داشته است. قطعا اگر مساله تولید و صادرات جدی گرفته شود حتما شهرک‌های صنعتی به لحاظ اشتغال برای مرزنشینان فرصت‌های خوبی ایجاد می‌کنند که علاوه بر افزایش اشتغال و ارتقای درآمد و رفاه عمومی مرزنشینان، آمار تولید کشور افزایش می‌یابد، امنیت مرز‌ها بالا می‌رود و ظرفیت‌های منطقه‌ای برای همکاری هر چه بیشتر با کشور‌های همسایه شناسایی و فعال می‌شود.