طرح ولایت، شاه‌بیت فعالیت‌های علامه مصباح / مصباح تشکیلات!

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، در آستانه سالروز شهادت مالک اشتر انقلاب سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه، حضرت آیت الله محمد تقی مصباح یزدی از عماران انقلاب و یار و یاور دیرین رهبر معظم انقلاب نیز دار فانی را وداع گفت. این عالم ربانی، مجاهد نستوه و انقلابی سال‌ها تمام توان خود را در خدمت به اسلام و انقلاب به کار بست و در کنار سایر فعالیت هایی که داشتند، به خوبی توانستند در راستای تقویت مبانی اندیشه های اسلامی در بین جوانان و به ویژه دانشجویان خلاء بزرگانی همچون شهید مطهری و علامه طباطبائی را پر کند.

 

«خبرگزاری دانشجو» در پی ارتحال آیت الله مصباح عضو فقید مجلس خبرگان رهبری به منظور بررسی نقش این عالم مجاهد و نستوه در تقویت مبانی اندیشه اسلامی در بین جوانان با حسین قدیانی رئیس اسبق سازمان بسیج دانشجویی، داوود گودرزی رئیس سابق سازمان بسیج دانشجویی و حجت الاسلام مرتضی حسن پور، معاون اسبق تعلیم و تربیت سازمان بسیج دانشجویی به گفتگو پرداخت.

 

قدیانی: اولین دوره طرح ولایت با دوره دوم ریاست جمهوری آقای هاشمی رفسنجانی مصادف بود. در این دوره بحث‌هایی در مورد توسعه صورت می‌گرفت و ادبیات مبانی سازندگی در حال شکل گیری بود؛ اما حرف و حدیث‌هایی نسبت به این مسائل وجود داشت و از طرفی هم آقای سروش در این دوران در فضای دانشگاه با یک تاخیر ۵۰ ساله سوالاتی را که غربی‌ها در خصوص مبانی داشتند و پاسخ آن‌ها نیز داده شده بود دوباره مطرح می‌کرد؛ با این وجود رویکرد آیت الله مصباح این بود که در راستای مقابله با این مسائل باید مبانی اندیشه‌های اسلامی در دانشجویان تقویت شود.

 

 

در آن مقطع پیوند بین حوزه و دانشگاه به طور کامل محقق نشده بود و دروس معارف نیز به میزان کافی ارائه نمی‌شد با این وجود آیت الله مصباح دوره مبانی اندیشه‌های اسلامی یا همان طرح ولایت را با یک رویکرد فلسفی طراحی کرد و انصافا این طرح هم جاذبه و هم غنای علمی لازم را داشت؛ به گونه‌ای که رهبر معظم انقلاب از آقای مصباح به عنوان مطهری زمان نام بردند. در واقع رهبر انقلاب معتقد بودند آیت الله مصباح توانسته خلاء حضور افراد بزرگی مثل شهید مطهری و آیت الله طباطبائی را در این فضا پر کند.

 

طرح ولایت شاه بیت و عصاره فعالیت‌های جدی آیت الله مصباح به شمار می‌رود. بنده به یاد دارم در جلسه‌ای که به همراه سردار نقدی خدمت آقای مصباح رسیده بودیم، ایشان گفتند که طرح ولایت ثمره ۶۰ سال کار علمی من است و هیچ چیز هم به اندازه طرح ولایت دانشجویی نتوانسته اثرگذار باشد.

یکی از نقد‌هایی که به طرح ولایت وارد می‌شد این بود که محتوای ارائه شده در آن مربوط به دهه ۷۰ است و شبهاتی که در دهه های ۸۰ یا ۹۰ در دانشگاه‌ها مطرح می‌شوند با دهه ۷۰ متفاوت هستند و سوالات جدیدی پیش آمده و باید به این سوالات پاسخ داد؛ با این وجود بنده یکی دوبار خدمت آقای مصباح رسیدم و ایشان در این رابطه می‌گفتند «آنچه را که ما در طرح ولایت تحت عنوان هستی شناسی، انسان شناسی و خداشناسی مطرح می کنیم، مبانی و فونداسیون فلسفه اسلامی هستند؛ از این رو اگر مبانی تغییر پیدا کرده خب موضوعاتی که در طرح ولایت مطرح می‌شوند به درد نمی‌خورند؛ اما اگر تغییر نکرده اند خب شما بروید مسائل تاکتیکی را به صورت مجزا پاسخ بدهید».

رویکرد آیت الله مصباح به هستی شناسی، خداشناسی و انسان شناسی یک رویکرد کاملا فلسفی بود و این خیلی ارزشمند است و البته خیلی‌ها قائل به این موضوع نبودند به گونه‌ای که برخی از اساتید به تدریج از این رویکرد فاصله گرفتند. به هر روی برای اینکه این رویکرد شکل بگیرد معمولا در آن اوایل دانشجویان در پایان دوره‌های طرح ولایت با رهبر معظم انقلاب دیدار می‌کردند.

گودرزی: طرح ولایت یکی از طرح‌های ماندگار و کارآمد در تاریخ انقلاب اسلامی است و شاید طرحی با این قدمت و وسعت که هر ساله بتواند کادرسازی برای انقلاب و تعمیق اندیشه‌های اسلامی را دنبال کند و خیل عظیمی از جوانان را با اندیشه اسلامی آشنا سازد در جریان انقلاب نداشته باشیم و این از ابتکارات آیت الله مصباح یزدی بود.

طرح ولایت در دورانی که محسن رضایی، فرمانده سپاه بود با پیشنهاد آیت الله مصباح و با همکاری مجموعه‌های سپاه و بسیج شکل گرفت و در حال حاضر بیش از ۲۰ سال است که این دوره هر ساله برگزار می‌شود.

بنده از سال ۹۴ توفیق حضور در سازمان بسیج دانشجویی را داشتم و طی این مدت از نزدیک در ارتباط با آیت الله مصباح و موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی به طراحی دوره طرح ولایت و هماهنگی اجرائیات آن می‌پرداختیم. نکته‌ای که وجود دارد، این است که شاید در بخش اجرای طرح ولایت اختلاف نظر‌هایی وجود داشته، اما اینکه ما در خدمت آقای مصباح به عنوان یکی از بزرگان انقلابی باشیم یک توفیق بوده است.

آیت الله مصباح در این اواخر به دلیل کهولت سن امکان حضور در دوره‌های طرح ولایت را نداشتند، اما حتما مقید بودند که در افتتاحیه‌ دوره‌ها چه در مشهد و چه در تهران شرکت کنند و این نیز بیانگر اهتمام جدی و اولویت طرح ولایت برای آیت الله مصباح بوده است.

 

هر ساله گزارشی از روند برگزاری دوره‌های طرح ولایت خدمت آقای مصباح ارائه می‌شد و ایشان به طور مستمر از طریق تیمی که از طرف موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) انتخاب شده بودند در جریان امور قرار می‌گرفت و اینگونه نبود که کار‌ها را واگذار کنند.

حسن پور: هر انسانی برای اینکه بتواند در زندگی خود به سعادت و غایت کمال برسد نیازمند شناخت، جهان بینی و هندسه فکری است. از این رو بزرگترین خدمتی که طرح ولایت و جریان فکری آیت الله مصباح یزدی به نسل جوان انقلابی و فعال در دانشگاه‌ها کرده معرفت بخشی و ارائه جهان بینی دقیق اسلامی بوده است.

هدف از ظهور انبیاء و اولیاء الهی مسئله‌ای غیر از هدایت بشر، انتقال فکر صحیح به مردم و بصیرت افزایی در جامعه و در نهایت رسیدن انسان‌ها به هدف خلقت نبوده است با این وجود کار انسان‌هایی نظیر آیت الله مصباح هم که به مانند پیامبران الهی عمل می‌کنند همین گونه است.

به گفته آیت الله مصباح محتوای طرح ولایت ثمره حدود سالها کار علمی خودشان است و البته این طرح به خاطر اخلاص آیت الله مصباح به یک طرح ماندگار تبدیل شد.

 

آیت الله مصباح در زمان حیات خود یکی از ارکان هدایتی برای تمام مجموعه‌های انقلابی بود، چون او خود را سرباز ولایت می‌دانست با این وجود دانشجویان احساس می‌کردند که می‌توانند تبیین و ترجمان اندیشه‌های امام خمینی و رهبر معظم انقلاب را به صورت ناب در محضر ایشان دریافت کنند.

آیت الله مصباح عاقبت به خیر شد و دلیل عاقبت به خیری ایشان نیز اخلاص، عمل به هنگام، شجاعت در میدان عمل و معامله کردن با خدا بود. آیت الله مصباح هیچگاه خود را به دلیل تهمت و تهدید از مخاطرات راه حق بر حذر نمی‌کرد و همواره در خط مقدم مبارزه با انحرافات فکری حضور فعالی داشت؛ لذا این ویژگی‌ها باعث شد تا هم عاقبت بخیر شود و هم باقیات و صالحات برای خود به جا بگذارد.

 

آیت الله مصباح نیز به مانند امام علی ع از جاذبه قوی و دافعه برخوردار بود و این ویژگی مربوط به انسان‌هایی است که اعتقادات خود را ابراز می‌کنند و پای اعتقادات خود می‌ایستند.

 

قدیانی: آیت الله مصباح در بحث تقویت زیرساخت‌ها و مبانی اندیشه‌ای دانشجویان بسیجی نقش بسیار تاثیرگذاری داشتند و استنباط بنده نیز این است که ایشان یک برکت بسیار بزرگ برای دانشجویان انقلابی بوده؛ به گونه‌ای که در دوره دوم خرداد با توجه به شکل گیری خمیر مایه مطالعاتی دانشجویان در حوزه مبانی از طریق طرح ولایت و همچنین تقویت سطح مطالعات سیاسی و اجتماعی دانشجویان از طرق دیگر آن‌ها به راحتی توانستند از اتفاقات و نظریه‌هایی که در این دوره مطرح می‌شدند؛ همچون گفتگوی تمدن‌ها، توسعه سیاسی و آزادی بر بیایند و به آن‌ها پاسخ بدهند. به هر روی می‌توان گفت که محصول طرح ولایت نهادینه شدن اندیشه اسلامی در بین مجموعه بسیج دانشجویی بوده است.

با توجه به اینکه بنده مدتی را به عنوان رئیس سازمان بسیج دانشجویی در خدمت دانشجویان بسیجی بودم معتقدم که طرح ولایت یکی از بهترین و موفق‌ترین فعالیت‌های دانشجویی است و به جرات می‌توان گفت دانشجویانی که این دوره را گذرانده اند یک سر و گردان از سایر دانشجویان بالاترند.

گودرزی: هدف گذاری طرح ولایت از لحاظ محتوایی، انتخاب عنوان و مخاطب از این حیث که کسی اینگونه نسبت به تعمیق اندیشه‌های اسلامی و به آینده انقلاب و کشور نگاه کند با یک هوشمندی خاصی صورت گرفته است. از طرفی استقامت و استمرار طرح ولایت طی این سال‌ها نشان می‌دهد که این طرح برای آیت الله مصباح اولویت داشته از طرفی نگاه مثبت بسیج دانشجویی به برگزاری طرح ولایت در استمرار آن موثر بوده است.

هوشمندی، اخلاص، اهتمام و جدیت آیت الله مصباح در برگزاری طرح ولایت بیانگر این است که ایشان می‌خواستند برای انقلاب و تعمیق جوان مومن انقلابی قدمی بردارند و خداوند نیز کمک کرد و این کار ادامه یافت.

آیت الله مصباح در افتتاحیه دوره طرح ولایت در سال ۹۵ گفتند که من بخش زیادی از عمرم را به تحقیق و تفحص و مطالعه در دین گذراندم و زمانی که طرح ولایت را شروع کردیم ۶۰ سال در اسلام مطالعه و تحقیق کرده بودم؛ با این وجود اگر کسی از من بپرسد که برای شناخت اسلام باید کار را از کجا شروع کنیم؛ من ۶ کتابی را که در طرح ولایت تدریس می‌شوند به او توصیه می‌کنم و می‌گویم که این کتاب‌ها ماحصل ۶۰ سال تحقیق، مطالعه و تفحص من در دین هستند و شروع اسلام شناسی با این کتاب‌ها امکان پذیر است و این خیلی ارزشمند است.

در دوره‌های طرح ولایت ۶ کتاب با عنوان معرفت شناسی، خدا شناسی، انسان شناسی، فلسفه اخلاق، فلسفه حقوق و فلسفه سیاست تدریس می‌شوند با این وجود بنده به کسانی هم که در طرح ولایت شرکت نکرده اند توصیه می‌کنم که حتما این کتاب‌ها را مطالعه کنند.

آیت الله مصباح همواره تاکید می‌کرد که تمام کتاب‌های دوره طرح ولایت طی مدت ۴۰ روز به دانشجویان ارائه شوند و در این مدت هم بحث دیگری مطرح نشود.

 

حسن پور: در طرح ولایت با معرفت بخشی به جوانان و عناصر فعال اجتماعی فلسفه زندگی کردن به افراد ارائه می‌شود. در واقع طرح ولایت به زندگی جوانان رنگ، معنا، هدف و انگیزه الهی می‌بخشد و این بزرگترین تاثیر و خدمت این طرح به کسانی است که در آن شرکت می‌کنند و سال‌ها از این شناخت و فکر بهره می‌برند.