به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ طی سال‌های گذشته وجود تحریم‌های نفس گیر غرب علیه ایران در کنار مدیریت ضعیف و اقتصاد تحریم پذیر باعث تضعیف بخشی از اقتصاد کشور از جمله تولید شد و به تورم شدید دامن زد. نتیجه این تورم، ایجاد فشار معیشتی بر روی مردم بود و به طور کلی زندگی آنها را مختل کرد. این در حالی است که ایران در این سال‌ها با وجود این تحریم ها، از ظرفیت‌های اقتصادی دیگر خود استفاده نکرده است و مشکلات کشور دو چندان شده است.
با توجه به مطالب مطرح شده، پروفسور محمد هاشم پسران؛ اقتصاددان، استاد دانشگاه‌های کمبریج و هاروارد و نامزد جایزه نوبل، شامگاه چهارشنبه در وبیناری با موضوع چشم انداز اقتصاد ایران که به همت اتاق بازرگانی اصفهان برگزار شد، به گفتگو با فعالان اقتصادی و اهالی رسانه پرداخت که در ادامه مشاهده می‌کنید.
عملکرد ایران در برابر کرونا مثبت بود
این اقتصاددان ایرانی گفت: ایران نسبت به کشورهای همسایه خود زودتر درگیر شیوع ویروس کرونا شد اما با توجه به امکاناتی که در اختیار دارد عملکرد آن مثبت است و مردم آن نیز در مواجهه با این بیماری خوب عمل کردند.
پسران با بیان اینکه عده ای اذعان دارند که اعداد مربوط به همه گیری کووید ۱۹ در ایران نادرست است، تصریح کرد: این مسئله در سایر کشورها از جمله اروپا و امریکا نیز صدق می کند زیرا تعداد دقیق بیماران شاید چند برابر این ارقام باشد.
وی با اشاره به اینکه در ایران در دوران کرونا اقشاری که درآمد پایین تری دارند لطمه زیادی خوردند، اظهار داشت: دولت ایران تا جایی که توانست به آنها کمک کرد اما باید این کمک ها را بیشتر کند.
به گفته پسران، ممکن است این کمک ها تورم زا باشد اما مردم باید بدانند که هزینه های اقتصادی و خسارت هایی که شیوع کرونا به کشور وارد می کند در مقایسه با این تورم بیشتر است.
باید در طول ۴۰ سال، ۴ درصد رشد می‌کردیم
محمدهاشم پسران در ادامه با اشاره به منابع مختلف ایران گفت: باید در ابتدا ببینیم بالقوه اقتصاد ایران چه چیزی می‌توانست باشد. هر نوع ارزیابی به یک مرجع احتیاج دارد. ایران از منابع سرشاری برخوردار است و از نظر منابع گازی در دنیا اول است. ۶۰ درصد جمعیت ایران زیر ۳۰ سال سن دارند و به طور کلی جمعیت جوانی داریم. ایران همچنان نتوانسته از قوه جهانگردی خودش استفاده کند، در حالی که کشور ما صاحب ۲۲ مکان میراث فرهنگی یونسکو است، ولی ترکیه فقط ۱۷ مکان دارد و ما در این زمینه، بسیار جای گسترش و توسعه داریم. اقتصاد ایران شاید می‌توانست در طی ۴۰ سال گذشته حداقل ۴ درصد رشد کند.
وی ادامه داد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ایران از همان ابتدا مسئله تحریم بوده است که شکل آن با تحریم‌های کشورهای دیگر نیز متفاوت است و دامنه و نوع آن در زمان‌های مختلف فرق می‌کند. از همان ابتدای انقلاب که تحریم شدیم، در آن زمان حداکثر تحریم مربوط به ایران بود که به واسطه قرارداد الجزایر این مسئله حل شد. دوران آقای رفسنجانی، ایران تحت تحریم‌های چندانی نبود. در واقع زمانی که آمریکا در زمان بوش پدر به عراق رفت و صدام را تضعیف کردند، از آن زمان به بعد تصمیم گرفتند ایران را هم تضعیف کنند و تحریم‌های شدید آغاز شد. برجام که ایجاد شد، تحریم‌ها روندی کاهشی گرفت و در حال نابودی بود، اما زمانی که ترامپ روی کار آمد به صورت یک طرفه از برجام خارج شد و تحریم‌ها نیز شدت یافتند. اولین اثر تحریم مربوط به صادرات نفت بود که آن را کاهش داد.
این اقتصاددان ایرانی با اشاره به نرخ ارز ادامه داد: سوال مهمی که از من می‌پرسند در مورد نرخ ارز است. درواقع اقتصاد به صورت مطلق کار نمی‌کند بلکه به صورت نسبی است و نسبت نرخ ارز‌ها مهم است. اگر از سال ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۸ را در نظر بگیرید، نرخ ارز دولت با این که مقدار کمی بالا رفته، اما تغییر چندانی نکرده و اولین جهش مربوط به دوره آقای رفسنجانی بود، یعنی زمانی که سیاست‌های بعد از جنگ با عنوان سازندگی شروع شد و اولین دوره تورم ایران از همان زمان شکل گرفت و ربطی به تحریم نداشت. دومین دوره تورمی مربوط به دوره آقای خاتمی بود. باز هم دولت ارز را تثبیت کرد به خیال اینکه تورم را کنترل کند. سومین دوره نیز مربوط به آقای احمدی نژاد است که به تحریم مربوط می‌شود و آخرین دوره نیز در زمان آقای روحانی اتفاق افتاد که باز هم مربوط به تحریم بود.
پروفسور پسران با اشاره به تبعات ارز دوگانه افزود: من همیشه مخالف ارز دوگانه بوده ام، به نظر من اگر گروه‌هایی قرار است پوشش اقتصادی بدهند، باید به طور شفاف به آنها کمک کرد چرا که این اختلاف ارزی که بین نرخ‌های چندگانه به وجود می‌آید، باعث رانت می‌شود و همین رانت مشکلات سیاسی و اجتماعی ایجاد می‌کند، زیرا اطمینان مردم را نسبت به سیاست‌های دولت کاهش می‌دهد.
تحلیلگر مسائل اقتصادی اظهار کرد: این جهش‌های ارزی تعیین کنده تورم است. اگر کل دوران را ببینیم، دقیقا میزان افزایش تورم در حدود ۴۰ سال، ۲/۱۸ درصد بوده و ارز هم ۵/۱۷ درصد بالا رفته است. به طور کلی نرخ ارزی که در بازار آزاد حدود ۲۵ هزار تومان وجود دارد، متناسب با تورمی بوده که ایران داشته است. گاهی اوقات تورم کم بد نیست. درواقع تورم در حد یک یا دو درصد خوب است، نه تورمی که متوسط آن ۲۰ درصد می‌شود. ما همواره تلاطم تورم داشتیم، اما در دوره آقای رفسنجانی تورم به ۶۰ درصد رسید.
دکتر پسران با تبیین مشکلات تولید کشور گفت: تولید کشور نیز در حدود صفر حرکت می‌کند و نوسانات شدیدی دارد. مسئله اساسی اقتصاد ایران، تورم است به واسطه این که به تولید ضربه وارد می‌کند. تولیدات ایران از نظر کلی در سطح پایینی قرار دارد و تلاطم هایش در سطح بالاتری قرار دارد. تلاطم‌های اقتصادی در دنیا نیز وجود داشته؛ در سال ۲۰۰۸ که با عنوان رکود بزرگ شناخته می‌شود و دیگری نیز مربوط به بحث کرونا می‌شود. باید بگوییم ایران نسبت به دنیا ضربه زیادی از کرونا نخورده است چرا که اقتصاد ایران وابستگی چندانی به بازار‌های پولی و مالی دنیا ندارد. یعنی زمانی که بازار‌های اقتصادی دنیا افت می‌کنند، در ایران عکس آن اتفاق می‌افتد.
وی در پایان اظهار کرد: اگر رشد اقتصادی دنیا را در این ۴۰ سال نگاه کنیم، در می‌یابیم که ۳/۴ درصد بوده و رشد اقتصادی ایران نیز حدودا ۲ درصد بوده است. تحریم یک اثر مستقیم و غیر مستقیم دارد. اثر مستقیم آن مربوط به صادرات ما می‌شود و به طور کلی اثرات مالی دارد و اثر غیر مستقیم آن اجازه نمی‌دهد ایران از تکنولوژی جدید استفاده کند و تلاطم در تورم، خود را در تلاطم در تولیدات داخلی تجلی می‌دهد که ضربه بسیاری به اقتصاد کشور می‌زند.