به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، این روز‌ها شاید دلمشغولی بخش عمده‌ای از مردم ایران بحث خرید گوشت و مرغ در صف‌های طولانی باشد که برای رسیدن به این دو وعده مهم غذایی باید مدت‌ها در صف باشند. با این حال شاید برای مردم این سؤال مهم مطرح باشد که تا چه زمانی باید این وضع ادامه پیدا کند؟
به نظر می‌رسد که دولت مهم‌ترین راهبرد خود را در این زمینه بر بازگشت به برجام قرار داده است. با وجود اینکه دولت امید‌های فراوانی به بازگشت بایدن به برجام بسته شده بود، اما موضع سرسختانه دولت جدید امریکا درباره برجام سبب شده دولت تا حد زیادی در این باره نا‌امید شود.
از آنجا که نظام جمهوری اسلامی موضع جدی در خصوص بازگشت به تعهدات برجامی فقط بعداز لغو همه تحریم‌ها گرفته است، اما اخباری به گوش می‌رسد که هدف از آن مطرح کردن دوباره بازگشت گام به گام به برجام بدون در نظر گرفتن مواضع کلان نظام در این حوزه است. این در حالیست که یک بار نظام جمهوری اسلامی ایران از ماجرای بازگشت گام‌به‌گام ضربات سنگینی خورده و به همین دلیل ایران بر ضرورت بازگشت جدی به برجام بدون هر گونه مذاکره‌ای تأکید می‌کند.
این بازگشت تحریم‌ها شامل برداشت تمام تحریم‌های برجامی و تمام تحریم‌هایی است که از سوی ترامپ وضع شده است.
چرا بازگشت گام به گام خطاست
بازگشت مرحله به مرحله تحریم‌ها عملاً دست طرف مقابل را برای هر گونه ایجاد اخلال در مرحله برداشتن تحریم‌ها باز می‌گذارد، همان گونه که در سال ۹۴ نیز اتفاق افتاد. در آن سال به رغم اینکه ایران تمام تعهدات خود را به طور کامل انجام داد، اما نتوانست پاسخ درخوری در مورد برداشتن تحریم‌ها دریافت کند.
بسیاری از بانک‌های بین‌المللی حاضر نشدند با ایران بار دیگر معاملات خود را شروع کنند و همین مسئله مشکلات سنگینی را برای هر گونه سرمایه‌گذاری در کشور پدید آورد. در کنار این، ادامه اعمال تحریم‌های غیرهسته‌ای همچون تحریم‌های مرتبط با تروریسم و حقوق بشر سبب شد تا همان مقدار عایدات نفتی برجام نیز با مشکلات فراوانی وصول شود.
همین تجربه باعث شد تا در دور جدید دولت امریکا بر این نکته تأکید شود که هر گونه بازگشت ایران به برجام و اعمال دوباره محدودیت هسته‌ای در گرو برداشته شدن یکباره تحریم‌ها باشد؛ نکته‌ای که تاکنون مورد پذیرش طرف امریکایی قرار نگرفته است. با این حال به نظر می‌رسد که برخی اظهارنظر‌ها در دولت در حال حرکت به سمت احیای بحث بازگشت گام به گام به برجام است؛ نکته‌ای که مخالف صریح سیاست کلی نظام به برجام است.
جالب اینجاست در حالی بحث بازگشت گام به گام به برجام مطرح می‌شود که امریکایی‌ها از هر گونه انعطافی در خصوص بازگشت به برجام خودداری کردند و حتی آزاد شدن یک میلیارد دلار از اموال ایران در کره جنوبی که قرار بود مقدمه بازگشت یک جلسه غیررسمی با ایران باشد نیز به جایی نرسیده است. در مقابل تمام این اتفاقات، بحث بازگشت گام به گام ایران به برجام مطرح شده است.
پخت و پز در بروکسل
شبکه خبری پرس‌تی‌وی در گزارشی با اشاره به بحث بازگشت گام به گام به برجام و مذاکرات ایران با طرف اروپایی می‌نویسد: نتیجه این تماس‌ها و رد و بدل شدن پیشنهادات که گاهی اوقات بروکسل هم به عنوان مرکز سیاست خارجی اتحادیه اروپا در آن نقش ایفا می‌کرد، شکل‌گیری طرحی در ایران بود که فرایندی مرحله‌ای و چند ماهه را برای اقدامات متقابل ایران و امریکا پیشنهاد می‌کرد. در شکل‌گیری این طرح، لابی‌هایی که در داخل دولت جدید امریکا صورت می‌گرفت هم بی‌تأثیر نبودند؛ لابی‌هایی ایرانی‌الاصل که تلاش کردند ارتباطی بین نمایندگی ایران در سازمان ملل با مسئول پرونده ایران در دولت بایدن به وجود آورند، اما در نهایت متوجه شدند طرح اساسی در تهران و در تماس با اروپایی‌ها در حال پخت و پز است. در این طرح پیشنهادی که از لحاظ نواقص کاملاً شبیه برجام بود، تعهداتی غیر راستی‌آزمایی شده توسط امریکا داده می‌شد و در مقابل، اقداماتی کاملاً قابل راستی‌آزمایی و ملموس باید توسط ایران انجام می‌شد.
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: ویژگی این طرح استفاده آن از مقاطع زمانی نمادین مانند آخرین روز‌های سال، روز ملی فناوری هسته‌ای و در نهایت نزدیکی آن به زمان آغاز رقابت‌های ریاست جمهوری در ایران بود؛ طرحی که نه تنها منجر به برداشته شدن قابل راستی‌آزمایی تحریم‌ها نمی‌شد، بلکه در ادامه و با شکل‌گیری مذاکرات بعدی تعهدات سخت‌تر، طولانی‌تر و خطرناک‌تری را هم به ایران تحمیل می‌کرد. این طرح در روند قانونی انطباق با سیاست‌های نظام قرار گرفت و به دلیل اشکالات متعدد وارد بر آن غیرمنطبق با سیاست‌ها و راهبرد‌های نظام جمهوری اسلامی شناخته شد.
این گزارش پرس‌تی‌وی به خوبی نشان می‌دهد که دولت با وجود تمام مشکلاتی که برای کشور پدید آمده است همچنان به دنبال استفاده انتخاباتی از برجام به نفع خود است. در حقیقت دولت به جای مدیریت صحیح بخش اقتصادی کشور همچنان امیدوار است تا بتواند با استفاده از امتیازاتی که با برگشت به برجام به دست می‌آورد، صحنه رقابت‌ها را به نفع خود تغییر دهد. جالب اینجاست که اختلافات در این طرح به قدری زیاد است که برخی از مقامات دولت به بیان مصاحبه‌های بعضاً متناقض با یکدیگر روی آورده‌اند.
به عنوان مثال مصاحبه حسام‌الدین آشنا با روزنامه الاخبار منجر به اعتراض رسمی سخنگوی وزارت امورخارجه شد. از سوی دیگر محمود واعظی در سخنانی با انتقاد از به دبیر شورای عالی امنیت ملی خواستار تابعیت کامل این نهاد از رئیس‌جمهور شد. تمام این موارد نشان می‌دهد که تا چه اندازه ناهماهنگی در سطح دولت بر سر این طرح ایجاد شده است.
طبیعی است که استفاده انتخاباتی از این بحث برجام چیزی جز خسران بیشتر برای کشور به همراه نداشته است و شاید به یک مصیبت بزرگ‌تر برای کشور مبدل شود.
مجلس مخالف است
در این میان مجلس شورای اسلامی به عنوان نهاد قانونگذاری کشور که قانون مقابله راهبردی با تحریم‌ها را به تصویب رسانده است، به شدت از این طرح انتقاد و آن را نامتناسب با قوانین تصویب شده توسط مجلس عنوان کرده است.
علی خضریان، سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در همین باره می‌گوید: طی روز‌های گذشته ایده بازگشت همزمان به تعهدات برجام در حالی از سوی دولت مطرح شده است که موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران برای برداشتن کامل تحریم‌ها از طرف ناقض برجام یعنی امریکا و راستی‌آزمایی آن توسط ایران و سپس بازگشت ایران به محدودیت‌های برجامی عنوان شده است، ضمن اینکه همه این‌ها جدای از مسئله خسارت و پرداخت عدم‌النفع به ایران در سال‌های اخیر بوده است.
وی ادامه داد: طرح بازگشت جزءبه‌جزء به برجام که آقای روحانی مطرح کرده است درست مقابل برداشتن همه تحریم‌ها قرار دارد و به‌نظر می‌رسد بیشتر برای ایجاد کانالی برای گفتگو‌های بیشتر باشد، ضمن اینکه در طرح بازگشت همزمان به برجام نیز راه را برای راستی‌آزمایی رفع تحریم‌ها خواهد بست و بار دیگر گزیده شدن از یک سوراخ را نشان می‌دهد، چراکه اقدامات ایران عملیاتی است و به‌سرعت با نابودی اورانیوم‌های غنی‌شده و جمع‌آوری سانتریفیوژ‌ها انجام خواهد شد، اما اقدامات دولت امریکا رفع مانع فروش نفت، انجام تراکنش مالی و استقبال کشور‌های نیازمند زمان است و فرصت خاصی برای راستی‌آزمایی می‌طلبد.
سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس تصریح کرد: به‌نظر می‌رسد چنین طرح‌های عجولانه‌ای توسط دولت بیش از اینکه منافع ملی کشور را تأمین کند، دارای رویکرد انتخاباتی است تا بتواند با دستاوردسازی نمایشی جان تازه‌ای به جریان شکست‌خورده غرب‌گرا در داخل کشور بدهد.
خضریان اظهار داشت: مماشات دولتمردان درحالی است که جو بایدن تاکنون ذره‌ای از سیاست‌های فشار حداکثری ترامپ کوتاه نیامده و با اینکه در ایام انتخابات برخی سیاست‌های ترامپ را شماتت کرده، اما در عمل رفتار ایالات متحده را اصلاح نکرده و درصدد جبران برنیامده است.
نماینده تهران در مجلس گفت: در مجموع این نگرانی وجود دارد که مماشات‌جویی و پیشنهادات پی‌درپی دولت خارج از تصمیمات قطعی ایران به امریکا در برابر مواضع محکم و ضدایرانی تیم بایدن می‌تواند بار دیگر پیام ضعف و سستی و دستپاچگی صادر کند و در نهایت رویکرد کنونی هیئت حاکمه امریکا را مستحکم‌تر سازد.
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات