راهکارها و ساختارهای افزایش جمعیت

گروه دانشگ

اه خبرگزاری دانشجو، فاطمه کول؛ تقویم را نگاه می‌اندازم، سی‌ام اردیبهشت روز ملی جمعیت نام‌گذاری شده است. آمارها حاکی از رشد کم جمعیت است، هرم جمعیتی دچار تغییراتی شده است. نزدیک به ۱۰ درصد جمعیت ایران، افراد بالای ۶۰ سال هستند. در سال ۱۳۵۵ پنج درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌‌دادند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال ۱۴۲۰ جمعیت سالمندان به ۲۰درصد می‌‌رسد و این دوبرابر شدن‌ها، در سال‌‌های پس از ۱۴۲۰ در مدت‌‌زمان کوتاه‌‌تری اتفاق خواهد افتاد. درحالی که در کشورهای پیشرفته دنیا دو برابر شدن جمعیت سالمندی در طول ۱۰۰ سال اتفاق افتاده است.

براساس برآوردهای صورت گرفته تا سال ۲۰۵۰ به ازای هر سه نفر، یک نفر بالای ۶۰ سال سن دارد و اگر در این زمینه تدبیر نشود، جمعیت بالای سالمندی می‌تواند بحران‌های خاص خودش را برای کشور ایجاد کند. با پیر شدن جمعیت مملکت، نظام تامین اجتماعی، امکان پاسخگویی به منظور ارائه خدمات بازنشستگی را نخواهد داشت. تاثیر سیاست‌های جمعیتی در این روند چه بوده‌است؟ در هر کشوری سیاست‌های جمعیتی به عنوان جزئی از برنامه‌ی ملی توسعه، با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی، چشم‌اندازهای فرهنگی و منابع اقتصادی تدوین می شود. و هدف از تدوین این سیاست‌ها، برنامه‌ریزی جهت حفط و پویایی جمعیت است.

در ایران، سیاست‌های جمعیتی با به صدا درآمدن زنگ خطر رشد جمعیت، از سال ۱۳۶۷ مجددا احیا شد. احیای این سیاست‌ها با کاهش میزان باروری همراه شد. سیاست‌های جمعیتی، با کاهش میزان مرگ‌و‌میر و افزایش میزان امید به زندگی همراه بوده‌است. «فرزند کمتر، زندگی بهتر» شعاری بود که همزمان با اعمال این سیاست‌ها تکرار شد. همه‌ی خانواده‌های ایرانی با آن آشنایی دارند و چه کسی است که زندگی بهتر را دوست نداشته باشد؟ در نهایت این سیاست‌ها اجرا شد، به طوریکه در این سال‌ها آهنگ کاهش باروری در ایران بسیار پرشتاب بوده‌است و امروز، کارشناسان درباره‌ی این وضعیت هشدار می‌دهند. نتیجه‌ی این هشدارها منجر به تغییر سیاست‌ها از اواخر دهۀ ۸۰ و ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت، در سال ۹۳شد.

نقش صدا و سیما در تشویق به فززندآوری

از اوایل سال ۱۳۹۱ موضوع تدوین «راهبردها و اقدامات ملی مربوط به جلوگیری از کاهش نرخ باروری و ارتقای آن متناسب با آموزه‌های اسلامی و اقتضائات راهبردی کشور» در دستور کار شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت و در نهایت در اردیبهشت۱۳۹۱ این راهبردها به تصویب این شورا رسید. بر همین اساس در بند ۱ ماده ۳ آن، «تهیه طرح جامع تولید و اجرای انواع برنامه‌های آموزشی، پژوهشی، اطلاع‌رسانی، نمایشی، تبلیغی و غیره در رسانه‌های جمعی به ویژه صدا و سیما و شبکه‌های استانی آن با هدف گفتمان سازی و ترویج فواید فرزندآوری و تبیین آثار منفی کاهش نرخ باروری، با رعایت شرایط و مقتضیات راهبردی» یکی از اقدام‌های ملی متناسب با راهبردهای جلوگیری از کاهش نرخ باروری و ارتقای آن، برشمرده شده است.

صداوسیما، بازیگر نقش اول سیاست‌های جمعیتی است و حتی گزاف نگفته‌ایم اگر که مطرح کنیم که تلویزیون به عنوان رسانه ملی تعیین کننده جمعیت است اما کارنامه صدا و سیما در دهه ۹۰، گویای این مطلب است که این رسانه چندان در این امر موفق عمل نکرده است. طبق نتایج مرکز پژوهش های سازمان صدا و سیما، در سال‌های اخیر، چند رویداد مهم در عرصه بازنمایی خانواده در این رسانه رخ داده است: در سالهای اخیر تعدد سریال های نمایشی‌ای با خانواده های تک فرزند و یا بدون فرزند افزایش قابل توجهی داشته است. این در حالیست که از سوی دیگر، خانواده های پر جمعیت گاهاً در سریالها، خانواده هایی ناموفق با مشکلات عدیده بسیار و بستری برای معضلات اجتماعی تصویر می شوند.

فرزند آوری و درمان نازایی

ما از معدود کشورهای جهان هستیم که علی رغم خطر کاهش جمعیت، ناباروری را بیمه کامل نمی کنیم، اما تمام هزینه های تغییر جنسیت را از طرف دولت پرداخت می کنیم. موضوع جمعیت و ساختار آن، تلخ تر از کرونا است. موضوع جمعیت و ساختار آن، تلخ تر از کرونا است.همه‌ی رسانه‌های همگانی، سمعی، بصری، نوشتاری، همه محافل فرهنگی و مذهبی باید یکصدا برای تغییر سبک زندگی اقدام کنند. در تحقیقات ملی مشخص شده است، بیشترین دلیل ازدواج دیررس و فرزند آوری کمتر سبک زندگی است نه مسائل اقتصادی. افراد ثروتمند و شاغل دیرتر ازدواج کرده و با تاخیر کمتر فرزند می‌آورند، تغییر سبک زندگی با برنامه‌ریزی‌های علمی موثر و مدون و مستمر فرهنگی میسر است.

فاطمه کول - کارشناسی مامایی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.