اثر انتظارات تورمی در تورم

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، نرخ تورم ماهانه در اردیبهشت‌ماه معادل با ۷/ ۰درصد گزارش شده که این رقم در ۲۰ماه اخیر، کمترین سطح بوده است. البته کاهش تورم، معادل با کاهش قیمت‌ها نیست، بلکه به این معنی است که میزان افزایش قیمت‌ها نسبت به قبل کمتر شده است. براساس گزارش مرکز آمار ایران در دومین ماه سال ۱۴۰۰، نرخ تورم ماهانه خوراکی‌ها منفی شده است. با توجه به این آمار، برخی خوراکی‌های پرمصرف در سبد خانوار نظیر گوشت مرغ، گوشت قرمز و میوه و سبزیجات، نسبت به فروردین‌ماه کاهش قیمت را ثبت کردند. نرخ تورم نقطه به نقطه هم که معرف تغییر شاخص قیمت‌ها نسبت به اردیبهشت سال قبل است، با کاهش ۶/ ۲واحد درصدی به رقم ۹/ ۴۶درصد رسیده است. این آمارهای رسمی نشان می‌دهد که اثر کاهش انتظارات تورمی در قیمت کالاهای مصرف‌کننده منعکس شده است. پیش‌تر در گزارشی با عنوان «آرامش بهاری محرک تورم» با توجه به منفی شدن رشد ماهانه پول در نخستین ماه سال‌جاری، به این موضوع اشاره کرده بودیم.

بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، تورم ماهانه 7/ 0درصد ثبت شد تا در پایین‌ترین حد خود در 20 ماه گذشته قرار بگیرد. بر اساس این گزارش، تورم نقطه به نقطه با ثبت عدد 1/ 46درصد نسبت به تورم نقطه به نقطه ماه گذشته شاهد کاهش 6/ 2واحد درصدی بوده است. این گزارش نشان می‌دهد که تورم دومین ماه سال نسبت به ماه گذشته کاهشی بوده و رشد کمتری در شاخص بهای مصرف‌کننده را تجربه کرده است. همچنین آمار اعلام‌شده خبر از تورم میانگین 5/ 40درصدی می‌دهد که علاوه بر افزایش نسبت به تورم میانگین ماه گذشته، فاصله قابل توجهی از نرخ 22درصدی هدف‌گذاری‌شده از سوی بانک مرکزی دارد. کاهش سطح تورم ماهانه نسبت به ماه گذشته خبر از تاثیر کاهش حجم پول در ماه گذشته بر شاخص قیمت‌ها در ماه اردیبهشت دارد. در میان گروه‌های کالایی خوراکی‌ها با کاهش 2/ 1درصدی بیشترین کاهش قیمت را به ثبت رساندند. از سوی دیگر دخانیات با رشد 1/ 3درصدی در اردیبهشت بالاترین رشد قیمت ماهانه را به خود اختصاص دادند. همچنین این آمارها حاکی از آن است که تورم ماهانه اردیبهشت بیشترین تاثیر را بر روی دهک اول گذاشته است که ضعیف‌ترین دهک درآمدی محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط فعلی و عواملی چون کسری بودجه، رشد نقدینگی و ریسک‌های سیاسی دستیابی به تورم میانگین 22درصدی هدف‌گذاری‌شده در حال حاضر دور از ذهن است.

تورم در اولین فصل بهار

آمارهای مربوط به شاخص قیمتی مصرف‌کننده از طریق مرکز آمار ایران منتشر شد. طبق این گزارش تورم ماهانه اردیبهشت‌ماه زیر یک درصد اعلام شد. طبق این اطلاعات، رشد سطح عمومی قیمت‌ها در دومین فصل سال جاری به رقم 7/ 0درصد رسید که در 20 ماه گذشته بی‌سابقه است. به بیانی دیگر در سال 99 در هیچ یک از ماه‌های سال چنین عددی برای تورم ماهانه به ثبت نرسید و آخرین تجربه از چنین تورمی به شهریور ماه سال 98 برمی‌گردد. این عدد نسبت به تورم ماهانه در فروردین ماه 75درصد کاهش را نشان می‌دهد که عدد قابل توجهی است. در ادامه این گزارش تورم نقطه به نقطه در اردیبهشت 1400 اعلام شد؛ تورم نقطه به نقطه اردیبهشت‌ماه در عدد 1/ 46درصد قرار گرفت که از کاهش 6/ 2درصدی تورم نقطه به نقطه نسبت به ماه گذشته خبر می‌دهد. آمار بعدی اعلام‌شده در این گزارش نرخ تورم متوسط بود که در اردیبهشت‌ماه سال جاری در عدد 41درصد ایستاد که فاصله قابل توجهی با تورم هدف‌گذاری شده 22درصدی از سوی بانک مرکزی دارد و به‌نظر می‌رسد با توجه به شرایط موجود در اقتصاد ایران رسیدن به این نرخ تورم متوسط در خردادماه قابل تحقق نباشد. نکته قابل توجه درباره این نرخ تورم افزایشی بودن آن نسبت به ماه گذشته است؛ به‌صورتی‌که نسبت به فروردین ماه 1/ 2درصد رشد کرده است.

اثر انتظارات تورمی در تورم

آمارهای منتشرشده متغیرهای کلان اقتصاد ایران در زمستان گذشته نشان می‌داد که سهم پول در ترکیب افزایش نقدینگی بعد از وقفه‌ای دوماهه، دوباره روند افزایشی به خود گرفت. نوسانات پول و شبه‌پول در سال‌ گذشته فرازونشیب‌های متفاوتی را تجربه کرد و از اول سال تا ماه مهر رشد پول بیشتر از شبه‌پول بود. در میانه‌های پاییز این روند شاهد تغییراتی بود و در آبان و آذر سال 99 به‌دلیل تغییرات انتظارت تورمی، رشد شبه‌پول از پول پیش افتاد. اما با تغییر انتظارات تورمی در دی ماه و بهمن ماه روند نزولی سرعت رشد پول متوقف شد و دوباره رشد ماهانه پول از شبه‌پول سبقت گرفت. اما براساس اطلاعات منتشرشده از سوی بانک مرکزی این روند در فروردین ماه سال جاری برعکس شد. برخلاف ماه‌های گذشته و در اتفاقی نادر حجم پول در فروردین ماه سال جاری کاهشی شد و حدود 4درصد از انباره پول کاسته شد. در گزارشی جداگانه با عنوان «آرامش بهاری محرک پول» به تشریح این موضوع پرداختیم. این اتفاقات با کاهشی کردن انتظارات تورمی منجر به کاهش چشم‌گیر در نرخ تورم ماهانه اردیبهشت 1400 شده است. این کاهشی شدن انتظارات تورمی را می‌توان در کند شدن روند افزایشی قیمت‌ها به وضوح مشاهده کرد. اما چرا بررسی جداگانه پول از شبه‌پول مهم است؟ رشد بیشتر پول نسبت به شبه‌پول اثر نقدینگی بر تورم را پررنگ‌تر می‌کند. اما نکته مهم این است که علاوه بر کاهش رشد نقدینگی، ترکیب این متغیر نیز در جهت کاهش درجه سیالیت نقدینگی تغییر کرده است که باعث کاهش رشد نرخ تورم می‌شود. قابل پیش‌بینی بود که این تغییر روند تاثیر خود را نشان دهد و موجب کاهش تورم در ماه‌های آتی شود. به نظر می‌رسد این تغییر ترکیب نقدینگی و کاهش سهم پول، خود را به خوبی در تورم اردیبهشت‌ماه سال 1400 منعکس کرده است تا رکوردشکنی در رشد منفی پول در فروردین ماه به کاهشی شدن آمار تورم اردیبهشت منجر شود. به‌رغم اینکه در سال گذشته پایه پولی و نقدینگی رشد بالایی را تجربه کردند؛ اما مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده که تغییرات تورم را در کوتاه‌مدت مشخص می‌کند، رشد پول است. این ارتباط را می‌توان به وضوح در تغییر متغیرهای پولی ماه‌های فروردین و اردیبهشت دید.

تورم منفی خوراکی‌ها

گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در اردیبهشت‌ماه کاهش قیمت 9/ 0درصدی را تجربه کرد. در این گروه تنها کالاهای خوراکی شاهد 2/ 1درصد کاهش در سطح قیمت بودند. در این میان بیشترین کاهش قیمت به گروه میوه و خشکبار تعلق داشت که بیش از 10درصد کاهش قیمت را تجربه کردند؛ این گروه با منفی 3/ 10درصد تورم بیشترین کاهش قیمت را در میان خوراکی‌ها به خود اختصاص داد. در میان کالاهای غیرخوراکی و خدمات، تنها گروهی که کاهش قیمت را در اردیبهشت‌ماه تجربه کرد ارتباطات بود که منفی5/ 1درصد کاهش را تجربه کرد. باقی خدمات و کالاهای غیر خوراکی در اردیبهشت‌ماه شاهد رشد قیمت بودند. در گروه عمده کالاهای غیر‌خوراکی و خدمات گروه پوشاک و کفش، گروه هتل و رستوران و گروه بهداشت و درمان بیشترین افزایش را نسبت به ماه قبل داشتند.

در میان تمام گروه‌ها دخانیات با رشد 1/ 3درصدی و گروه کفش و پوشاک با رشد 8/ 2درصدی در اردیبهشت‌ماه بالاترین رشد قیمت ماهانه را به ثبت رساندند. از سوی دیگر اگر تورم اردیبهشت‌ماه را به صورت دهکی مورد بررسی قراردهیم، بالاترین تورم خوراکی‌ها و دخانیات مربوط به فقیرترین دهک جامعه است که شاهد تورم منفی 4/ 0درصدی بوده است؛ دهک اول همچنین یکی از بالاترین تورم‌های کالاهای غیرخوراکی و خدمات را تجربه کرده است. به‌طور کلی آمارهای اردیبهشت‌ماه نشان می‌دهد دهک اول که ضعیف‌ترین دهک اقتصادی به شمار می‌رود، بیشتر از بقیه جامعه تحت تاثیر تورم قرار می‌گیرد. بررسی گروه‌های مختلف کالاها و خدمات به‌صورت نقطه‌ای اما شرایط متفاوتی را نشان ‌می‌دهد؛ گروه خوراکی‌ها و خدمات در 12 ماه گذشته شاهد رشد 1/ 61درصدی بوده‌اند؛ درحالی‌که تورم نقطه به نقطه کالاهای غیرخوراکی و خدمات در مدت مشابه، معادل 3/ 40درصد بوده است.

منبع: دنیای اقتصاد