گزارش ویژه|
گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- سینا احدیان؛ در روز‌های اخیر موج جدید خاموشی‌ها همانند ابتدای خرداد ماه سال جاری سراسر کشور را فرا گرفته است. مسئولین وزارت نیرو علل قطعی‌های مکرر برق را بیشتر شدن مصرف به دلیل افزایش زودهنگام دمای هوا، کاهش تولید برق توسط نیروگاه‌های برق‌آبی به دلیل خشکسالی بی سابقه در ۴۰ سال اخیر و وجود مزارع استخراج بیت کوین عنوان می‌کنند.
قطعی‌های مکرر و بعضا خارج از زمان بندی اعلام شده علاوه بر اخلال در زندگی روزمره مردم در فصل گرم تابستان، بیماران کرونایی و بسیاری از کسب و کار‌ها را با مشکلات جدی مواجه کرده است. علاوه بر این در دو روز گذشته مردم شاهد قطع شدن برق چراغ‌های راهنمایی و رانندگی در معبر شهری بودند که باعث ایجاد ترافیک‌های سنگین شد. همچنین به گفته آذری جهرمی وزیر ارتباطات قطعی طولانی مدت بعضا تا ۸ ساعت در برخی مناطق باعث ایجاد اختلال در خدمات رسانی شبکه اینترنت شد.
با کنار گذاشتن حوادث تلخی مانند گرفتاری بیماران کرونایی از قطعی برق که چند فیلم از این ماجرا در فضای مجازی بسیاری از مردم را متاثر کرد، آنچه که در بخش اقتصادی مورد توجه است ضربه قطع شدن مکرر برق به تولید، صنعت، کشاورزی و همچنین افزایش بیکاری کارگران روز مزد است. صنعت برق یک صنعت ملی و مادر است و زمانی که دچار اختلال می‌شود تمام بخش‌های تولیدی، صنعتی و کشاورزی با مشکلاتی همچون خرابی محصولات یا توقف خط تولید مواجه میشوند.
قطعی‌های بی‌برنامه و خسارت‌های جبران‌ناپذیر
صابر پرنیان؛ مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی استان تهران می‌گوید: قطعی برق حتما باید با برنامه‌ریزی باشد تا به تولید آسیب نزند؛ بنابراین به هیچ عنوان قطعی برق بدون برنامه‌ریزی را نخواهیم پذیرفت.
وی افزود: در یک هفته گذشته شاهد بی‌نظمی در قطعی برق بودیم که باعث از بین رفتن مواد اولیه، محصولات تولیدی، آسیب به خطوط تولیدی، زیرساخت‌های شهرک‌های صنعتی، تصفیه خانه‌های آب و ماشین آلات می‌شود و ضرر و زیان جبران ناپذیری به تولید و صنعتگران وارد می‌کند. در بسیاری از شهرک‌ها توافق شده در چه ساعت و روز‌هایی برق قطع شود، اما همچنان بدون اطلاع قبلی، واحد‌ها شاهد قطعی برق هستند.
هر سه ساعت قطعی برق ۲۰ میلیون تومان زیان برای کارگاه ۵۰ نفره
عباس جبالبارزی؛ نایب‌رئیس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران گفت: در شهرک‌های صنعتی گا‌ها تا ۳ ساعت قطعی برق وجود دارد. یک بنگاه ۵۰ نفره با ۳ ساعت قطعی برق ۱۵۰ ساعت کار را از دست می‌دهد که حدودا ۱۵ تا ۲۰ میلیون تومان برای این سه ساعت به بنگاه زیان وارد می‌شود.
افت ۴۰ تا ۵۰ درصدی برداشت محصولات کشاورزی با قطعی برق
عبدالعلی رحیمی مظفری؛ عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس گفت: کشاورزان به شدت از قطعی برق ناراحت هستند و متاسفانه قطعی‌ها ناگهانی صورت گرفته و از قبل هم به آن‌ها اطلاع داده نمی‌شود، در حالی که کشاورزان در آستانه برداشت محصولات خود هستند و به‌یقین با افت ۴۰ تا ۵۰ درصدی برداشت محصول که آسیب بزرگی برای کشاورزان محسوب می‌شود رو به رو خواهند شد.
دود قطعی برق در چشم کارگران
حمیدرضا امام قلی تبار؛ بازرس مجمع عالی نمایندگان کارگران می‌گوید: برخی کارفرمایان واحد‌هایی که برقشان قطع می‌شود، در طی مدت زمان قطعی برق با اینکه نیروی کار در محل کار حضور دارد، اقدام به کسر مرخصی استحقاقی و مرخصی بدون حقوق از کارگران خود می‌کنند. نکته مهمتر اینکه چنانچه برخی واحد‌ها زمان قطعی برق آن‌ها از ساعت دوازده ظهر به بعد باشد، پرسنل خود را تا پایان ساعت کاری همان روز به مرخصی اجباری استحقاقی یا بدون حقوق می‌فرستند، تا بتوانند ضرر ناشی از این موضوع را از جیب کارگران خود پرداخت نموده و درصدی از خسارت وارده را از محل نیروی کار جبران نمایند.
اسدلله صبوری، عضو هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان صنعت برق گفت: وزیر نیرو در برج عاج نشسته و مردم را نظاره می‌کند. در زمان جنگ و با همه مشکلات آن زمان، روزی سه مرتبه خاموشی برق نداشتیم. مسئولیت رنجی که امروز مردم بابت بی برقی متحمل میشوند با وزیر نیرو بوده و او نمیتواند مشکلات را بر گردن استخراج رمز ارز بیندازد.
دستور توقف فعالیت فولادی‌ها و سیمانی‌ها
مصطفی رجبی مشهدی؛ سخنگوی صنعت برق روز گذشته اعلام کرد: صنایع فولاد و سیمان می‌توانند در بازه زمانی کنونی به مدت ۲ تا ۳ هفته تولید خود را متوقف کرده و به تعمیرات بپردازند، از سوی دیگر با گذر از زمان اوج بار از تسهیلات صنعت برق بهره‌مند شوند.
لازم به ذکر است که علاوه بر تحمیل خسارت به تولیدکنندگان بخش خصوصی، توقف و در واقع کاهش تولید سیمان و فولاد می‌تواند در افزایش قیمت این محصولات و به تبع آن بسیاری از کالا‌ها از جمله مسکن موثر باشد.
علت اصلی کمبود و قطعی برق چیست؟
بسیاری از کارشناسان برخلاف اظهارات دولتمردان کم کاری و کم توجهی دولت به افزایش و توسعه ظرفیت نیروگاه‌های تولید برق و همچنین سیاستگذاری‌های غلط را علت وضعیت کنونی می‌دانند.
طبق برنامه ششم توسعه باید سالانه ۵۰۰۰ مگاوات ظرفیت جدید به شبکه برق کشور اضافه می‌شداما عملا نیمی از آن محقق شده است و امروز ظرفیت تولید برق در کشور حدود ۵۵ هزار مگاوات است در حالی که اکنون مصرف برق به ۶۶ هزار مگاوات می‌رسد. همچنین بایستی طبق برنامه ششم توسعه تا سال ۱۴۰۰، ۵ هزار مگاوات نیروگاه برق تجدیدپذیر تولید میشد، اما تاکنون فقط ۵۰۰ مگاوات تولید شده است.
دولت روحانی رکورددار کمترین توسعه ظرفیت تولید برق
بر اساس آمار وزارت نیرو، دولت تدبیر و امید در بین دولت‌های پس از انقلاب، کمترین میزان توسعه ظرفیت تولید برق کشور را انجام داده است. از ابتدای سال ۹۲ تا پایان سال ۹۹ ظرفیت اسمی تولید برق کشور فقط ۲۳ درصد افزایش یافته است که در بین دولت‌های پس از انقلاب، بدترین عملکرد محسوب می‌شود. در صورت رفع مشکل سرمایه‌گذاری توسعه ظرفیت نیروگاهی کشور فرآیند کوتاه‌مدتی نیست و بین ۲ تا ۴ سال زمان نیاز دارد، بینابراین مشکل کمبود برق در کشور حداقل تا پایان سال جاری و با تغییر دولت هم ادامه خواهد داشت.
در همین رابطه علی بخشی؛ رئیس هیات‌مدیره سندیکای صنعت برق با بیان اینکه وقوع خاموشی‌های امسال کاملا قابل پیش‌بینی بود، گفت: نرخ رشد ظرفیت نیروگاهی کشور از ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۹ به طور کلی نزولی بوده و از ۸/۸ درصد در سال ۱۳۸۹ به ۲/۲ درصد در سال ۱۳۹۹ کاهش یافته و رشد متوسط سالانه در ۱۰ سال گذشته ۳ درصد بوده است.
نوش‌داروی جهانگیری بعد از مرگ سهراب
درحالی که در ۸ سال از دولت تدبیر می‌گذرد و دولت دوازدهم ماه پایانی عمر خود را سپری می‌کند، روز گذشته اسحاق جهانگیری؛ معاون اول رئیس جمهور با هشدارآمیز دانستن خاموشی‌های اخیر اعلام کرد که باید با برنامه ریزی و تدابیر لازم، انگیزه بخش خصوصی را برای سرمایه گذاری در این بخش افزایش دهیم! آقای جهانگیری وزیر نیرو را هم به عنوان مسئول رسیدگی به بحران کمبود برق معرفی کرد!
عذرخواهی روحانی از مردم به دلیل قطعی برق
حسن روحانی نیز روز گذشته ضمن عذرخواهی از مردم به خاطر قطعی‌های برق گفت: وزارت نیرو مقصر نیست، اما باید به مردم توضیح دهد. در مقابل مردم هم صرفه جویی کنند.
روحانی تاکید کرد: اکنون با قطعی‌های برق مشخص شد که سرمایه گذاری تا چه اندازه اهمیت دارد.
جالب اینکه روحانی ۲۳ شهریورماه ۹۹ گفته بود: «علت اینکه مردم به ما اعتماد دارند این است که می‌بینند در شرایط تحریم در تابستان برقشان قطع نمی‌شود»! و البته جالب‌تر اینکه رئیس دولت تدبیر و امید با عملکرد بسیار ضعیفش بعد از ۸ سال تازه به این نتیجه رسیده و به دیگران توصیه می‌کند که سرمایه گذاری در تولید برق اهمیت زیادی دارد!
معاهده پاریس و برجام زنجیر ایران در توسعه نیروگاه
شاید ریشه‌ی عدم توسعه ظرفیت‌های نیروگاه‌های سوخت فسیلی موضوع تعهد ایران در معاهده پاریس و همچنین تعدات در برجام است. برخی کارشناسان بار‌ها علت کاهش چشمگیر افزایش ظرفیت نیروگاه‌های برق کشور را امضای توافق نامه پاریس و فشار‌های بین المللی دانسته اند، درحالی که رضا اردکانیان؛ وزیر نیرو بار‌ها این موضوع را رد و از منتقدان درخواست سند و مدرک کرده است، اما به نظر می‌رسد آنچه که اتفاق افتاده و عملکرد ضعیف دولت در حوزه توسعه ظرفیت نیروگاه‌ها بر خلاف دهه‌های گذشته خود دلیل قانع کننده‌ای برای اثبات این ماجرا باشد.
البته اردکانیان؛ وزیر نیرو علت عدم تحقق نیمی از برنامه ششم توسعه برای ظرفیت سازی نیروگاهی را توقف فاینانس و سرمایه گذاری خارجی به دلیل تحریم‌ها عنوان می‌کند، اما کارشناسان و فعالان صنعت برق بی توجهی دولت به بخش خصوصی، قیمت گذاری دستوری و عدم پرداخت بدهی‌ها و تسهیلات دولتی وعده داده شده می‌دانند.
پس از معاهده پاریس تمام سرمایه گذاری‌ها متوقف شده
محمدرضا پورابراهیمی؛ رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در این رابطه گفت: با وجودی که بخش خصوصی ۵۰ درصد تولید برق کشور را برعهده دارد، در طول سال‌های اخیر از سوی وزارت نیرو حمایت نشده به طوری که در سال‌های اخیر هیچگونه ظرفیت جدیدی به نیروگاه‌های کشور اضافه نشده است.
پورابراهیمی افزود: دولت در طول سال‌های اخیر پس از معاهده پاریس، تمامی سرمایه گذاری کشور را در این حوزه متوقف کرد، امروز آثار این ظرفیت متوقف شده بر اقتصاد و مسائل اجتماعی مختلف مردم معلوم است.
عبدالحمید ثمره هاشمی؛ معاون اسبق وزارت نیرو هم گفت: عدم سرمایه گذاری مناسب در توسعه نیروگاهی و تعهد بی ربط کشور در معاهده پاریس باعث قطعی برق شده است. کشور ما سال‌ها بود که مرحله قطعی برق را رد کرده و به یک صادر کننده برق تبدیل شده بود که با بی برنامگی به قطعی برق افتاد.
نمره بخش خصوصی به عملکرد وزارت نیرو
ابراهیم خوش گفتار؛ نایب رئیس هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان برق گفت: ۳ و نیم سال است از وزیر نیرو وقت می‌خواهیم، به ما که بخش خصوصی هستیم، وقت نمی‌دهد!
هیچ سرمایه‌گذاری جدیدی در ۴ سال گذشته در حوزه تولید برق در کشور صورت نگرفته است! صادرات برق از سال ۹۲ روندی کاهشی داشته و دلیل آن انحصار در صادرات و عدم برنامه‌ریزی وزارت نیرو بوده است. نمره عملکرد وزارت نیرو صفر است، چرا که هیچ کاری در زمینه تولید نکرده، جز بد اخلاقی و عدم همکاری با بخش غیردولتی!
صنعت برق پایین‌تر از حد ظرفیت خود برق تولید می‌کند
حمیدرضا صالحی؛ رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران گفت: امروز سرمایه گذاران از یک طرف برای دریافت مطالبتاشان تحت فشار هستند؛ از سویی با توجه به تصدی گری دولت، امکان تصمیم گیری مستقل ندارند و از سوی دیگر با بدهی به صندوق توسعه ملی دست و پنجه نرم می‌کنند. با در کنار هم قرار دادن تمام این مسائل می‌بینیم که صنعت برق با ظرفیتی کمتر از آنچه که می‌توانست برق تولید می‌کند و همین موضوع مقدمه‌ای بر خاموشی‌هاست.
نایب رئیس هیات مدیره انجمن نیروگاه‌های تولید پراکنده و مقیاس کوچک افزود: در سال‌های اخیر نیروگاه نساختند، حالا هم مصرف برق افزایش یافته، لذا قطعی‌ها و خاموشی‌های برق طبیعی است. ۹ ماه است پول تولیدکنندگان برق را نمی‌دهند (بدهی دولت به بخش خصوصی بالغ بر ۲۶ هزار میلیارد تومان)، مطالبات ما را بدهند، بخشی از کمبود برق جبران می‌شود.
آیا مردم مقصرند؟
مسئولان وزارت نیرو سالهاست که یکی از دلایل کمبود برق را افزایش بی‌سابقه مصرف عنوان می‌کنند، اما احسان سلطانی؛ پژوهشگر اقتصاد ایران معتقد است: متوسط مصرف برق در ایران از متوسط مصرف جهانی کمتر است. صنایع بالادستی از جمله فولاد و پتروشیمی بیشترین مصرف برق را به خود اختصاص داده‌اند و باید خودشان ملزم به تامین برق خود شوند. این صنایع رانتی و خصولتی درحالی از یارانه‌های انرژی بهره می‌برند که کالای ارزان تولید به قیمت ریال تولید می‌کنند و به قیمت دلار صادر می‌کنند!
کاهش بارندگی دلیل قانع کننده‌ای است؟
جمال رازقی جهرمی؛ رئیس اتاق بازرگانی شیراز با بیان اینکه سومدیریت و عدم برنامه ریزی علت خاموشی‌هاست گفت: در چند ماه اخیر این دومین بار است که خاموشی‌های سراسری زندگی مردم و صنعت کشور را نشانه گرفته است. خاموشی در زمستان ۱۳۹۹ و بهار ۱۴۰۰ اتفاق نادری است که ریشه در مدیریت دارد.
عضو اتاق بازرگانی افزود: اینکه عنوان می‌کنند رشد غیرقابل انتظار مصرف به سبب گرمای زودرس و راه‌اندازی زودهنگام چاه‌های کشاورزی به سبب خشکسالی باعث خاموشی شده، نوعی دلیل‌تراشی است. ریشه این مشکلات در عدم برنامه‌ریزی است. مگر اولین بار است که با کاهش بارندگی مواجه بودیم؟ سالهاست که درباره کم‌آبی، کاهش میزان بارندگی هشدار داده می‌شود! مهم‌ترین مسئله ما این است که امکان سرمایه‌گذاری در صنعت برق نداریم.
حسنعلی تقی زاده لنده؛ عضو هیات مدیره سندیکای تولید کنندگان برق نیز گفت: خاموشی‌ها از حداقل سه سال پیش قابل پیش بینی بود و ما همان زمان تذکرات را داده بودیم، ولی کسی حرف ما را گوش نداد!
استخراج رمز ارز چقدر در خاموشی‌ها موثر است؟
محمدرضا پورابراهیمی؛ رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در این رابطه گفته بود: طبق گزارش‌های موجود حداکثر برق مصرفی در حوزه تولید رمزارز‌ها به صورت مجاز و غیرمجاز ۶۰۰ مگاوات است ولذا این فرض که تولید بیت‌کوین‌ها موجب خاموشی‌ها در کشور شده بسیار نادرست است، ضمن آنکه این امکان وجود دارد تمامی برق مصرفی مورد نیاز مزارع استخراج رمزارز از طریق برقی که به واسطه ایجاد نیروگاه در مجموعه آن‌ها تولید می‌شود تامین شود.
ظرفیت‌های جایگزینی که مغفول ماند
استفاده از ظرفیت انرژی هسته‌ای که رهبر انقلاب سال گذشته به آن تاکید داشتند و فرمودند که می‌توان از ظرفیت هسته‌ای برای تولید ۲۰ تا ۳۰ هزار مگاوات برق استفاده کرد و همچنین جایگزینی تولید برق از منابع تجدیدپذیر مثل باد و خورشید نیز مسائلی است که متاسفانه دولت تدبیر و امید در ۸ سال مدیریت کشور کاملا به آن بی توجه بود.
فریدون عباسی؛ رئیس کمیسیون انرژی مجلس در این‌باره گفت: متاسفانه دولت روحانی همه چیز را به برجام گره زد و نتیجه همین می‌شود که مردم الان در حال مشاهده آن هستند! در دولت جدید به احیای نیروگاه‌های هسته‌ای توجه جدی شود، چرا که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم نیروگاه‌های هسته‌ای تعطیل شدند و یکی از دلایل کمبود برق همین مسئله است. اگر انشالله در دولت آینده به مسئله نیروگاه‌های هسته‌ای توجه ویژه شود می‌توان تولید برق را افزایش داد و دیگر شاهد خاموشی نبود.
محمد کبیری؛ مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق دماوند در واکنش به قطعی‌های برق گفت: آنچه امروز در ماجرای قطعی‌های مکرر برق در تهران مشاهده میکنید، ناشی از کمبود تولید و عدم سرمایه گذاری در سال‌های اخیر است.
قیمت‌گذاری دستوری بلای جان تولید
پیمان کنعان؛ مدیرعامل شرکت توسعه مولد نیروگاهی جهرم گفت: وزارت نیرو کاری کرده که سرمایه گذار خارجی و داخلی می‌ترسد در بخش نیروگاهی برق سرمایه‌گذاری کند. وقتی پول برنمی‌گردد، چرا باید سرمایه‌گذار در آن پروژه سرمایه گذاری کند؟! وزارت نیرو برق را از تولیدکننده ارزان می‌خرد؛ آیا انصاف است؟!
دژپسند: قیمت‌گذاری دستوری صنعت برق را زیان‌ده کرده است
فرهاد دژپسند؛ وزیر اقتصاد در جلسه شورای گفتگوی دولت و بخش خصوصی با بیان اینکه بخشی از مشکلات این روز‌های صنعت برق به دلیل شوک‌های ارزی سال‌های گذشته است، گفت که می‌پذیرد قیمت گذاری تکلیفی صنعت برق را زیان‌ده کرده است.
به گفته دژپسند باید مدلی برای حل مشکلات برق کشور طراحی و عملیاتی شود که با تغییر وزیر، دولت و مجلس تغییری نکند؛ مدلی که برای صنایع پتروشیمی و واگذاری خوراک آن‌ها در نظر گرفته شد، نمونه‌ای از مدل‌های مناسب است که شاید بتوان برای صنایع برق هم به نوعی اجرایی کرد.
همچنین پورابراهیمی؛ رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس هم در این جلسه با بیان اینکه وزیر نیرو باید پاسخگوی وضعیت کنونی صنعت برق باشد، گفت: قیمت گذاری دستوری سرمایه گذاری در این حوزه را ازبین برده است.
جمع بندی
آنچه که مشخص است علت اصلی خاموشی‌ها در کشوری که خود صادرکننده برق بوده چیزی جز بی‌توجهی و بی‌کفایتی دولت تدبیر و امید در توسعه زیرساخت‌های صنعت برق نیست. دولتی که بجای برنامه ریزی مناسب و توجه به ظرفیت‌های داخلی همه مشکلات را به تحریم‌ها و عوامل کم تاثیر گره می‌زند و در ۸ سال گذشته بجای سیاست‌گذاری صحیح با قیمت‌گذاری دستوری بسیاری از صنایع از جمله صنعت برق را زمین‌گیر کرده و علی‌رغم شعار‌های متعدد فضا برای سرمایه‌گذاری و مشارکت مردمی از طریق روش‌هایی از جمله صندوق پروژه‌ها (مثل نیروگاه سیکل ترکیبی پرند به عنوان تنها صندوق پروژه کشور!) را مورد توجه قرار نداده است و تنها علت عدم سرمایه‌گذاری را توقف فاینانس به دلیل تحریم و شوک‌های ارزی عنوان می‌کند. امید می‌رود در روز‌های آینده با تغییر دولت هرچه زودتر برای این صنعت مادر برنامه‌ریزی مناسب انجام شود تا کشور دوباره شاهد چنین مشکلات غیرقابل قبولی نباشد. در گزارش بعدی به ظرفیت تولید برق توسط انرژی هسته‌ای و منابع تجدیدپذیر خواهیم پرداخت.
تعداد نظرات: ۱
ناشناس
۱۰:۵۲ - ۱۴۰۰/۰۴/۱۶
پاسخ
دولت روحانی ۸ سال به دنبال نارضایتی سازی از نظام بود تا روز آخر به همین کار ادامه میده
ارسال نظرات