تمدن اسلامی خروجی ماندگار یک انقلاب گفتمانی است

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، مجتبی شاکری در نشست کارگروه بانوان جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی با اشاره به اهمیت و ارزش اهتمام در مسیر قلم زدن به منظور آگاهی‌بخشی به جامعه، گفت: عنصر اندیشمند و سیاست ورزی که در عرصه تبلیغ و ترویج ورود می‌کند، باید ذهن خلاق و استدلال قوی داشته باشد و بتواند با استخدام واژه‌های مناسب در متن و تولید گذاره ها، ایده‌ها و افکار خود را به خوبی بیان کند و به رشته تحریر در آورد.

وی گفت: بدون این مهارت‌ها فرد هر اندازه که خلاق باشد باز هم در جایگاه تاثیرگذاری بر جامعه قرار نمی‌گیرد و از طرفی به خاطر فقدان مهارت‌های کلامی و متنی، ممکن است ایده‌های عنصر سیاست ورز عملا توسط کسانی که سخنوران برجسته‌ای به شمار می‌آیند و از این مهارت برخوردار هستند، به سرقت برود؛ بنابراین لازم است شما بعنوان عناصر حزبی و تشکیلاتی هم در خلاقیت و ایده‌پردازی و هم در ابزار‌های مورد نیاز تشریح و تبیین ایده‌ها و اندیشه‌ها مهارت کسب کنید و از تمرین و مجاهدت در این میدان خسته نشوید.

وی درباره گام‌های اولیه نوشتن درباره موضوعات گوناگون توضیح داد: در گام اول فرد بر اساس علاقه خود یا نیاز سیاسی اجتماعی که تشخیص داده یک «عنوان» را انتخاب می‌کند و در مراحل بعدی با افراد صاحب‌نظر درباره آن موضوع مشورت کرده، در اینترنت جستجو می‌کند و به منابعی، چون نهج البلاغه، صحیفه امام (ره) و سخنان رهبری رجوع می‌کند تا بداند درباره این موضوع چه محتوا‌های تاریخی و یا مربوط به شرایط ما وجود دارد. در گام بعدی مجموعه اطلاعات ساخت یافته در ذهن نویسنده تولد و حیات پیدا می‌کند و خالق ایده مدت‌ها در فضای ذهنی خود با آن عنوان کلنجار می‌رود و رفت و برگشت‌های افزاینده دارد. این روش شیوه اهل اندیشه برای فرآوری موضوعات است. امام راحل (ره)، رهبری و جمله بزرگان نیز چنین سیره‌ای داشته‌اند. در نهایت این ایده متولد شده به یک جمع‌بندی منجر می‌شود که بر زبان یا قلم وی، جاری می‌شود.

شاکری توصیه کرد بانوان و جوانان فعال در جمعیت جانبازان از این مجاهده خسته نشوند و از موانعی که بر سر راه وجود دارد، غلبه کنند و افزود: کسب این مهارت‌ها سرمایه‌ای برای آینده است.

دبیرکل جمعیت جانبازان در بخش دیگر سخنانش به اهمیت «گفت»، «گفتگو» و «گفتمان» در جامعه پرداخت و توضیح داد: من با توجه به مناسبت عید غدیر که در آن قرار داریم و برای همه با بعنوان موضوعی زنده و حیات بخش مطرح است بحث گفتمان و اهمیت آن را که موضوع نشست شماست مطرح میکنم.

شاکری با بیان اینکه غدیر هم به عنوان «آرمان» و هم به عنوان «گفتمان» در جامعه مطرح است و از هر دو بعد گذاره نظری و گذاره گفتمانی قابل مطالعه است، افزود: مقصود از آرمان غدیر همان رسالتی است که پیامبر (ص) ایفا و رسالت رهبری خود بر جامعه را با ابلاغ پیام غدیر تکمیل کرد.

وی خاطرنشان کرد: پایه‌های غدیر که باید نقش تاریخی خود در روزگار ما ایفا کند، روی دوش مردم است تا پدیده حکومت، ولایت و جامعه امت و امامت شکل بگیرد. در اندیشه دینی ما و مکتب امام راحل، مردم زینت‌المجالس نیستند، بلکه یک پایه مهم تحقق رسالت انبیا، مردم هستند و اگر آن‌ها حذف شوند پایه‌های وحی چگونه در عالم مستقر خواهد شد؟ همین موضوع جایگاه مردم در مکتب اسلام، مکتب امام راحل (ره) و مکتب سلیمانی می‌تواند یک عنوان برای مداقه و نگارش مقاله باشد تا برای جامعه امروز ما تبیین شود که جایگاه آن‌ها در حکومت اسلامی فراتر از شرکت در انتخابات است و این‌گونه نیست که تمام مسوولیت‌های دیگر صرفا بر عهده کارگزاران نظام باشد.

شاکری با بیان اینکه پیام غدیر پس از ابلاغ باید در جامعه به عنوان «باور» و «مطالبه» مردم جا بیفتند، افزود: باور یعنی عقیده قلبی شدن یک موضوع و مطالبه یعنی یک جمع بزرگ حاضر باشند برای تحقق آرمان غدیر تلاش کنند؛ به بیان دیگر غدیر باید به مساله و مطالبه اجتماعی هر زمان تبدیل شود؛ اگر چنین شود آنگاه غدیر به عنوان یک «گفتمان» در جامعه جایگاه پیدا کرده است.

وی با اشاره به اینکه بحث ابلاغ غدیر جنبه «گفت» و بیان تکلیف الهی آن را بیان می‌کند و بحث دمیده شدن روح غدیر در جامعه با گفتمان شدن آن در اکثریت جامعه قابل تحقق است فاصله بین ابلاغ تا تحقق نقش گفتمان سازی را بیشتر مشخص میکند، خاطرنشان کرد: برای آشنایی دقیق‌تر با موضوع، سه واژه «گفت»، «گفتگو» و «گفتمان» باید معنا شود.
وی ادامه داد: «گفت» متن یا کلامی است که از گوینده یا نویسنده یک طرفه در سخنرانی‌ها یا متن و نظایر آن صادر می‌شود و طرف مقابل صرفا شنونده یا خواننده است، بنابراین صادر کننده این محتوا اطلاعی از اینکه این سخن چه تاثیری در مخاطب داشته، ندارد. اما در روش «گفتگو» یک عمل تعاملی و دو طرفه صورت میگرد و سخنرانی‌هایی که با پرسش و پاسخ همراه است، مناظره‌ها، میزگرد و فضای مجازی آن در این دسته اند. مزیت گفتگو این است که می‌تواند صادر کننده محتوا میزان اثرگذاری و نفوذ کلام خود را در باور و نظر مخاطب از واکنش آن‌ها ارزیابی کند.

دبیر کل جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی در تبیین واژه و کاربرد «گفتمان» توضیح داد: کلام در جایی به گفتمان تبدیل می‌شود که یک عمل جمعی به دنبال آن شکل بگیرد. به عنوان مثال در غدیر هنگامی که مردم با امیرالمومنین (ع) بیعت کردند، این فعل اجتماعی رنگ گفتمان به خود گرفت و یک جمع بزرگ را به انجام عملی واداشت که در مرحله گفتگو چنین نمی‌شود. تبدیل یک اندیشه به گفتمان، نیازمند جامعیت شخصیت و هنرمندی انسان بانفوذی، چون امام راحل (ره) بود، کما اینکه ایده و تکلیف دینی «شاه باید برود» را به گفتمان تبدیل کرد و پس از اینکه موضوع برای اقشار مختلف مردم تبیین شد، به عمل وا داشته شده و به میدان آمدند و شعار «مرگ بر شاه» را تا پای جان سر دادند. البته دشواری تبدیل یک گفت به گفتمان در این است که موانع ذهنی مردم شناخته و به آن‌ها پاسخ روشن داده شود تا آن‌ها بدونمانع ذهنی به میدان عمل بیایند.

وی به اهمیت شکل‌گیری «ابرگفتمان»‌ها نیز اشاره کرد که بعضا کل تاریخ را با خود همراه می‌کنند و گفت: گفتمان وحیانی «الا اله الا الله» یک ابرگفتمان تاریخی است که پشت طاغوت‌های هر اصل و نسل را شکست و امت‌ها و ملت‌ها را یکپارچه به صحنه دین مداری آورد. همچین گفتمان «هیهات من الذله» امام حسین (ع) یک ابرگفتمان تاریخی دیگر است که هرجا مسلمانان به ستوه می‌آیند، این شعار را سر می‌دهند؛ بنابراین بنیان شکل‌گیری یک گفتمان، اعتماد و عمل عمومی به یک پیام است که از سوی فردی معتمد صادر می‌شود و سپس جمعی گسترده به این اعتماد پاسخ می‌دهند.

وی توضیح داد: پس از اینکه یک گفتمان در جامعه غالب و پیروز می‌شود، باید سلسله گفتمان‌های بعدی را شکل دهد و شکل‌گیری گفتمان پشت گفتمان رخ دهد. این روند می‌تواند تا آخر تاریخ ادامه پیدا کند. گروه‌های مرجع در جامعه باید چنان عمل کنند که مردم عقیده درست آن‌ها را عقیده خود بدانند و تنها در این صورت است که در گفتمان‌سازی درست عمل کرده‌اند.

شاکری با بیان اینکه مقام معظم رهبری انقلاب اسلامی را در پنج مرحله گفتمانی تبیین و تشریح کرده‌اند، گفت: مرحله اول تحقق گفتمان انقلاب است که در کشور ما به واسطه تبدیل شدن مکتب امام (ره) به گفتمان غالب شکل گرفت و شاه با قیام مردم از کشور گریخت. در مرحله دوم و به صحنه آمدن گفتمان جدید «گفتمان نظام اسلامی» شکل می‌گیرد که این مرحله شامل تبدیل ایده‌های کلی به قانون اساسی است. در واقع در نظام سازی تعریف حقوقی نظامات اداره کننده جامعه مطرح است که قانون اساسی ابعاد مختلف آن را مشخص میکند. پس از آن مرحله سوم گفتمان دولت اسلامی نقش آفرین صحنه جامعه میشود که شامل برآیند عمل همه ارکان نظام برای اداره هماهنگ امور است که در اجرای قانون اساسی دخیل هستند.

وی در ادامه توضیح داد: بر اساس تبیین رهبری از مرحله تحقق گفتمان انقلاب اسلامی تا رسیدن به گفتمان تمدن اسلامی، مرحله چهارم انقلاب، شکل‌گیری جامعه اسلامی و مرحله پنجم تحقق گفتمان تمدن اسلامی است. تمدن اسلامی خروجی ماندگار یک انقلاب گفتمانی است که مرز نمی‌شناسد و در عرصه بین‌المللی می‌تواند مطرح شود و ما نیز اکنون برای رسیدن به این نقطه تلاش می‌کنیم.

دبیرکل جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی با تاکید بر اینکه شکل‌گیری تمدن اسلامی، فراتر از مسلمان کردن افراد، جوامع، گروه‌ها و... است، گفت: مرحله تمدن سازی غلبه اسلام انقلابی در جهان و دامن گستردن این گفتمان بر سایر گفتمان‌ها است. انرژی و اقتدار گفتمان تمدن اسلامی است که می‌تواند یک تاریخ بشری را با خود همراه کند.

وی با بیان اینکه انبیا ابرگفتمان «لا اله الا الله» را در جهان سیطره بخشیدند، گفت: اساسا امت داشتن به معنای گفتمان داشتن است و همه انبیا از این خصیصه برخوردار بوده‌اند. پرسش بسیار مهم امت‌های گذشته و مردم روزگار ما این بوده و هست که آیا گفتمان ممکن است آسیب ببیند؟ پاسخ مثبت است. پیامبرانی در روزگار ابلاغ دعوت خود با اقبال کم مواجه شدند و در بین مردم زمان خود با سختی‌ها و مرارت‌های فراوان یا پیامشان به انحراف برده شد و یا با شکست در بین جامعه خداوند عذاب را بر آن مردم نازل کرد و امتی دیگر جایگزین آن مردم شدند. معروف است نوح نبی (ع) در عمر ۹۰۰ ساله رسالت خود فقط توانست ۸۰ نفر را با خود همراه کند و بقیه مردم در دایره گفتمان آن پیامبر بزرگ قرار نگرفتند. حضرت موسی (ع) نیز در مقطعی توانست گفتمان‌سازی کند و امت خود را همراه پیام حق کرد، اما در مقطعی دیگر این گفتمان دچار انحراف و شکست شد، به گونه‌ای جماعتی از بینبنی اسرائیل در یک روز ۷۰ پیامبر الهی را کشتند. بر این مبنا همواره گفتمان‌ها در معرض انحراف و آسیب هستند و باید با بر تکیه بر مبانی اصیل انقلاب از گفتمان، پاسداری و صیانت شود تا اندیشه انقلاب دچار میرایی و تهی شدن از محتوا نشود که تنها پوسته‌ای از آن باقی بماند. پدیده جایگزین شدن اسلام اموی به جای اسلام علوی آینه عبرتی برای چنین بی توجهی به گفتمان اسلام ناب است.

وی سپس با اشاره به اینکه در جریان حاکمیت سه خلیفه، آرمان‌های امیرالمومنین (ع) تبدیل به گفتمان غالب در جامعه شد، به گونه‌ای که برای عهده دار شدن حاکمیت جامعه حسب روایت ازدحام مردم عبای حضرت را می‌کشیدند تا با وی بیعت کنند و مطالبه‌ای عظیم در جامعه شکل گرفت، افزود: با این حال این گفتمان حضرت نیز بدون آسیب کینه ورزان مصون باقی نماند و ناکثین، قاسطین و مارقین جمل، صفین و نهروان مردم را از همراهی با امام جامعه بازداشتند. به این ترتیب بار دیگر گفتمان امام علی (ع) در جامعه به حاشیه رانده شد و گفتمان‌های ابوسفیانی جامعه را فرا گرفت.

شاکری با تاکید بر اینکه گفتمان انقلاب اسلامی امام خمینی نیز با وجود اینکه در یک مقطع پیروز و غالب شد، اگر صیانت نشود دچار خدشه و آسیب خواهد شد و به حاشیه رانده می‌شود، گفت: طی چهار دهه گذشته اشخاصف احزاب و جریاناتی رنگ عوض کردند و هم صدا با گفتمان نظام سلطه شدند. ماجرای درس‌ها و عبرت‌های عاشورا و داستان ریزش‌ها و رویش‌ها و رخ نشان دادن فتنه روایت وقوع چنین پدیده‌ای در روزگار ماست که زیر نقاب دولت اسلامی مردم را دچار شبه کرد. در این شمارش معکوس روز‌های دولت تدبیر و امید فهرست طولانی جفای گفتمانی تصمیم سازان این دولت را به مکتب انقلاب، منافع ملی و اهداف راهبردی نظام میتوان برشماری کرد. بزک کردن دشمن، وعده‌های پوچ، شرطی کردن اقتصاد کشور به برداشته شدن تحریم ها، بوسه زدن بر پنجه گرگ برای جلب اعتماد آن‌ها از مظاهر چنین جفا و خیانت گفتمانی به انقلاب مظلوم ماست. تحقق آرمان‌ها بدون گفتمان سازی بر مبنای اندیشه انقلاب ممکن نیست.

دبیرکل جمعیت جانبازان در پایان توصیه کرد بخش «گفتمان» در سایت جمعیت که شامل گردآوری ۲۰ سال کاربرد واژه گفتمان در بیانات مقام معظم رهبری است نیز برای روشن‌تر شدن ابعاد این موضوع مطالعه شود.