قلیچ: نظام بودجه ریزی باید مورد بازنگری اساسی قرار بگیرد / پیشنهاداتی برای تامین غیرتورمی کسری بودجه

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، امسال براساس آمار‌های مختلف و متناقضی که از سوی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و برخی مسوولین دولتی شنیده می‌شود رقم کسری بودجه ۱۸۰ تا ۳۵۰ هزار میلیارد تومان است. رقم بزرگی که عدم پوشش دهی درست آن و تکرار روش‌های تامین بودجه در دولت‌های قبلی می‌تواند خسارت‌های بزرگی از جمله نزدیک شدن به ابرتورم را برای کشور به دنبال داشته باشد، لذا اجرای راهکار‌های مناسب برای جلوگیری از افزایش تورم و تامین کسری بودجه موضوع بسیار مهمی است که وهاب قلیچ؛ کارشناس و پژوهشگر مسائل اقتصادی در گفتگو با دانشجو بدان پرداخته است.


کارشناس مسائل اقتصادی درخصوص تامین کسری بودجه با توسل به روش‌های مختلفی که منجر به افزایش تورم نشود به دانشجو گفت: وقتی در اقتصادی کسری بودجه به وجود می‌آید به این معناست که هزینه‌های کشور اصولا بیشتر از درآمد‌های آن کشور است بنابراین برای کاهش کسری بودجه یا درمان کسری بودجه موضوع باید در دو سمت مورد بررسی کارشناسانه قرار بگیرد. یعنی دولت باید هم در سمت درآمد‌ها و هزینه‌ها تدابیر مناسبی را اتخاذ کند. به این صورت که در بخش هزینه ها، لازم است هزینه‌ها تا حد امکان کاهش داده شوند و در سمت درآمد‌ها افزایش بسیار مهم است؛ بنابراین در این مسیر یک روند کاهشی و افزایشی باید دنبال شود.

وهاب قلیچ در این باره خاطر نشان کرد: طبیعتا برای حل این مشکل بزرگ در دو بخش راهکار‌ها باید اجرا شود. اول راهکار‌های بلندمدت که بیشتر ناظر به راهکار‌های بنیادی و زیرساختی است و یکسری راهکار‌های کوتاه مدت برای عبور از شرایطی که در آن قرار گرفته ایم، با توجه به کسری بودجه زیادی که دولت با آن مواجه است باید به کار گرفته شود. در بخش بلندمدت برای کاهش سطح هزینه ها، دو اصلاح ساختاری و بنیادین باید در دستور کار قرار بگیرد.

کارشناس مسائل اقتصادی در این زمینه تصریح کرد: مرحله اول اصلاح نظام بودجه‌ریزی است. این موضوع برای اقتصاد ما بسیار ضروری و لازم است، چرا که نظام بودجه ریزی دولتی ایران باید مورد بازبینی اساسی قرار بگیرد تا هزینه‌ها به نحو بهتری و بر اساس رویه عملیاتی و بودجه‌ریزی عملیاتی انجام شود.

وی اضافه کرد: اقدام بعدی در این راستا بحث خصوصی‌سازی واقعی و واگذاری شرکت‌های بخش دولتی بر اساس سیاست‌های ابلاغی اصل ۴۴ است که در این حوزه می‌توانیم به عنوان کوچک‌سازی دولت در بخش تصدی‌گری دولت به این موضوع مهم توجه کنیم. در اصل دولت باید به معنای قانونگذار حاکم، ناظر و مراقب اقتصاد باشد، نه اینکه خود به بازیگر اصلی اقتصاد تبدیل شود. البته به غیر از تصدی گری دولت در یک سری موارد استثنایی، دولت در عموم موارد نباید در عرصه تصدی‌گری، گستردگی زیادی داشته باشد.

وهاب قلیچ گفت: در بلندمدت مبحث افزایش درآمد‌ها را باید داشته باشیم. سیاست‌هایی مثل اصلاح نظام مالیاتی و برقراری یک نظام مالیاتی عادلانه و مبتنی بر شاخه‌هایی مثل مالیات بر عایدی سرمایه مواردی است که در اقتصاد ایران باید بیشتر بدان توجه شود. سهم زیادی از درآمد‌های عموم کشور‌های پیشرفته و موفق دنیا از جانب نظام مالیاتی تامین می‌شود.

قلیچ با تاکید بر اهمیت اصلاح فضای کسب و کار در اخذ مالیات گفت‌: اصلاح موانع کسب و کار موضوع مهمی است. این موارد می‌تواند هم موانع حقوقی و هم موانع نهادی باشد. قطع به یقین با اصلاح موانع کسب و کار تولیدی‌ها و کارآفرین‌ها می‌توانند تولید ملی را رونق دهند تا از این مجرای بتوانیم مالیات مناسبی کسب کنیم.
کارشناس مسائل اقتصادی افزود: همچنین رفع تحریم‌ها و گشایش صادرات می‌تواند به اقتصاد ایران بسیار کمک کند، چرا که از این مسیر می‌توانیم دسترسی بیشتری به ارز داشته باشیم، یعنی ورود ارز به کشور از طریق رفع تحریم‌ها و گشایش تجارت بین الملل و افزایش سطح صادرات صورت بگیرد.

کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه خاطرنشان کرد: اقدام دیگری که در زمینه افزایش درآمد‌های دولت در بخش راهکار‌های بلندمدت می‌توان انجام داد، بحث ارتقای بهره وری و بازدهی بخش تولید است. در این زمینه باید به تولیدی‌های دانش بنیان بیشتر توجه و تکیه کنیم تا از این مسیر بتوانیم به ارتقای بهره‌وری مبتنی بر دانش دست پیدا کنیم.

وهاب قلیچ در خصوص تقویت بازار سرمایه برای تامین کسری بودجه دولت نیز گفت: راهکار بعدی که می‌تواند قابل اعتنا باشد، تعمیق و تقویت بازار سرمایه است. هر چه قدر بازار سرمایه بزرگ تر، قوی تر، کارآمدتر و شفاف تری داشته باشیم می‌توان از محل کسب مالیات به افزایش درآمد‌های دولت و یا کاهش تصدی‌گری دولت کمک کرد. اما اقداماتی باید در کوتاه مدت در دستور کار قرار داده شود تا از شرایط بحرانی کسری بودجه دولت خارج شویم. یکی از مهمترین و عاجل‌ترین اقدامات، فروش اوراق دولتی با کیفیت بالا و با نرخ گذاری مناسب است.

وی در ادامه افزود: با فروش اوراق دولتی تا حدی می‌توان کسری بودجه را تامین کرد، البته فروش اوراق نیز نیازمند رعایت یکسری از الزامات و پیش زمینه هاست. دومین اقدام در بخش کوتاه‌مدت، جلوگیری از فرار‌های مالیاتی است. تا حدی که بتوانیم در کوتاه مدت منافذ فرار مالیاتی را شناسایی کنیم محل و مجرا‌های فرار مالیاتی را ببندیم، این مساله به فوریت باید انجام شود تا درآمد‌های مالیاتی دولت احیا شود.

وهاب قلیچ خاطر نشان کرد: تلاش برای رفع بلوکه شدن سرمایه‌های ایران در خارج از کشور یک اولویت مهم است که دولت باید آن را دنبال کند. بخش دیپلماسی اقتصادی و وزارت خارجه باید تلاش کنند تا منابعی که از ایران در کشور‌های دیگر به صورت ناجوانمردانه بلوکه شده، آزاد شود تا در سطح درآمد‌ها و بحث بودجه دولت امکان خوبی را فراهم کند. ضمن اینکه در کوتاه مدت باید به این مساله توجه کنیم که اگر هزینه‌های مازاد، غیرضروری و غیر اولویت دار چه در بخش جاری و چه بخش عمرانی وجود داشته باشد شناسایی شود و این هزینه‌ها را به صورت موقتی فعلاً متوقف کنیم و بیشتر به هزینه‌های ضروری‌تر و اولویت دار‌تر بپردازیم.

کارشناس مسائل اقتصادی در پایان تاکید کرد: نکته بسیار مهم این است که در شرایط پیش رو باید در استفاده از منابع پرقدرت بانک مرکزی تا حد امکان پرهیز شود، یعنی تا حد امکان از منابع بانک مرکزی برای رفع کسری بودجه استفاده نشود، برای اینکه اثرات تورمی این موضوع عواقب بدتری را برای کشور به وجود می‌آورد.