گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، امیرعباس علومی؛ وﺟﻮد ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﻣﻌﺎﺻﺮ واﻗﻌﯿﺖ اﻧﮑﺎر ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ دوﻟﺖ ﻫﺎ آن را ﻧﯿﺎزی ﺑﺮای ﺣﻞ ورﻓﻊ ﻣﺸﮑﻼت ﺧﻮد در ﺳﻄﻮح ﻣﻨﻄﻘﻪ ای،ﻧﺎﺣﯿﻪ ای و ﺟﻬﺎﻧﯽ ﻣﯽ داﻧﻨﺪ و اﻣﺎ درﺳﺎﻟﻬﺎی اﺧﯿﺮ، ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ای ﮔﺴﺘﺮش ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی داﺷﺘﻪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺑﺎزﯾﮕﺮان ﺟﺪﯾﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﮑﺎﻧﯿﺴﻢ ﻫﺎی ﺗﺤﻘﻖ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ای در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﺑﺎ ﻣﺎﻫﯿﺖ اﻗﺘﺼﺎدی، ﺳﯿﺎﺳﯽ وﻧﻈﺎﻣﯽ ﺗﺎﺳﯿﺲ ﺷﺪه. ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ای ﺑﺮای ﺑﺮون رﻓﺘﻦ از ﻣﺸﮑﻼت اﻗﺘﺼﺎدی،اﻣﻨﯿﺘﯽ و... ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ ﮐﺸﻮرﻫﺎی درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ اﯾﻦ ﮔﺮوﻫﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ ای ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ ﯾﮑﯽ از ﺳﺎزﻣﺎﻧﻬﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ای ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﮑﺎری ﺷﺎﻧﮕﻬﺎی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮاﯾﻂ وﻣﻘﺘﻀﯿﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ وﻣﻨﻄﻘﻪ ای ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. درﺳﺎل ۲۰۰۱ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﭼﯿﻦ، روﺳﯿﻪ، ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن وﺗﺎﺟﯿﮑﺴﺘﺎن ﮔﺮد ﻫﻢ آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻋﺘﻤﺎدﺳﺎزی اﻣﻨﯿﺘﯽ در ﻣﺮزﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﺬاﮐﺮه ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ.
اﻫﻤﯿﺖ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﮑﺎری ﺷﺎﻧﮕﻬﺎی را ﻣﯽ ﺗﻮان از ﺳﻪ ﺟﻬﺖ ﻣﻮرد ﺑﺮﺳﯽ ﻗﺮار داد؛ اوﻻ ﺑﻌﺪاز ﻓﺮوﭘﺎﺷﯽ ﺷﻮروی واﺳﺘﻘﻼل ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮک واﻟﻤﻨﺎﻓﻊ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﺗﺎ اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ وﻫﻤﺴﺎﯾﮕﺎن آن ﻫﺎ، ﺑﺎﻣﻌﻀﻼﺗﯽ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه از ﺗﺤﻮﻻت ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ، ﺷﺮاﯾﻂ ﺧﺎص ﻣﻨﻄﻘﻪ ای و ﻣﺸﮑﻼت ﺳﯿﺎﺳﯽ واﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ. ﺑﯽ ﺛﺒﺎﺗﯽ اﻗﺘﺼﺎدی، ﺿﻌﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﺪﻧﯽ و ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﺴﺎﻋﺪ ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﻀﻮ از ﺗﺸﺪﯾﺪ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﺮزی وﺣﺮﮐﺎت ﻧﻈﺎﻣﯽ ﯾﮏ دﯾﮕﺮ، ﻧﮕﺮاﻧﯽ از ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻓﺮاط ﮔﺮاﯾﯽ، ﺗﺮورﯾﺴﻢ وﺟﺪاﯾﯽ ﻃﻠﺒﯽ درﻣﻨﻄﻘﻪ ﮐﻪ درﭼﻨﺪﯾﻦ اﺟﻼس ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺻﻠﯽ ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎی اﻋﻀﺎی ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺎﻧﮕﻬﺎی ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪ. دوم واﻗﻌﻪ ﯾﺎزده ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ۲۰۰۱ ودرﭘﯽ ﺟﻨﮓ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن،آﺳﯿﺎی ﻣﺮﮐﺰی را از ﺣﺎﺷﯿﻪ ﺑﻪ ﻣﺘﻦ و اﻫﻤﯿﺖ اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ آن را ﺑﺮای ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻏﺮﺑﯽ دوﭼﻨﺪان ﮐﺮد.
ﺗﺤﻮﻻت ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺟﺪﯾﺪ، ﺗﻮازن ﻗﺪرت را ﺑﻪ ﺷﺪت دراﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮ ﺑﺮﻫﻢ زد، درﺣﺎل ﺣﺎضﺮ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻋﺮﺻﻪ ﺑﺎزی ﻗﺪرت ﻫﺎی ﺑﺰرگ اﺳﺖ وﻣﻨﺎﻓﻊ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﻀﻮ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎ روﺳﯿﻪ وﭼﯿﻦ را دوﭼﻨﺪان ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﺑﯿﻨﺪازد. ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﮑﺎری ﺷﺎﻧﮕﻬﺎی ﺑﺮاﺳﺎس ﭘﯿﻮﻧﺪﻫﺎی ﺗﺜﺒﯿﺖ ﺷﺪه ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﯿﻦ ﻣﻠﺖ ﻫﺎی ﺧﻮد وﺑﺎ اﻧﮕﯿﺰه ارﺗﻘﺎی ﻫﻤﮑﺎری ﮔﺴﺘﺮده ﻣﺎﯾﻞ ﺑﻪ اﺷﺘﺮاک ﻣﺴﺎﻋﯽ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺻﻠﺢ وﺗﻀﻤﯿﻦ اﻣﻨﯿﺖ وﺛﺒﺎت درﻣﻨﻄﻘﻪ درﻣﺤﯿﻄﯽ ﺗﻮام ﺑﺎ ﺗﮑﺜﺮ ﮔﺮاﯾﯽ ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن اﻗﺘﺼﺎد واﻃﻼﻋﺎت ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮاﺳﺎس ﺗﺎرﯾﺦ ﺷﮑﻞ ﮔﯿﺮی ﺳﺎزﻣﺎن واﻫﺪاف وزﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎی ﻫﻤﮑﺎری ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺘﯿﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﮐﻪ آن ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن اﻣﻨﯿﺘﯽ اﺳﺖ اﻣﺎ درﺣﺎل ﺗﻮﺳﻌﻪ درزﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ،اﻗﺘﺼﺎد وﻣﺴﺎﺋﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و... ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ.
ﭼﻮن ﯾﮑﯽ از زﻣﯿﻨﻪ ﻫﺎی ﭘﯿﺸﺮﻓﺖ وﻣﻮﻓﻘﯿﺖ دراﻗﺘﺼﺎد وﻣﻮارد دﯾﮕﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﮐﺮدن ﺻﻠﺢ واﻣﻨﯿﺖ درﻣﻨﻄﻘﻪ اﺳﺖ.ﻫﺪف ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﺳﺎزﻣﺎن ﭼﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ﻫﺪف ﻣﺸﺘﺮک ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ اﻫﺮﯾﻤﻨﯽ ﺑﻮده ﯾﻌﻨﯽ:ﺟﺪاﯾﯽ ﻃﻠﺒﯽ وﺗﺮورﯾﺴﻢ واﻓﺮاط ﮔﺮاﯾﯽ ﺑﻮده ﭼﻮن ﻫﻤﻪ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻣﻮﺳﺲ از ﯾﻪ ﭼﯿﺰی از اﯾﻦ ﺳﻪ ﻣﻮرد ﻧﮕﺮان ﺑﻮدﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ روﺳﯿﻪ ازﭼﭽﻦ ﻫﺎ،ﭼﯿﻦ از ﻣﺴﻠﻤﺎن اوﯾﻐﻮرﻫﺎ،ﺗﺎﺟﮑﯿﺴﺘﺎن از ﮔﺮوﻫﺎ وﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ .ﻋﻀﻮﯾﺖ ﺟﻬﻤﻮری اﺳﻼﻣﯽ
اﯾﺮان در ﺳﺎزﻣﺎن ﻫﻤﮑﺎری ﺷﺎﻧﮕﻬﺎی ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﻇﺮ از ﺳﺎل ۲۰۰۵، ﻣﺒﺎﺣﺚ زﯾﺎدی در داﺧﻞ وﺧﺎرج اﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن درﻣﻮرد اﻣﮑﺎن ﻋﻀﻮﯾﺖ داﺋﻢ ﺟﻬﻤﻮری اﺳﻼﻣﯽ اﯾﺮان دراﯾﻦ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻋﻮاﻣﻠﯽ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﺤﯿﻂ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻞ ،اﻣﻨﯿﺖ اﻋﻀﺎی ﺳﺎزﻣﺎن،وﺿﻌﯿﺖ ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ اﯾﺮان ورواﺑﻂ ﺑﯿﻦ روﺳﯿﻪ وﭼﯿﻦ ودرﯾﮏ ﻃﺮف رواﺑﻂ آﻣﺮﯾﮑﺎ واﺗﺤﺎدﯾﻪ اروﭘﺎ در ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ درﺧﺮوﺟﯽ اﯾﻦ ﺗﺼﻤﯿﻢ دﺧﯿﻞ ﺑﻮده وداﺷﺘﻦ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻫﺎﯾﯽ از ﺣﻤﺎﯾﺖ اﯾﺮان ازﺟﺮﯾﺎن ﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﻣﻨﻄﻘﻪ داﺷﺘﻦ ﮐﻪ اﯾﺮان ﺑﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﻧﻔﻮذ ﺑﯿﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺸﮑﻞ ﺳﺎز ﺷﻮد وﻣﻨﻄﻘﻪ ی ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﯿﻨﯽ ازاﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﻀﻮ ﺟﺪا ﺷﻮد.ﮐﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻌﺪاز ﻇﻬﻮر داﻋﺶ واﯾﻨﮑﻪ اﯾﺮان اوﻟﯿﻦ ﮐﺸﻮری ﮐﻪ ﺑﯽ ﺑﺮو ﺑﺮﮔﺮد درﻣﻘﺎﺑﻠﺶ ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮه اﯾﺮان ﻫﺴﺖ وﻣﺘﺤﺪﺳﺎزی ﻣﯿﮑﻨﺪ ﺑﺎروﺳﯿﻪ درﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ داﻋﺶ وروﺳﯿﻪ را ﭘﺎی ﮐﺎر ﻧﻈﺎﻣﯽ ﻣﯽ آورد وﺟﻠﻮی ﭘﺮوژه آﻣﺮﯾﮑﺎﺑﺮای ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﯿﮕﯿﺮد.وﭼﯿﻦ ﻫﻢ از زﻣﺎن ﺳﻔﺮ ﺷﯽ ﺟﯿﻦ ﭘﯿﻨﮓ درﺳﺎل ۹۴ ودرﯾﺎﻓﺖ ﭘﺎﻟﺲ ﻣﺜﺒﺖ از اﯾﺮان وﻣﺎﻫﻢ رﺳﻤﺎ اﻋﻼم ﮐﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ازﭼﯿﻦ واﺣﺪ دﻓﺎع ﻣﯿﮑﻨﯿﻢ وﺟﺪاﯾﯽ ﻃﻠﺒﯽ وﺗﺮورﯾﺴﺖ ﻫﻢ ﻣﺤﮑﻮم ﻫﺴﺖ ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻫﺎ را ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎﺧﺖ.
اﻣﺎ ﺳﻮاﻟﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺶ ﻣﯽ آﯾﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﺮان ﮐﻪ ﺑﻪ اﻫﺪاف اﺻﻠﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺷﺎﻧﮕﻬﺎی ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ اﻓﺘﺎده وﭼﺮا در۶ ،۵ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻋﻀﻮ ﻧﺸﺪﯾﻢ؟ﻣﺴﺎﻟﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ دوﻟﺖ ﻗﺒﻞ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﻫﺎ رو ﭼﯿﻨﺪ داﺧﻞ ﺳﺒﺪ آﻣﺮﯾﮑﺎ،اروﭘﺎ وﺑﺮﺟﺎم رﺳﻤﺎ ﭼﯿﻨﯽ ﻫﺎ درﭘﺴﺎﺑﺮﺟﺎم اﯾﻦ ﭘﯿﺎم رو درﯾﺎﻓﺖ ﮐﺮدن ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ درآﺧﺮ ﺻﻒ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ اﯾﺮان ﻗﺮار ﺑﮕﯿﺮن واﯾﺮان دﯾﮕﺮ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﺷﺮﻗﯽ وﻫﻤﮑﺎری ﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ ای اﻟﻮﯾﺘﺶ ﻧﯿﺴﺖ.ﻣﺘﺎﺳﻔﺎﻧﻪ دوﻟﺖ آﻗﺎی روﺣﺎﻧﯽ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺪرت ﺟﻬﺎن ازﻏﺮب ﺑﻪ ﺷﺮق ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ آﻗﺎی ﻇﺮﯾﻒ درآﺧﺮﯾﻦ ﻧﺎﻣﻪ اش ﺑﻪ ﮐﻤﯿﺴﯿﻮن اﻣﻨﯿﺖ ﻣﻠﯽ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﻋﺘﺮاف ﮐﺮده اﺳﺖ.درﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﭘﺮوﻧﺪه ﺷﺮق را ﭘﯿﮕﯿﺮی ﻣﯽ ﮐﺮدﯾﻢ اﻣﺮوزه ﻓﺮاﯾﻨﺪ دو ﺳﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮای ﻋﻀﻮﯾﺖ داﺋﻢ اﯾﺮان درﺷﺎﻧﮕﻬﺎی ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻮد که حتی هزینه خروج امریکا از برجام درسال ۹۷ هم زیاد می شد وپروژه فشار حداثری کلید نمی خورد.اﻻن داﺷﺘﯿﻢ ازﻣﺰاﯾﺎی ﻫﻤﮑﺎری گسترده ﺑﺎﺷﺮق اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯿﮑﺮدﯾﻢ .
امیرعباس علومی - مسئول سیاسی جامعه اسلامی دانشگاه باهنر
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.