افزایش قیمت اینترنت به بهانه‎ توسعه زیرساخت

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، روزی تلفن در همه خانه‌ها وجود نداشت و اغلب رفت و آمد‌ها و کسب و کار‌ها دیداری بود. با توسعه تلفن، برخی کار‌ها بر این بستر فعال شد، اما با توسعه اینترنت یک‌باره فضای جدیدی پیش‌روی کاربران قرار گرفت. از توسعه شبکه‌های اجتماعی گرفته تا کسب و کار‌هایی که در این بخش فعالیت خود را کلید زدند.

همچنین آموزش‌های آنلاین در دوره شیوع بیماری کرونا و دور آموزشی دانشگاه‌ها و مراکز دیگر بر این بستر بخشی از توسعه فضای اینترنت محسوب می‌شود. اما در این گزارش قصد نداریم از فضای مثبت یا منفی اینترنت برایتان گزارش بنویسیم. گرانی اینترنت در روز‌های گذشته باعث شده کاربران به انتقاد از اپراتور‌های کشور بپردازند؛ انتقادی که سابقه دارد و در روز‌های گرم تابستان دو سال پیش هم این شرایط تجربه شد.

اینترنت، موضوعی که پس از کرونا اهمیت آن شناخته شد و تا پیش از شیوع این بیماری بیشتر جلسات حضوری و کسب و کار‌ها دیداری بود، اما اواسط سال ۹۸ که این بیماری در جهان شیوع پیدا کرد نه‌تن‌ها کسب و کار‌ها بر بستر اینترنت افزایش یافت بلکه جلسات سازمان ملل، اوپک، برخی کنسرت‌ها، مراسم مذهبی و اتفاقاتی از این قبیل بر این بستر به فعالیت خود ادامه داد. اوایل مرداد ماه سال ۹۹ بود که یک‌باره بسته‌های اینترنت از کد‌های دستوری حذف شد و اپراتور‌ها اعلام کردند اگر کسی قصد دارد اینترنت با هزینه ارزان‌تر و تنوع بیشتر دریافت کند باید از سایت و اپلیکیشن اپراتور دریافت کند، اما طولی نکشید که قیمت‌ها برابر شد. در آن زمان، سازمان تنظیم مقررات رادیویی اعلام کرد اپراتور‌ها مجوز گرانی یا محدودسازی بسته‌های خود را نداشتند، اما بالاخره این کار انجام شد. حتی سازمان تعزیرات حکومتی نیز اعلام کرد اپراتور‌ها را جریمه می‌کند و برای آن‌ها پرونده قضایی تشکیل خواهد داد. سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان نیز به انتقاد پرداخت، اما در گرانی اخیر اینترنت که در فروردین ۱۴۰۱ انجام شد هیچ‌کدام از سازمان‌های مذکور اظهار‌نظری نداشتند. حتی نمایندگان مجلس نیز سکوت را به برخورد با اپراتور‌هایی که بدون مجوز گران کردند، ترجیح دادند. پیگیری ها نشان می‌دهد سازمان تنظیم مقررات رادیویی درباره اینترنت مجوز گرانی نداده‌است، اما اپراتور‌ها اعلام کرده‌اند به‌دلیل هزینه‌های ارزی نگهداری تجهیزات، مجبور به گرانی شده‌اند. این در‌حالی است که براساس مصوبه شورای‌عالی فضای مجازی، هزینه ICT در سبد هزینه خانوار باید کمتر از ۵/۲ درصد باشد.

انحصار، قیمت‌ها را افزایش می‌دهد

افزایش قیمت اینترنت به بهانه‎های توسعه زیرساخت و افزایش هزینه دلاری اپراتور نادرست بوده و با استناد به آمار‌های جهانی حکایت از کاهش قیمت اینترنت دارد.

در جهان به‌دلیل این‌که تعداد کاربران با دلایلی از قبیل افزایش تمایل به تماشای آنلاین فیلم و... میزان استفاده از اینترنت افزایش یافته‌است، در این بالا رفتن مصرف، هزینه‌های سربار سرمایه‌گذاری سرشکن می‌شود.

ثبات در قیمت اینترنت زیرساخت

اینترنت در ایران به‌صورت متمرکز توسط شرکت زیرساخت خریداری و به اپراتور‌ها و مخابرات فروخته می‌شود و این قیمت به صورت ریالی، تغییر چندانی نکرده و با توجه به سود شرکت زیرساخت که تراز‌نامه مالی با سود ۱۵۰۰ میلیارد تومان داشته‌است، دولت می‌تواند با کاهش هزینه، ادعای مربوط به افزایش هزینه ترافیک را از میان بردارد.

حوزه‌های آی‌سی‌تی که دولت عامدانه امتیاز انحصاری آن را به سه شرکت اپراتور موبایل داده‌است و این سه شرکت با داشتن مجوز انحصاری و با یک تبانی ساده، شرایط را برای اعمال قیمت‌گذاری و تنظیم‌گری دولت سخت می‌کنند و با توجه به امتیازات و شرایطی که برای فعالیت اپراتور‌ها فراهم شده باید نقش رگولاتوری دولتی وجود داشته باشد.

منطق اقتصادی آزادسازی تعرفه، زمانی توجیه‌پذیر است که شرایط را برای رقابت فراهم کند، اما در بازار فعلی ایران که عمده سهامداران، در دست یک سازمان است، این سهامداری مشترک، بازیگری خاص را ایجاد کرده‌است.

آزاد شدن تعرفه‌ها زمانی می‌تواند باعث افزایش رقابت شود که شرکت‌های مستقل با سهامداران متفاوت حضور داشته باشند و با فضای رقابتی، زمینه را برای افزایش کیفیت فراهم کنند.

در دوره گذشته وزارت ارتباطات، تلاش‌های فراوانی در‌خصوص برداشتن انحصار شرکت زیرساخت در تامین اینترنت کشور صورت گرفت و پیشرفت‌هایی در این زمینه وجود داشته‌است و وزارت فعلی می‌تواند آن را ادامه‌دهد تا اپراتور‌ها به‌صورت مستقیم نسبت به خرید اینترنت خود از شرکت‌های خارجی اقدام کنند.

انحصار در اینترنت شرکت زیر‌ساخت به دلایل تصمیمات در سطح کلان ادامه داشته، اما راه‌حل‌هایی برای آن وجود دارد، کما این‌که افزایش ظرفیت با مکانیسم‌های موجود تبدیل به امری عادی شده‌است و ماهانه صورت می‌گیرد. اینترنت برای دنیای امروز مانند گندم و نان است و یکی از اسباب‌های کسب و کار محسوب می‌شود.

اینترنت به‌دلیل نقش مهم در نیاز‌های روزمره مردم در ردیف کالا‌های اساسی مردم قرار دارد، به همین دلیل دولت‌ها نیز در سایر نقاط جهان با تنظیم‌گری شرایط را برای دسترسی مردم به این خدمات تسهیل می‌کنند.

اینترنت با دو هدف عمده افزایش کیفیت زندگی مردم و خلق ثروت توسط بنگاه‌های اقتصادی ارائه می‌شود. با این هدف‌گذاری اقتصاد دیجیتال شکل گرفته‌است. در این مفهوم فرض بر این است بنگاه‌ها و شرکت‌ها بر اساس توانمندی و ظرفیت‌هایی که اینترنت و فناوری اطلاعات برای آن‌ها ایجاد کرده‌است، به خلق ثروت می‌پردازند و مهم‌ترین دارایی این شرکت‌ها کاربران آن است. با افزایش قیمت، حساسیت کاربر نسبت به مصرف اینترنت افزایش پیدا می‌کند و درپی آن، میزان استفاده از حجم خدمات شرکت‌های مختلف داخلی کاهش پیدا می‌کند. این اقدام، ضربه به اقتصاد دیجیتال کشور است؛ به عبارت دیگر اگر مردم با خساست بیشتر به پلتفرم‌های ایرانی مراجعه کنند، بسیاری از پلتفرم‌های داخلی از این موضوع آسیب خواهنددید.

افزایش قیمت، کاربران را فراری می‌دهد

اثرات منفی افزایش قیمت اینترنت تنها در کوتاه مدت نیست بلکه در بلندمدت، بیشتر خواهدبود که جذب کاربر با صرف هزینه و زمان فراوان صورت گرفته‌است.

ترک کردن این پلتفرم‌ها از سوی کاربر ایرانی، علاوه بر هدررفت سرمایه، باعث خروج شرکت‌های ایرانی از مدار رقابت و یکه‌تازی شرکت‌های خارجی در بازار کشور خواهدشد. دو دسته شرکت در حوزه فناوری وجود دارد. با توجه به میزان جمعیت، به اپراتور‌ها مجوز فعالیت داده می‌شود. در شرایط فعلی تعداد اپراتور‌ها مناسب است، اما پیش از دولت یازدهم به ۱۷ شرکت اف‌سی‌تی مجوز داده شده در حالی که ظرفیت ایران هفت شرکت است. شرکت‌های مخابراتی مانند شاتل و پارس آنلاین در این دسته قرار دارند و تعدد پروانه باعث افزایش هزینه سربار شده‌است و ادغام این شرکت‌ها، هزینه را کاهش و خدمات را افزایش خواهد داد. اینترنت خریداری شده از سوی اپراتور‌ها تا زمان رسیدن به دست کاربران به شبکه‌سازی، ایجاد دیتاسنتر و هزینه خدمات پشتیبانی و فنی نیاز دارد و به همین دلیل قیمت آن افزایش پیدا می‌کند. رقم‌های اعلامی مبنی بر خرید ۲۵۰۰ میلیارد تومان اینترنت از سوی زیرساخت و فروش آن به ۴۲ هزار میلیارد تومان از سوی اپراتورها، امری عادی است.

محدودسازی تعرفه‌های اینترنت

ایرانسل من و همراه من، دو اپلیکیشنی هستند که خدمات پرداخت، شارژ و اینترنت را عرضه می‌کنند، اما از اواخر فروردین، یکباره بسته‌های اینترنت محدود شد، به‌طوری‌که قبلا این دو اپراتور بسته‌های دو ماهه، سه ماهه، چهار ماهه، شش ماهه، ۹ ماهه و یک‌ساله را با حجم‌های مختلف و قیمت‌های گوناگون عرضه می‌کردند، اما از تاریخ مذکور تنوع در بسته‌های اینترنت کم شد. اکنون بسته‌های اینترنت در اپلیکیشن ایرانسل من و همراه من و کد دستوری با محدودیت‌های زیادی مواجه شده‌است، به‌طوری‌که قبلا علاوه بر بسته‌های یک ماهه و سه ماهه با حجم‌های گوناگون، بسته‌های بلندمدت چهار ماهه، شش ماهه، ۹ ماهه و یک‌ساله نیز قابل‌عرضه بود، اما اکنون بسته‌های بیشتر از یک ماهه به چشم نمی‌خورد و تنها بسته یک‌ساله با حجم بسیار محدودی در دسترس است.

منبع: جام جم