صادرات ریالی با تراز تجاری منفی بی‌فایده است / نسخه‌نویسی اشتباه برای سیاست‌گذار ارزی

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مسئله صادرات ریالی و مزایا و معایب آن در سال‌های اخیر موردتوجه بسیاری از کارشناسان اقتصادی و بازرگانان قرار گرفته است.

در سال‌های گذشته، برای جلوگیری از تلاطم در بازار ارز، بانک مرکزی طی بخشنامه‌ای صادرات ریالی را (به کشور‌های عراق و افغانستان)، ممنوع کرد و حتی همتی، رئیس‌کل وقت بانک مرکزی تهدید کرد صادرکنندگان ریالی را به دادگاه خواهد کشاند!
این موضوع برای برخی از تجار مشکلاتی را ایجاد و برخی دیگر از ذی‌نفعان و ناظران این پدیده را دچار ابهام کرد؛ چرا در شرایطی که تحریم‌های خارجی در تلاش است انتقالات بانکی ایران را مسدود کند، بانک مرکزی هم در داخل کشور انتقالات بین‌المللی بر پایه ریال را ممنوع اعلام می‌کند؟

چرا صادرات ریالی، یک نسخه اشتباه برای اقتصاد ایران است؟

در همین رابطه کامران ندری، کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو، با اشاره به منفی بودن تراز تجاری ایران گفت: به دلیل بیشتر بودن میزان واردات از صادرات کالا در کشور، بلافاصله پس از صادرات کالا ریال حاصله باید برای واردات سایر کالا‌ها به دلار تبدیل شود.

وی ادامه داد: البته اجبار طرف تجاری به پرداخت ریالی کار راحتی نیست و ممکن است همانند روسیه، سایر کشور‌ها نسبت به این مسئله مقاومت نشان دهند؛ اما روسیه ازاین‌جهت قدرت چانه‌زنی بالاتری نسبت به ایران داشت؛ اما می‌توان فرض کرد که به دلیل صادرکننده بودن ایران، طرف تجاری اجبار به پرداخت ریالی را قبول کند.

ندری تصریح کرد: به دلیل نیاز به واردات کشور، دولت پس از دریافت ریال باید آن را تبدیل به دلار یا یورو کند و این تبدیل هزینه‌بر خواهد بود. حال این سؤال مطرح می‌شود چرا در این حالت از همان ابتدا صادرات با ارز‌های معتبر انجام نشود؟

ایران برای واردات کالا نیاز به ارز‌های معتبر جهانی دارد

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه صادرات ریالی برای ایران اقدام عقلایی نیست، گفت: تراز تجاری روسیه مثبت است و همچنین به دلیل تحریم‌ها تراز تجاری روسیه با دنیای غرب تقریباً به حداقل مقدار رسیده است به همین خاطر روسیه تنها بخشی از روبل دریافتی از صادرات خود را باید به دلار یا یورو تغییر دهد.

وی در این باره افزود: درست است که در حال حاضر کشور ما هم با دنیای غرب تجارت ندارد؛ ولی با متحدین غرب مانند کشور‌های امارات و ترکیه فعالیت تجاری انجام می‌دهد. آن کشور‌ها برای سایر مبادلات تجاری خود به ارز‌هایی نظیر دلار و یورو نیاز دارند؛ بنابراین باید گفت که اقدام به صادرات ریالی نمی‌تواند برای اقتصاد ایران مفید و مؤثر باشد.

بازار ارز چطور آرامش خواهد یافت؟

ندری در خصوص اقدامات مؤثر دولت در حوزه بازار ارز گفت: دولت برای حفظ آرامش بازار ارز تا حدودی می‌تواند با استفاده از تاکتیک‌هایی با نرخ بهره بازی کند؛ ولی متأسفانه این اقدام از عهده افرادی که در حوزه سیاست پولی و ارزی تعیین شده‌اند خارج است و حداکثر توان آن‌ها در حد عرضه اوراق مبتنی بر طلا بود که اثرگذاری زیادی بر بازار نداشت.

این کارشناس اقتصادی در پایان با اشاره به تأثیر احیای برجام بر بازار ارز گفت: مهم‌ترین مسئله‌ای که در شرایط فعلی می‌تواند بازار ارز را تا حدودی تحت‌تأثیر قرار دهد آرامش و خوش‌بینی نسبت به آینده است که این امر ممکن است با قبول یا احیای برجام در کوتاه‌مدت اتفاق بیفتد و همچنین در صورت ازبین‌رفتن برجام حالت عکس این قضیه رخ می‌دهد.

صادرات ریالی، غلط‌ترین نسخه برای بازار ارز

به گزارش دانشجو، در گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس نیز به مسئله صادرات ریالی اشاره شده است؛ در این گزارش بر تفاوت ذاتی سیاست الزام به پرداخت ارزش گاز صادراتی روسیه به اروپا به روبل و موضوع صادرات ریالی مطرح در ایران تأکید شده است.

کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس معتقدند که باید به این موضوع توجه کرد که روسیه صادرات با روبل را نه برای همه کالا‌های صادراتی، بلکه صرفاً برای صادرات گاز و فقط برای مشتریان اروپایی الزام کرده است که وابستگی بالا و غیرقابل‌جایگزینی به گاز روسیه دارند.

همچنین سیاست روسیه به معنای اطمینان از بازگشت ۱۰۰ درصد ارز حاصل از صادرات است درحالی‌که در مدل مطرح در ایران به‌طورکلی بازگشت ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور نفی می‌شود، بدین صورت که صادرکننده (واردکننده خارجی) ارز را در بازار غیررسمی داخل یا خارج کشور به متقاضیان غیرمجاز با مصرف قاچاق یا خروج سرمایه یا نظایر آن واگذار می‌کند و در مقابل آن ریال دریافت می‌کند.

بنابراین، به نظر می‌رسد که برخلاف تأثیر مثبت این تجربه در اقتصاد کشوری مانند روسیه، توصیه به صادرات ریالی را می‌توان «خطرناک‌ترین و درعین‌حال غلط‌ترین توصیه به مقام ارزی ایران تلقی کرد.»
انتهای پیام/