بندناف آب شرب سیستان باید از افغانستان جدا شود / وزارت نیرو شفاف بگوید درباره آب چه کرده است +فیلم

به گزارش گروه استان‌های خبرگزاری دانشجو، مسئله حق‌آبه هیرمند سال‌هاست که از سوی مسئولین، فعالین مطالبه گر محلی و ملی و مردم سیستان و بلوچستان مطرح می‌شود و هشدار‌های این مسئله اکنون به مرحله بحران رسیده است که نیاز است علل و راهکار‌های خروج از این بحران واکاوی و بررسی شود.

به همین دلیل به سراغ امین کمالی، دبیر سابق مجمع مطالبه‌گران محیط زیست کشور و کارشناس و فعال محیط زیستی رفتیم تا درباره این مسئله با ایشان گفتگو کنیم.

امین کمالی، کارشناس محیط زیست در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو گفت: در منطقه سیستان که در شمال استان سیستان و بلوچستان واقع شده است بیشتر مسئله حق‌آبه مطرح است و به شدت بحرانی است و هر روز زمزمه‌های این است که آب شرب منطقه هم قطع شود و این در حالی است که ۸۰ درصد مردم معیشت شان به آبی که از سرچشمه‌های افغانستان نشئت می‌گیرد، وابسته است و آب شرب حدود یک و نیم میلیون نفر وابسته به همین آب است و در دو سه سال اخیر هیچ آورده آبی نداشته‌ایم.

وی افزود: این مسئله به جایی رسیده است که تنها ذخیره آبی استان که چاه نیمه‌ها هستند وضعیت بحرانی دارد و طبق گفته نمایندگان و مسئولین مربوطه در آینده نزدیک شاهد قطعی آب خواهیم بود و به دلیل پایین آمدن سطح آب پمپاژ ضعیف انجام می‌شود و قطعی‌های مکرر آب را داشتیم، ولی تاکنون رسیدگی جدی به این مسئله صورت نگرفته و در حد مصاحبه مسئولین خلاصه شده است.

کمالی عنوان کرد: طبق معاهداتی که در دهه ۵۰ صورت گرفته است حدود ۸۲۰ تا ۸۵۰ متر مکعب حق‌آبه ما از کشور افغانستان است که باید تامین شود و این سوای حق‌آبه محیط زیستی است که باید وارد کشور می‌شده و سالانه چندین میلیارد متر مکعب آورده آبی داشته است، اما از زمانی که سد کمالخان در افغانستان زده شد و در ادامه آن بند لشگری در ادامه مسیر رودخانه هیرمند در افغانستان زده شد، آبی به کشور وارد نمی‌شد.

فعال محیط زیستی ادامه داد: ما وقتی میتونیم بگیم که حق‌آبه را گرفتیم که این آب با اختیار کشور مقابل و در زمانی که مشخص شده است تامین شود، در سال‌های اخیر دو تا سه بار این آب به مقدار ناچیز و کمتر از ۱۰ میلیون مترمکعب به سیستان رسید و در هنگام ورود خشک شد، اما نکته‌ای هیچ وقت گفته نمی‌شود این است که این آب سرریز سد کمالخان و بند لشگری بوده و جالب است که خود مسئولین طالبان هم علی رغم اعلام وزیر نیرو و سفیر ایران در افغانستان می‌گویند که این حق‌آبه نبوده است.

دبیر سابق مجمع دانشجویان عدالتخواه سیستان و بلوچستان اظهار کرد: قضیه حق آبه چیزی نبوده که برای الان باشد بلکه بحث چندین ساله است و همیشه از موضوعات جنجالی بین ایران و افغانستان بوده است، اما طی سال‌های اخیر بار‌ها هشدار آن داده شد که زمانی فراخواهد رسید که ما دیگر برای احیای تالاب هامون مذاکره نخواهیم کرد و روزی میرسد که آب در سیستان کیمیا می‌شود.

وی افزود: در زمان دولت قبل افغانستان اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان گفت که ما هر قطره آب را با قطره نفت با ایران معاوضه میکنیم و مسئله الان تا جایی پیش رفته است که مطالبه ما از احیای تالاب هامون به تامین آب شرب رسیده است.

کمالی با اشاره به توجه رهبری نسبت به منطقه سیستان توضیح داد: مقام معظم رهبری بیست سال قبل سیستان را تنگه احد نظام جمهوری اسلامی لقب دادند و این موضوع نشان دهنده نگاه ویژه ایشان به منطقه سیستان است، اما شاهد این بودیم که دولت‌ها یکی پس از دیگری به این مسئله توجه نکردند و این مرزداران غیور دچار مهاجرت شدند و روزی می‌رسد که مرز‌های کشور از سیستان به کرمان و اصفهان و سیستان برسد و آن روز ما با بحث امنیت ملی مواجه خواهیم بود.

وی افزود: مسئولین محترم همواره با مصاحبه‌هایی که جنبه عملی نداشته نمک بر زخم مردم پاشیده اند و با حمایت از طرح‌هایی که منطقه نیازی به آن ندارد، راه را برای کاسبان محرومیت و کاسبان آب هموار کردند و افرادی که با وزارت نیرو ارتباط دارند و حتی با رهاسازی حق آبه هامون تعارض منافع دارند، طرح‌هایی را اجرا کردند.

این کارشناس محیط زیست گفت: موضوع دیگر رسیدگی به ترک فعل‌هایی است که در طرح‌های سالیان اخیر انجام شده است؛ در سال‌های اخیر طی عنوان بی آبی سیستان طرح‌هایی تعریف شده و بودجه‌های کلان میلیاردی و حتی دلاری تامین می‌شده و این بودجه‌های کلان هیچگاه به نتیجه نرسیده است؛ از طرح آبیاری ۴۶ هزار هکتاری دشت سیستان که افتتاحیه ناموفق داشت تا نیم لوله‌های سیمانی و در حال حاضر هم طرح انتقال آب از دریای عمان و چاه ژرف که، چون برای مردم توضیح داده نشده است مردم نگرانند این طرح‌ها نیز سرنوشتی مانند طرح‌های قبلی پیدا کند.

کمالی درباره وعده‌های دولت سیزدهم بیان کرد: آقای رئیسی در ابتدای حضورشان در استان سیستان و بلوچستان قول حفر ده‌ها چاه ژرف در منطقه سیستان را دارند و انتقال آب از دریای عمان را کلید می‌زنند، اما در این سال‌های اخیر شاهد این بودیم که سه چاه که در دولت قبل زده شده بود فقط موجود است و چاه جدیدی حفر نشده و افتتاح نمایشی هم از چاه ژرف سه در شهرستان نیمروز صورت گرفت و چند هفته بعد این چاه نیز پلمپ شد و فایده‌ای برای مردم نداشت.

دبیر سابق مجمع مطالبه‌گران محیط زیست کشور درباره راه حل مسئله حق‌آبه گفت: در وهله اول باید بندناف آب شرب سیستان از افغانستان جدا شود تا گروکشی‌های سیاسی افغانستان به حداقل برسد، شاهد این هستیم که افغانستان هر وقت میخواهد از ما امتیازی بگیرد اندک آبی در مرز‌ها رها می‌کند تا مردم با فشار به حاکمیت، ایران را پای میز مذاکره ببرد و افغانستان هم با سوء استفاده از این فرصت امتیاز‌های خود را از دولت ایران بگیرد.

وی افزود: مردم سیستان در چندین مرحله گلایه خودشان را به دولت رسانده اند، ابتدائا در فضای مجازی بار‌ها بیان کردند که وضعیت سیستان وخیم است و هشتگ آن ترند توئیتر شد و در کف میدان هم مردم در چند مرحله تجمعات مسالمت آمیز را انجام دادند و بار‌ها مسئولین کشوری به منطقه سفر کردند و وعده‌هایی دادند، اما پیگیری صورت نگرفته است.

کمالی با اشاره به دیپلماسی ضعیف کشور در این مسئله اظهار کرد: دیپلماسی فعال در حوزه محیط زیست باید با کشور افغانستان صورت بگیرد، ما در چند سال اخیر با دولت افغانستان فقط مذاکره داشتیم و دیپلماسی فعالی نداشتیم؛ تا زمانی هم که سد کمالخان که ماهیت انحرافی دارد، اصلاح نشود نمیتوانیم تغییری در وضعیت آبی سیستان داشته باشیم.

وی ادامه داد: بار‌ها و بار‌ها کمیسیاری‌های آب گفتند مذاکراتی با کشور افغانستان داشتند سوال این است نتیجه این مذاکرات چه شده و در آنجا چه میگوید که هیچ وقت شاهد تغییری در وضعیت نیستیم؟ یعنی این مذاکرات از برجام هم محرمانه‌تر است که هیچگاه شاهد شفاف شدن متن آن نیستیم؟

کمالی درباره دسیسه‌های نهاد‌های بین المللی در ایجاد بحران آب برای ایران مطرح کرد: طرح شکایت در نهاد‌های بین المللی بار‌ها مطرح شده است، اما حقیقت این است که همین نهاد‌ها با مشاوره‌هایی که زیر مجموعه‌های این نهاد‌ها دادند، وضعیت این است و اینکه دلخوش به نهاد‌هایی که این وضعیت را به وجود آوردند باشیم، کار اشتباهی است و دقیقا در اینجا این جنگ ترکیبی به بازیگری نهاد‌های بین المللی اتفاق افتاده است.

امین کمالی، دبیر مجمع مطالبه‌گران محیط زیست کشور در پایان با مطالبه از مسئولین گفت: وزارت نیرو باید شفاف بگوید که درباره موضوع آب چه کار کرده است، وزیر امور خارجه و زیر مجموعه باید بگوید درباره دیپلماسی آب چه کار کرده است.