به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، ریحانه اخلاقی کارشناس ارشد حوزه آمورش در یادداشتی نوشت: پیشرفت نظام آموزشی در کشور‌های اسلامی می‌تواند بسیار متنوع باشد و از کشور به کشور متفاوت است. این پیچیدگی با توجه به تاریخچه، سبک و سیاق فرهنگی، اقتصاد، و سیاست هر کشور متغیر است. با این حال، برخی از کشور‌های اسلامی با تلاش در زمینه آموزش و پرورش به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته‌اند.
به عنوان مثال در کشور مالزی با توجه به سیاست‌های تحصیلات عالی، توسعه مهارت‌های فنی و حرفه‌ای، و توجه به آموزش علوم و فناوری در حوزه آموزش به عنوان یک کشور اسلامی پیشرفته شناخته میشود. همچنین قطر نیز با سرمایه‌گذاری‌های بسیار زیاد در زمینه آموزش عالی و تحقیق و توسعه، به سرعت در حال توسعه نظام آموزشی خود است. کشور امارات متحده عربی نیز با استفاده از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در زمینه آموزش و توجه به توسعه علوم و تکنولوژی، به یکی از پیشرفته‌ترین نظام‌های آموزشی در منطقه تبدیل شده است.
در هر صورت، برای ارزیابی دقیق‌تر و پیشرفته‌ترین نظام آموزشی، نیاز به مطالعه بیشتر در زمینه‌های مختلف از جمله کیفیت تحصیلات، تحقیق و توسعه، تکنولوژی آموزشی، و تأمین منابع مالی و انسانی داریم.
یکی از مواردی که در نظر داریم به آن بپردازیم، استفاده از تکنولوزی در مدارس است. هر چند در مدارس غیر انتفاعی، بخشی از آموزش بر مبنای تکنولوژی است، اما متاسفانه در مدارس دولتی که وظیفه شان، اجرای عدالت آموزشی ست، چنین امکانی عملا وجود ندارد و نیاز است در برنامه ریزی‌ها و سیاست گذاری‌های کلان، در برنامه‌های ۵ ساله‌ی توسعه در مورد دستگاه آموزش و پرورش به طور جدی به آن پرداخته شود، برخی از نقش‌های مهم تکنولوژی آموزشی در این زمینه عبارتند از:
۱. دسترسی به منابع آموزشی: تکنولوژی آموزشی فرصت دسترسی آسانتر و گسترده‌تر به منابع آموزشی را ایجاد کرده است. این شامل کتاب‌ها، مقالات، ویدئوها، نرم‌افزار‌های آموزشی و منابع دیگر میشود.
۲. آموزش مبتنی بر بازی: نرم‌افزار‌ها و بازی‌های آموزشی کمک می‌کنند تا فرایند یادگیری را جذابتر و تعاملی‌تر کنند. این روش باعث ترفند‌های ذهنی و توسعه مهارت‌های مختلف میشود.
۳. تمرین تعاملی: تکنولوژی آموزشی امکانات تعامل مستقیم و فعّال با مواد آموزشی را فراهم می‌کند. این امر به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد که موضوعات را به صورت فعّال‌تر درک کرده و به خودآموزی بپردازند.
۴. انعطاف پذیری زمانی و مکانی: استفاده از تکنولوژی آموزشی به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد که در هر زمان و مکانی که دلخواهند به یادگیری بپردازند.
۵. پیگیری و ارزیابی فرآیند یادگیری: سیستم‌های آموزشی مبتنی بر تکنولوژی قابلیت ارزیابی فعّال فرآیند یادگیری را دارند. این امکان به معلمان و والدین ارتباط نزدیک‌تر با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان را فراهم می‌کند.
۶. آموزش مهارت‌های فناوری: استفاده از تکنولوژی آموزشی به دانش‌آموزان کمک می‌کند مهارت‌های فناوری و اطلاعات را تقویت کنند که یک مهارت اساسی در دنیای امروز است.
به طور کلی، تکنولوژی آموزشی با ارائه امکانات جدید و به‌روز در فرآیند یادگیری، نقش کلیدی در پیشرفت تحصیلی افراد ایفا می‌کند. جدیدترین نوع تکنولوژی، هوش مصنوعی است، و با توجه به سرعت ورود خیره کننده‌ی این هوش به زندگی فردی و اجتماعی افراد، باید جوانب احتیاط رعایت شود. علیالخصوص در حوزهی آموزش که اجمالا به مزایا و معایب آن می‌پردازیم:
مزایای استفاده از تکنولوژی در حوزه آموزش:
۱. شخصی‌سازی آموزش: هوش مصنوعی قابلیت شخصی‌سازی آموزش را ارتقاء می‌دهد و به دانش‌آموزان این امکان را می‌دهد تا به توجه فردی به نیاز‌ها و سطح دانش خود دست یابند.
۲. دسترسی گسترده: با استفاده از هوش مصنوعی، امکان دستیابی به مواد آموزشی و منابع تعلیمی به صورت گسترده و در هر زمانی فراهم میشود.
۳. توسعه مهارت‌های فردی: این فناوری می‌تواند در توسعه مهارت‌های مختلف فردی از جمله تحلیل، حل مسئله، و خلاقیت به دانش‌آموزان کمک کند.
۴. پردازش داده‌های حجیم: هوش مصنوعی قابلیت پردازش و تحلیل داده‌های حجیم را در زمینه‌های مختلف آموزش فراهم می‌کند.
معایب استفاده از تکنولوژی در حوزه آموزش:
۱. نیاز به فناوری: معمولاً استفاده از هوش مصنوعی نیازمند زیرساخت‌های فناوری پیشرفته است و این ممکن است در مناطقی با محدودیت‌های فناوری مشکل ساز شود.
۲. کندی در تطابق با انسانی: هوش مصنوعی هنوز نتواسته استعلامات و نیاز‌های انسانی را به خوبی درک کند و در برخی مواقع ممکن است در ارتباط انسانی کندی و یا ناکارآمدی ایجاد کند.
۳. حفظ حریم خصوصی: مسائل مرتبط با حفظ حریم خصوصی اطلاعات فردی در زمینه هوش مصنوعی یکی از چالش‌های مهم است.
۴. کاهش تعامل انسانی: در بعضی موارد، استفاده از هوش مصنوعی ممکن است باعث کاهش تعامل انسانی و ارتباط شخصی بین افراد و معلمان شود.
در آموزش نوین، TPCK) Technological Pedagogical Content knowledge (جایگزین PCK) Pedagogical Content Knowledge شده یعنی آموزش بر مبنای دانش محتواییِ صرف، جای خودش را به دانش محتوایی فناوری-محور داده است.
باید ضمن مجهز شدن به فناوری‌های نوین تدریس و کاربرد‌های آن، با بومی کردن آن بر مبنای تنوع فرهنگی، دینی و نظامند، به طرف کسب نتیجه‌ی قابل قبول حرکت کرد ما هم از این قضیه مستثنی نیستیم و باید با آخرین روش‌های آموزش خودمان را تطبیق دهیم.
مع الوصف، هوش مصنوعی به تنهایی نمی‌تواند معلمان را به صورت کامل جایگزین کند. معلمان نقش‌های بسیار گسترده و مهمی در فرآیند آموزش و پرورش دارند که تاکید بر انسانی بودن ویژگی‌های انسانی نظیر تعامل، انگیزش، و ارتباط فردی است. اما هوش مصنوعی می‌تواند به معلمان به شکلی مفید و تکمیلی کمک کند. برخی از نقاط کلیدی عبارتند از:
۱. شخصی‌سازی آموزش: هوش مصنوعی می‌تواند به شخصی‌سازی آموزش کمک کند و مواد آموزشی را با توجه به نیاز‌ها و سطح دانش دانش‌آموزان تنظیم کند.
۲. توسعه مهارت‌های فردی: از طریق بازی‌های آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی، دانش‌آموزان می‌توانند مهارت‌های انتقادی، حل مسئله، و خلاقیت را تقویت کنند.
۳. پشتیبانی از معلمان: هوش مصنوعی می‌تواند به معلمان در ارزیابی دانش‌آموزان، تجزیه و تحلیل داده‌های آموزشی، و برنامه‌ریزی آموزشی کمک کند.
۴. آموزش در هر زمان و مکان: هوش مصنوعی این امکان را ایجاد می‌کند که دانش‌آموزان در هر زمان و مکانی به مطالب آموزشی دسترسی داشته باشند.
هرچند هوش مصنوعی توانایی‌های بسیاری دارد، اما جایگزینی کامل برای ابعاد انسانی و محور‌های تربیتی معلمان به طور کلی به نظر می‌رسد ناممکن است.