بررسی الزامات و راهکار‌های تخصیص عادلانه یارانه انرژی
به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها آغاز مسیر واقعی کردن قیمت انرژی برای مصارف خارج از الگوی بهینه است و زمینه و بستر تخصیص یارانه انرژی به نفر را فراهم خواهد کرد. با تکمیل همه فاز‌های اجرایی تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها، در نهایت قیمت مصرف گاز برای مصارف خارج از الگوی بهینه معادل قیمت وارداتی گاز خواهد شد و در نهایت با اعطای سهمیه و یارانه انرژی معادل مصرف بهینه به هر خانوار، مشترکان پرمصرف به جای خرید گاز از دولت، از مشترکان با مصرف کمتر انرژی را به قیمت وارداتی یا نزدیک به آن دریافت خواهند کرد که این موضوع سبب خارج شدن دولت از قیمت‌گذاری و صرفه بهینه‌سازی مصرف و کاهش جدی مصرف انرژی در کشور خواهد شد و همه یارانه انرژی مستقیم به دست مردم خواهد رسید.
به دست آوردن قیمت واقعی گاز برای مشتریان پرمصرف برای کنترل مصرف و جلوگیری از استفاده‌های لوکس که از الگو‌های بهینه منحرف می‌شوند ضروری است. با تعیین قیمت‌های معادل قیمت‌های صادراتی برای چنین مشتریانی، رفع هدر رفت و کاهش شدت مصرف گاز در بخش داخلی امکان‌پذیر می‌شود. یک راه‌حل کلیدی برای مبارزه با اتلاف زیاد و مصرف شدید گاز، تمرکز بر کنترل مشتریان پرمصرف از طریق سیاست‌های قیمت است. با تعیین قیمت‌های رایگان برای مصارف خارج از الگوی مصرف بهینه، مهار مصرف بیش از حد در بین مشتریان مرفه امکان‌پذیر می‌شود. این رویکرد نه تنها به کنترل مصرف کمک می‌کند، بلکه توزیع عادلانه یارانه‌های انرژی را در بخش خانگی تضمین می‌کند.
از طرف دیگر اصلاح مصرف مشترکان پرمصرف، زمینه را برای کنترل مصرف مشترکان پرمصرف فراهم خواهد کرد. شواهد نشان می‌دهد که برخی مشترکان بخش خانگی که اغلب جزو اقشار مرفه جامعه هستند، حساسیتی نسبت به میزان مصرف گاز ندارند. آن‌ها ترجیح می‌دهند ویلا‌های بزرگ و خانه‌های وسیع‌شان به هر قیمتی گرم باشند و در تمام ماه‌های سال استخرهایشان آب گرم داشته باشد. این راحت طلبی‌ها هزینه‌های گزافی به کشور تحمیل می‌کند.
برخی کارشناسان معتقدند اینکه برخی اقشار مرفه هزینه واقعی گاز را بپردازند، در بعضی موارد نمی‌تواند کارساز باشد. زیرا در ماه‌های سرد سال این اضافه مصرف به معنی نرسیدن گاز به مشترکان دیگر و قطع شدن گاز صنایع کشور است. به همین دلیل، در این شرایط باید با اعمال روش‌هایی مانند قطع گاز مشترکان بدمصرف با آن‌ها برخورد کنیم. به هر حال، کارشناسان اعتقاد دارند باید از روش‌های مختلف مانند سیاست‌های قیمتی و غیرقیمتی در راستای به رفتار در آوردن مشترکان بدمصرف گام برداریم. برخی کارشناسان نیز اعتقاد دارند که پرداخت هزینه واقعی گاز توسط پرمصرف‌ها و اقشار مرفه می‌تواند در کاهش مصرف آن‌ها دخیل باشد. از سوی دیگر، حتی اگر میزان مصرف آن‌ها کاهش نیابد، حداقل دولت برای مصارف غیرمتعارف یارانه پرداخت نمی‌کند. اجرای فاز دوم مدل جدید تعرفه مزایای متعددی را برای کشور به همراه دارد. یکی از مزیت‌های اصلی کاهش مصرف در بخش خانگی است. این مدل با اصلاح و کاهش مصرف لوکس در میان مشترکان پرمصرف، تضمین می‌کند که مشتریان یا الگوی مصرف خود را تنظیم می‌کنند یا با قیمت واقعی گاز مواجه می‌شوند که منجر به کاهش چشمگیر مصرف، بی‌مصرف لوکس می‌شود. در نتیجه، به دست آوردن قیمت واقعی گاز برای مصارف خارج از مدل بهینه، گامی مهم در جهت تخصیص کارآمد یارانه انرژی در ایران است. با تمرکز بر مشتریان پرمصرف و اجرای مدل تعرفه‌ای جدید، نه تنها می‌توان مصرف را کنترل کرد، بلکه قیمت‌گذاری منصفانه انرژی و شیوه‌های انرژی پایدار را در بلندمدت ارتقا داد.
تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها آغاز مسیر واقعی کردن قیمت انرژی برای مصارف خارج از الگوی بهینه است و زمینه و بستر تخصیص یارانه انرژی به نفر را فراهم خواهد کرد. با تکمیل همه فاز‌های اجرایی تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها، در نهایت قیمت مصرف گاز برای مصارف خارج از الگوی بهینه معادل قیمت وارداتی گاز خواهد شد و در نهایت با اعطای سهمیه و یارانه انرژی معادل مصرف بهینه به هر خانوار، مشترکان پرمصرف به جای خرید گاز از دولت، از مشترکان با مصرف کمتر انرژی را به قیمت وارداتی یا نزدیک به آن دریافت خواهند کرد که این موضوع سبب خارج شدن دولت از قیمت‌گذاری و صرفه بهینه‌سازی مصرف و کاهش جدی مصرف انرژی در کشور خواهد شد و همه یارانه انرژی مستقیم به دست مردم خواهد رسید.
صدمه جبران ناپذیر پرمصرف‌های گاز به بدنه اقتصاد کشور
محمداسمایل کفایتی، رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور در خصوص روش تعرفه‌گذاری پلکانی گاز و اثری که می‌تواند در کنترل مصرف داشته باشد، به «جوان» گفت: «قطعاً این روش تعرفه‌گذاری در مدیریت مصرف اثرگذار است. اما نباید تصور کنیم که با اعمال این روش تعرفه‌گذاری از دیگر راهکار‌های مدیریت مصرف بی‌نیاز می‌شویم. روش تعرفه‌گذاری پلکانی، یک روش مناسب برای تعیین قبوض مشترکان است و نوعی حساسیت در مورد میزان استفاده از گاز در مشترکان ایجاد می‌کند. اما باید در کنار این روش به استفاده از روش‌های دیگر نیز برای بهینه‌سازی مصرف بپردازیم.»
وی ادامه داد: «درصد زیادی از مصرف گاز کشور در بخش خانگی است و مدیریت مصرف در این بخش اهمیت بالایی دارد. استفاده از کنتور‌های هوشمند می‌تواند بسیار اثرگذار باشد و به اجرای بهتر روش تعرفه‌گذاری پلکانی نیز کمک می‌کند.»
رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز خاطرنشان کرد: «در زمستان که با اوج مصرف مواجه می‌شویم، با ناترازی گاز روبه‌رو هستیم. این در حالی است که با مدیریت صحیح مصرف می‌توانیم از بروز این مشکل جلوگیری کنیم. باید به سمت اعمال سیاست‌های صحیح در این راستا برویم. تعرفه‌گذاری پلکانی گاز یکی از روش‌های معقول در این زمینه است.»
وی ادامه داد: «افزایش پلکانی قیمت‌ها می‌تواند کمک کننده باشد و یک عامل اثرگذار در زمینه مدیریت مصرف به شمار می‌رود. اما بدمصرف‌ها علاوه بر اینکه باید هزینه بالاتری نسبت به مصارف معقول بپردازند، باید جریمه هم بشوند.»
کفایتی توضیح داد: «گاز دارای ارزش بالایی است و ناترازی آن مشکلات عدیده‌ای برایمان ایجاد می‌کند. مشترکان بدمصرف مشکلات زیادی برای کشور ایجاد می‌کنند. این ماده دارای ارزش صادراتی بالایی است. همچنین می‌توانیم از گاز کالا‌های با ارزش افزوده بالا به دست بیاوریم که سودآوری کلانی برای کشور دارند. بنابراین، نباید اجازه دهیم بدمصرف‌ها به راحتی این ماده ارزشمند را هدر دهند.»
وی ادامه داد: «محرومیت بدمصرف‌ها از گاز می‌تواند یک راهکار باشد. در صورتی که مشترکان پرمصرف حاضر نباشند به مدیریت مصرف‌شان بپردازند، باید گاز آن‌ها را قطع کنیم. شاید این روش اثرگذار باشد و آن‌ها را به سمت مدیریت مصرف‌شان سوق دهد.»
رئیس پارک نوآوری و فناوری نفت و گاز کشور توضیح داد: «تعرفه‌گذاری پلکانی می‌تواند در مدیریت مصرف اثرگذار باشد. اما اگر مشاهده کردیم که برخی مشترکان بدمصرف نمی‌خواهند با سیاست‌های کلان کشور در زمینه بهینه‌سازی همکاری داشته باشند، باید از راهکار‌های جدی‌تری برای برخورد با آن‌ها استفاده کنیم.»
تعرفه‌گذاری پلکانی گاز در جهت کنترل مصرف در بخش خانگی
حسین محمودی اصل کارشناس اقتصادی نیز در ارتباط با این موضوع که توانسته‌ایم با اعمال تعرفه‌گذاری پلکانی گاز در بخش خانگی روزانه چند میلیون متر مکعب کاهش مصرف داشته باشیم، به «جوان» گفت: «قطعاً تعرفه‌گذاری پلکانی در مدیریت مصرف اثرگذار است. این دستاورد نسبی خوبی به شمار می‌رود. اما باید بدانیم که دستاورد اصلی تعرفه‌گذاری پلکانی در میان مدت و بلندمدت مشخص می‌شود.»
وی ادامه داد: «تعرفه‌گذاری پلکانی گاز یک روش معقول به شمار می‌رود و به لحاظ بهینه‌سازی مصرف برایمان اهمیت دارد. از سوی دیگر، پرمصرف‌ها که اغلب جزو طبقات مرفه جامعه هستند، باید هزینه گاز مصرفی خود را به صورت واقعی پرداخت کنند.»
این کارشناس اقتصادی توضیح داد: «یارانه انرژی باید به اقشار ضعیف تعلق بگیرد و دولت وظیفه ندارد برای مصارف غیرمتعارف یارانه بپردازد. در تعرفه گذاری پلکانی گاز به درستی اقشار ضعیف و متوسط جامعه که مصرف متعارفی دارند از یارانه بهره می‌برند. حتی خوش مصرف‌ها بخشودگی قبوض خواهند داشت. اما مصارف غیرضرور مشمول یارانه نمی‌شوند.»
محمودی اصل گفت: «نمی‌توانیم هزینه گاز مصرفی مشترکان پرمصرف و مرفه را از جیب ملت و بیت‌المال بپردازیم. کسانی که می‌خواهند بیشتر از حد متعارف گاز استفاده کنند، باید هزینه آن را بپردازند. این یک روش معقول است.»
وی ادامه داد: «باید توجه داشته باشیم که پرمصرف‌ها اغلب صاحبان تولید هستند. بنابراین، امکان دارد این اقشار اضافه پرداختی گاز خود را به اقشار پایین‌تر منتقل کنند. باید از این کار جلوگیری کنیم. لازم است چاره اندیشی‌ای داشته باشیم و با تشدید نظارت‌ها اجازه ندهیم که طبقات مرفه اضافه پرداختی گاز خود را به اقشار ضعیف منتقل کنند.»
این کارشناس اقتصادی توضیح داد: «گاز ارزش صادراتی بالایی دارد. همچنین می‌توانیم به گاز ارزش افزوده اضافه کنیم و آن را با قیمت‌های بالا صادر کنیم یا در داخل کشور مورد استفاده قرار دهیم و از واردات جلوگیری کنیم. تمامی این روند‌ها به معنی منفعت برای کشور است. بنابراین، نیاز است به سمت بهینه‌سازی مصرف گاز حرکت کنیم و با جدیت این موضوع را در دستور کار داشته باشیم.»
وی خاطرنشان کرد: «اگرچه تعرفه‌گذاری پلکانی گاز می‌تواند نتایج خوبی به لحاظ کنترل مصرف در بخش خانگی برایمان داشته باشد، اما نباید از دیگر روش‌ها برای مدیریت مصرف غافل شویم. به طور مثال، بهینه‌سازی وسایل گاز سوز باید در دستور کار باشد. همچنین فرهنگ‌سازی برای استفاده صحیح از حامل‌های انرژی را هم نباید فراموش کنیم.»
بسترسازی برای اعطای یارانه انرژی به نفر با تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها
سیدعلی مرتضوی کارشناس انرژی هم در مورد اهمیت نظام تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها به «جوان» گفت: «موضوع قیمت‌گذاری انرژی، به ویژه گاز طبیعی، با توجه به تأثیر آن بر الگو‌های مصرف داخلی، کارایی مصرف انرژی و توسعه کلی اقتصادی کشور، یک نگرانی اساسی برای ایران است. رواج قیمت‌های انرژی با یارانه شدید منجر به سطوح نامتناسب بالای مصرف انرژی داخلی شده است و عدم تعادل انرژی را ایجاد می‌کند که تمام فصول سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد و پایداری رشد صنعتی کشور را تهدید می‌کند.»
وی ادامه داد: «این طرح به گونه‌ای طراحی شده است که اطمینان حاصل شود که یارانه‌ها برای کسانی است که بیشتر به آن نیاز دارند؛ به طوری که کسانی که به الگوی مصرف بهینه که با نیاز‌های اساسی و استفاده کارآمد همسو باشد، پایبند باشند، همچنان یارانه دریافت خواهند کرد. همچنین مشترکان پرمصرف با ساختار قیمت‌گذاری مواجه خواهند شد که آن‌ها را مجبور می‌کند مصرف خود را کاهش دهند یا به میزان قابل توجهی بیشتر بپردازند. تداوم مرحله به مرحله تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها به کاهش اتلاف انرژی نیز کمک خواهد کرد و منجربه استفاده کارآمدتر از منابع انرژی خواهد شد. با در نظر گرفتن قیمت واقعی گاز برای مصارف لوکس از مشتریان پرمصرف، آن‌ها را تشویق می‌کند تا به مصرف انرژی خود توجه بیشتری داشته باشند و انتخاب‌های کارآمدتری داشته باشند. این نه تنها به نفع خود مشتریان پرمصرف خواهد بود، بلکه به تلاش‌های کلی صرفه‌جویی انرژی کشور نیز کمک می‌کند.»
این کارشناس حوزه سیاستگذاری انرژی در مورد اهمیت عادلانه کردن یارانه انرژی در مدل تعرفه‌گذاری پلکانی پرمصرف‌ها گفت: «یکی دیگر از مزایای مهم اجرای این مرحله دوم از مدل تعرفه این است که به عادلانه‌تر کردن یارانه‌های انرژی و هدفمند کردن آن‌هایی که واقعاً به آن نیاز دارند کمک می‌کند. در حال حاضر یارانه انرژی در ایران گسترده است و برای همه شهروندان صرف نظر از میزان مصرف یا نیازشان سودمند است. با تمرکز بر مشتریان پرمصرف و دریافت قیمت واقعی گاز برای مصارف لوکس، می‌توان یارانه‌ها را به کسانی که واقعاً برای قبوض انرژی خود به کمک مالی نیاز دارند، تخصیص داد. این به کاهش هزینه‌های دولت برای یارانه‌های انرژی کمک می‌کند و اطمینان می‌دهد که منابع به سمت کسانی که بیشتر به آن نیاز دارند هدایت می‌شود.»
وی ادامه داد: «علاوه بر این، اجرای این مرحله از مدل تعرفه به رفع عدم تعادل انرژی در کشور و ارتقای توسعه پایدار کمک خواهد کرد. سطوح بالای مصرف انرژی در بخش خانگی نه تنها منابع انرژی کشور را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه به تخریب و آلودگی محیط‌زیست نیز کمک می‌کند. با تشویق مشتریان پرمصرف برای کاهش مصرف انرژی یا پرداخت قیمت واقعی گاز برای استفاده‌های لوکس، به ایجاد بخش انرژی پایدارتر و کاهش اثرات منفی بر محیط‌زیست کمک می‌کند.»
وی در پایان گفت: «در مجموع، دستیابی به قیمت واقعی گاز برای مصارف خارج از مدل بهینه و اجرای فاز دوم مدل تعرفه‌ای، گامی مهم در جهت رفع چالش‌های مصرف و هدر رفت انرژی در ایران است. با تمرکز برمشتریان پرمصرف و دریافت قیمت واقعی گاز برای مصارف لوکس، نه تنها به کنترل مصرف و ارتقای بهره‌وری انرژی کمک می‌کند، بلکه یارانه‌های انرژی را عادلانه‌تر و برای افراد نیازمند هدفمند می‌کند. این در نهایت به بخش انرژی پایدارتر کمک می‌کند و به تضمین امنیت انرژی بلندمدت کشور کمک می‌کند.»
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات