به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، ته‌سیگار‌ها به عنوان یکی از خطرناک‌ترین و پرتعدادترین پسماند‌های جهان شناخته و آلاینده‌های متعدد این پسماند خطرناک تا ۴۰۰۰ نوع برآورد شده‌اند. سالانه در جهان حدود ۵ تریلیون ته‌سیگار تولید می‌شود که وزن تقریبی آن‌ها به ۱.۲ میلیون تن می‌رسد. این پسماند‌ها به دلیل اندازه کوچک و فراوانی بالا، به طور گسترده‌ای در محیط‌های شهری، سواحل، جاده‌ها و اماکن عمومی رها می‌شوند و بیش از ۷۵ درصد آن‌ها به درستی دفع نمی‌شوند. این مسئله ته‌سیگار را به شایع‌ترین نوع پسماند رهاشده در دنیا تبدیل کرده، بطوریکه سالانه جان ۸ میلیون نفر در جهان را می‌گیرد. از سویی دیگر ۶۰۰ میلیون درخت جهت افزایش سطح زیرکشت توتون و تنباکو، قطع و موجب از بین رفتن ۲۰۰ هزار هکتار زمین می‌شود. در فرآیند تولید سیگار ۸۴ میلیون تن دی اکسید کربن در هوا منتشر و ۲۲ میلیارد تن آب هدر می‌رود.
فیلتر‌های سیگار که عمدتاً از استات سلولز ساخته شده‌اند، به دلیل مقاومت بالا در برابر تجزیه، سال‌ها در محیط باقی می‌مانند. این فیلتر‌ها حاوی مواد شیمیایی خطرناک و فلزات سنگین مانند کادمیوم، سرب و نیکوتین هستند که به مرور زمان به محیط زیست نشت کرده و باعث آلودگی آب و خاک می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند که تنها یک ته‌سیگار می‌تواند تا ده‌ها لیتر آب را آلوده کند و تاثیرات سمی آن بر موجودات آبزی کشنده است. حضور ته‌سیگار در دریا‌ها می‌تواند منجر به افزایش دو برابری غلظت فلزات سنگین پس از ۱۰ روز و تا ۲۰۰ برابر پس از ۸۵ روز شود. این مواد سمی نه تنها به محیط‌های طبیعی آسیب می‌رسانند، بلکه می‌توانند به زنجیره غذایی وارد شده و سلامت انسان‌ها را نیز تحت تأثیر قرار دهند.
در کشور ما، مدیریت پسماند ته سیگار با چالش‌های جدی مواجه است. دفع نادرست این نوع پسماند و نبود روش‌های کارآمد برای بازیافت آن‌ها از مشکلات اصلی است، چراکه در ایران بطور میانگین مصرف سیگار برای هر نفر حدود ۸۵۰ نخ در سال گزارش شده است، بطوریکه سالانه ۳۷۰ هزار کیلوگرم فیلتر سیگار تولید می‌شود. بسیاری از افراد سیگاری، ته‌سیگار خود را به جای دفع صحیح در سطل‌های زباله، بر روی زمین رها می‌کنند. این رفتار به دلیل فقدان آموزش عمومی مناسب، نبود قوانین بازدارنده و فعالیت ناکافی کارزار‌های آگاهی‌بخشی رخ می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اغلب سیگاری‌ها از خطرات محیط‌زیستی ته‌سیگار آگاهی ندارند و تصور می‌کنند که فیلتر‌های سیگار تجزیه‌پذیر هستند.
برای مقابله با این چالش‌ها، ضروری است، سیاست‌گذاری‌های جامع و موثری در سطح ملی اتخاذ شود. برخی از راهکار‌های پیشنهادی شامل: استفاده از زیرسیگاری‌های قابل حمل، افزایش آگاهی عمومی در خصوص خطرات ته‌سیگار، و تدوین قوانین مؤثر برای جلوگیری از رهاسازی این پسماند در محیط است. همچنین، تحقیقات در زمینه بازیافت ته‌سیگار حاکی از آن است که استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند به بازیافت مؤثر این نوع پسماند کمک کند. به عنوان مثال، فیلتر‌های سیگار می‌توانند پس از بازیافت به محصولات دیگری مانند پلاستیک‌های صنعتی تبدیل شوند.
تحقیقات در کشور‌های مختلف مؤید آن است که آلودگی ناشی از ته‌سیگار نه تنها به محیط‌زیست آسیب می‌زند، بلکه بار اقتصادی زیادی نیز بر دوش جوامع می‌گذارد. برآورد‌ها نشان می‌دهند، هزینه‌های پاکسازی و مدیریت این نوع پسماند سالانه به میلیارد‌ها دلار می‌رسد. در برخی کشورها، تلاش‌هایی برای انتقال هزینه‌های پاکسازی به تولیدکنندگان سیگار در حال انجام است. این اقدام می‌تواند موجب کاهش تولید و مصرف سیگار و در نتیجه کاهش پسماند‌های خطرناک شود.
ته‌سیگار به عنوان پرتعدادترین پسماند خطرناک، تهدیدی جدی برای محیط زیست و سلامت عمومی است. مدیریت کارآمد این پسماند نیازمند همکاری‌های گسترده در سطح ملی، آموزش عمومی، تدوین قوانین سختگیرانه و استفاده از فناوری‌های نوین بازیافت است. با توجه به افزایش روزافزون مصرف سیگار و تولید پسماند‌های آن، اکنون زمان اقدام جدی برای مقابله با این معضل جهانی فرا رسیده است.
فرهاد خسروانی و زهره بهمنی (مدیر و کارشناس مطالعات خئمات شهری و محیط زیست)