وقتی ره صدروزه یک‌شبه طی می‌شود/ درس‌هایی از تجربیات دانشجویان در شب امتحان
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ شب امتحان برای بسیاری از دانشجویان لحظه‌ای پر از استرس و اضطراب است؛ این پدیده که به طور عمومی به «شب امتحانی بودن» معروف است، به وضعیتی اشاره دارد که دانشجو تا لحظات آخر مطالعه نکرده و ناگهان در ساعات پایانی قبل از امتحان تلاش می‌کند تمامی مطالب را یاد بگیرد.
«دانشجوی شب امتحانی» یک اصطلاح نیست بلکه یک روش آموزشی است که توانسته در آموزش عالی جای خوبی را متاسفانه به خود اختصاص دهد. از اوایل تا اواسط تیرماه تمام معابری که به دانشگاه‌ها ختم می‌شود، مملو از دانشجویانی است که جزوه به دست به سمت دانشگاه می‌روند، قبل از فصل امتحانات معدود زمان‌هایی دانشجویان را با جزوه و کتاب در معابر می‌بینیم.
دلایل دانشجویی شب امتحانی شدن
عدم برنامه‌ریزی مناسب است چرا که بسیاری از دانشجویان برنامه‌ریزی منظمی برای مطالعه ندارند و وظایف خود را به تعویق می‌اندازند و همچنین حجم بالای مطالب، گاهی اوقات حجم مطالب درسی بسیار زیاد است و دانشجو نمی‌تواند در طول ترم آنها را به صورت تدریجی مطالعه کند.
از طرفی؛ تنبلی و اهمال‌کاری، برخی دانشجویان به دلیل اهمال‌کاری مطالعه را به آخرین لحظات موکول می‌کنند و اعتماد به حافظه کوتاه‌مدت که در برخی بر این باورند که یادگیری مطالب در ساعات پایانی می‌تواند به خاطر سپردن اطلاعات کمک کند و فعالیت‌های جانبی مانند کار پاره‌وقت، مسئولیت‌های خانوادگی یا اجتماعی نیز می‌توانند فرصت مطالعه را محدود کنند.
چالش‌های شب امتحانی بودن
استرس و اضطراب بالا یکی از چالش های شب امتحانی بودن است چرا که فشار زمانی می‌تواند سطح اضطراب دانشجو را افزایش دهد و باعث کاهش کارایی مغز شود همچنین، مطالعه سریع و فشرده ممکن است به جای یادگیری عمیق، تنها به حفظ موقت اطلاعات منجر شود و در نهایت، خواب ناکافی و تلاش برای مطالعه طولانی‌مدت می‌تواند باعث خستگی مفرط و کاهش تمرکز شود.
یکی از دانشجویان دانشگاه تهران با بیان اینکه خودش هم شب امتحانی است، می‌گوید: شاغلم و چاره‌ای جز اینکه در شب امتحان درس بخوانم ندارم.
وی می‌افزاید: در طول ترم تحصیلی نمی‌توانم مطالعه کنم و مجبورم که یک‌شبه تمام آنچه که استاد به من آموخته است را یاد بگیرم و متأسفانه این کار بسیار سخت است؛ گاهی نمره قبولی را هم کسب نمی‌کنم.
مرضیه احمدی می‌گوید: یکی از دانشجویان دکتری معتقد است که در طول ترم باید برای مطالعه هر درس تخصصی، حدود ۳۰۰ساعت زمان قرارداد، اگر دانشجویان به این اندازه برای درس وقت بگذارند و تلاش کنند، جامعه ما از همه لحاظ می‌تواند رشد کند و پیشرفت چشمگیری داشته باشد.
مریم ایپکچی، دانشجوی مهندسی برق دانشگاه تبریز‌می‌گوید: تصمیم گرفتم مطالب درسی و مدار‌های الکتریکی را در شب امتحان یاد بگیرم، اما به دلیل حجم بالای فرمول‌ها و مفاهیم پیچیده، نتوانستم مطالب را به درستی درک کنم و در امتحان نمره پایینی گرفتم و دلیل اصلی کم شدن نمره‌ام نداشتن پیش‌زمینه کافی برای درک مطالب فشرده شده است.
علی نقلی دانشجوی شهید بهشتی می‌گوید: مطالعه درس فیزیولوژی را به شب امتحان موکول کردم و سعی کردم تمام جزوه را در یک شب بخوانم. در نتیجه، مغزم به دلیل فشار‌های زیاد دچار خستگی شد و در جلسه امتحان بیشتر مطالب را فراموش کردم.
راهکار‌های مؤثر برای مدیریت شب امتحان
به جای تلاش برای یادگیری تمام مطالب، بخش‌های مهم و پرتکرار را شناسایی کنید و ابتدا روی آنها تمرکز کنید. می‌توانید از جزوه‌های خلاصه‌شده یا نکات کلیدی استفاده کنید و فیش‌برداری کنید نکات مهم را روی کارت‌های کوچک بنویسید و مرور کنید از طرفی؛ خلاصه‌نویسی کنید مطالب طولانی را به جملات کوتاه و مفهومی تبدیل کنید.
چگونه از شب امتحانی شدن جلوگیری کنیم؟
دانشجویان می توانند برنامه‌ریزی منظم در طول ترم و یک برنامه مطالعه روزانه تنظیم کنند و به آن پایبند باشند و مطالب هر جلسه را همان روز مرور کنند، به جای مطالعه حجم زیادی از مطالب در یک روز، آنها را به بخش‌های کوچک‌تر تقسیم کرده و روزانه مطالعه کنند و برای خود انگیره ایجاد کنید؛ به خودتان استراحت دهید یا خوراکی مورد علاقه‌تان را بخورید.
اگرچه شب امتحان می‌تواند فرصتی برای جبران کم‌کاری‌های طول ترم باشد، اما بهترین راه موفقیت، مطالعه تدریجی و پیوسته است. با برنامه‌ریزی مناسب، استفاده از تکنیک‌های مطالعه مؤثر و مدیریت استرس، می‌توانید از فشار شب امتحان کاسته و به نتایج بهتری دست پیدا کنید. به یاد داشته باشید که سلامتی جسم و ذهن شما مهم‌تر از هر چیز دیگری است، بنابراین به نیازهای بدن خود توجه کنید و همواره تلاش کنید تعادل را حفظ کنید.