میزگرد مطالبات کنکوری‌ها درباره تاثیر معدل؛
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ تأثیر معدل در کنکور سراسری همواره به‌عنوان یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در میان دانش‌آموزان، والدین و حتی کارشناسان آموزشی مطرح بوده است. این تأثیر به‌ویژه در سالهای اخیر، با تغییر سیاست‌ها و اصلاح روند برگزاری کنکور، به یکی از مؤلفه‌های کلیدی در نظام سنجش و پذیرش دانشگاه‌ها تبدیل شده است. در کنکور سال ۱۴۰۴، این موضوع اهمیتی دوچندان یافته، زیرا میزان و نحوه تأثیر سوابق تحصیلی به‌صورت مستقیم و تعیین‌کننده در نتیجه نهایی داوطلبان اعمال می‌شود. هدف اصلی این تغییرات، ایجاد تعادلی میان ارزیابی توانایی‌های دانش‌آموزان در طول دوران تحصیل و عملکرد آنها در آزمون یک‌روزه کنکور است.
این سیاست به دنبال آن است که عدالت آموزشی را بهبود بخشیده و تمرکز بیش از حد بر آزمون کنکور را کاهش دهد. در عین حال، این تغییر نگرانی‌هایی را نیز برای داوطلبان به همراه داشته است؛ به‌ویژه برای کسانی که معدل سالهای تحصیلی آنها به هر دلیلی پایین‌تر از انتظار بوده و اکنون نگران تأثیر آن بر نتایج کنکور هستند.
چند نفر از معترضان مصوبه تاثیر قطعی معدل با حضور در خبرگزاری دانشجو درباره مطالبه‌شان از اعضای شورایعالی انقلاب فرهنگی صحبت کردند. یوسف اطهری زاده داوطلب کنکوری از یزد و امیر عرشیا کامرانی مقدم داوطلب کنکوری از زاهدان و سید مینا موسوی فعال حوزه آموزشی؛ لادن تیموری طولابی، استاد انستتیو پاستور برنده جایزه یونسکو برای زنان جوان دانشمند افرادی بودند که در این میزگرد شرکت کردند.
مشروح این میزگرد را در زیر می‌خوانید:
دانشجو: درباره پویش لغو تأثیر معدل پایه یازدهم در کنکور صحبت بفرمایید
تیموری طولابی: لادن تیموری طولابی هستم و به نمایندگی از پویش هم‌اندیشی تغییرات کنکور در خدمت شما هستم. ما حدود یک سال و نیم است که به همراه جمعی از دوستان درگیر مسئله مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد تأثیر معدل در کنکور سراسری هستیم. همان‌طور که مستحضرید، این مصوبه در سال ۱۴۰۱ ابلاغ شد و بر اساس آن تأثیر معدل در کنکور الزامی است.
حدود دو سال و نیم است که ما در حال اعتراض به این موضوع هستیم و در این مدت اقدامات مختلفی انجام داده‌ایم. از نمایندگان محترم مجلس، اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزیران دولت قبلی و دولت فعلی درخواست‌هایی داشتیم و نظرات خود را در مورد اثرات منفی این مصوبه اعلام کرده‌ایم.
یکی از اقدامات ما، راه‌اندازی کارزاری با بیش از ۶۰ هزار امضا بود که در مخالفت با تأثیر معدل در کنکور تشکیل شد. اخیراً نیز پویشی در بخش «فارس من» ایجاد کرده‌ایم که در آن به صورت اورژانسی از اعضای محترم شورای عالی انقلاب فرهنگی درخواست داریم تأثیر معدل پایه یازدهم در کنکور ۱۴۰۴ لغو شود یا حداقل به صورت تأثیر مثبت اعمال شود.
یکی از مشکلات جدی که تأثیر معدل در کنکور ایجاد کرده، این است که دانش‌آموزان از سال دهم، یعنی زمانی که ۱۵ یا ۱۶ ساله هستند، تحت فشار و استرس طولانی‌مدت کنکور قرار می‌گیرند. این مسئله نه تنها به سلامت روانی دانش‌آموزان آسیب می‌زند، بلکه موجب نقض عدالت اجتماعی نیز می‌شود.
دانش‌آموزانی که در مناطق کم‌برخوردار زندگی می‌کنند، فرصت کمتری برای جبران دارند و امکانات آموزشی مناسبی در اختیارشان نیست. برخلاف آن، دانش‌آموزانی که در مناطق برخوردار زندگی می‌کنند، از سال اول دبیرستان تحت حمایت خانواده‌هایشان قرار می‌گیرند و در نتیجه فرصت بیشتری برای کسب نمرات خوب دارند. در گذشته نیز شاهد بوده‌ایم که برخی دانش‌آموزان از مناطق محروم در سالهای آخر دبیرستان به درس‌خواندن جدی روی آورده‌اند و توانسته‌اند در کنکور رتبه‌های خوبی کسب کنند. برای مثال، آقای رستگار رحمانی، رتبه اول کنکور سال ۸۸، اکنون جراح مغز و اعصاب در دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه است.
دانشجو: به نظر شما، آیا اعمال تأثیر معدل به صورت مثبت می‌تواند به عدالت آموزشی آسیب بزند؟
تیموری طولابی: این دانش‌آموزان که ممکن است تا سال دهم دغدغه‌ای برای درس‌خواندن نداشته باشند، در چنین شرایطی عملاً فرصت رقابت برابر را از دست می‌دهند.
یکی از مشکلات اساسی که در این مصوبه وجود دارد، از بین بردن فرصت جبران برای دانش‌آموزان است. بسیاری از دانش‌آموزان به دلایل مختلف، مانند بحران‌های دوران بلوغ، در سالهای دهم و یازدهم آمادگی لازم برای درس خواندن ندارند. این مسئله حتی ممکن است به سال نهم هم برگردد. اما این دسته از دانش‌آموزان ممکن است در سال دوازدهم یا حتی پس از اتمام مدرسه، سربازی یا ازدواج به فکر شرکت در کنکور بیفتند. با اجرایی شدن این مصوبه، عملاً این فرصت جبران از آنها گرفته می‌شود، زیرا باید سابقه سه سالهای از نمرات نهایی دهم تا دوازدهم ارائه کنند.
این بدین معناست که دانش‌آموزان باید حداقل ۳۰ تا ۳۳ امتحان نهایی را پشت سر بگذارند و در کنار آن یک کنکور سراسری نیز بدهند. این حجم سنگین از آزمون‌ها نه تنها فشار روانی زیادی به دانش‌آموزان وارد می‌کند، بلکه به عدالت اجتماعی نیز لطمه می‌زند.
فربه کردن مافیای کنکور و شکل‌گیری مافیای جدید
دانشجو: یکی از دلایلی که شورای عالی انقلاب فرهنگی این طرح را ارائه کرد، حذف مافیای کنکور بود آیا با اجرا این مصوبه مافیایی کنکور حذف می‌شوند؟
تیموری طولابی: شورای عالی انقلاب فرهنگی آنها معتقد بودند که کتاب‌های کمک‌آموزشی و کلاس‌های کنکور در حال تسلط بر نظام آموزشی کشور هستند. اما متأسفانه، این مصوبه نه تنها مافیای کنکور را حذف نکرده، بلکه مافیای جدیدی به نام "مافیای امتحان نهایی" ایجاد کرده است.
در سالهای اخیر، با اعمال تأثیر معدل در کنکور، کتاب‌های مربوط به امتحانات نهایی هم وارد بازار شده‌اند. برای مثال، کتاب‌های امتحان نهایی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم اکنون به طور گسترده فروخته می‌شوند و قیمت بسیار بالایی دارند. برای نمونه، کتاب‌های امتحان نهایی که قبلاً ۱۵۰ هزار تومان بود، اکنون به ۳۵۰ هزار تومان و حتی بیشتر رسیده است. این نشان می‌دهد که مصوبه مذکور، به جای حل مشکل مافیای کنکور، مشکل دیگری را به وجود آورده است.
دانشجو: در مورد تأثیر مصوبه بر افزایش کلاس‌های خصوصی بفرمایید
تیموری طولابی: این مصوبه باعث افزایش چشمگیر کلاس‌های خصوصی نیز خواهد شد. خانواده‌ها برای کسب نمرات بالا در امتحانات نهایی، مجبورند فرزندان خود را به کلاس‌های خصوصی یا مدارس غیرانتفاعی بفرستند. به عبارت دیگر، به جای کاهش فشار مالی بر خانواده‌ها، بار مالی بیشتری به آنها تحمیل می‌شود. این مسئله، به ویژه برای خانواده‌هایی که از طبقات کم‌برخوردار هستند، تبعات سنگینی دارد و نابرابری آموزشی را تشدید می‌کند.
بنابراین، اگر هدف این مصوبه حذف مافیای کنکور بوده، نتیجه برعکس حاصل شده است. اکنون با مافیای کتاب‌ها و کلاس‌های امتحان نهایی مواجه هستیم که تأثیرات منفی آن بر عدالت آموزشی و اجتماعی انکارناپذیر است.
عدم استاندارد بودن و کیفیت پایین طراحی سوالات امتحانات نهایی
تیموری طولابی: امتحانات نهایی به گونه‌ای طراحی می‌شوند که بیشتر مبتنی بر حفظیات و طوطی‌وار نوشتن مطالب کتاب درسی هستند. برای مثال، اگر دانش‌آموزی راه‌حلی خلاقانه یا متفاوت برای یک مسئله مفهومی مانند فیزیک، ریاضی یا هندسه ارائه کند، اغلب نمره‌ای دریافت نمی‌کند، زیرا برخی معلمان صرفاً «کلید کتاب درسی» را ملاک تصحیح قرار می‌دهند. این مسئله برای دروس مفهومی که می‌توان از روش‌های مختلف به پاسخ صحیح رسید، کاملاً ناعادلانه است. حتی در مواردی، نمره‌هایی مانند ۲۵ صدم به دلیل نوشتن یا ننوشتن بدیهیات از دانش‌آموزان کسر یا به آنها اضافه می‌شود، که نشان‌دهنده ضعف در طراحی و ارزیابی سوالات است.
تاثیر نابرابری‌های آموزشی بر دانش‌آموزان مناطق مختلف
مدارس غیرانتفاعی به‌ویژه در شهر‌های بزرگ، از همان ابتدای سال تحصیلی با تمرکز بر امتحانات نهایی فعالیت می‌کنند و دانش‌آموزان این مدارس با کمک معلمان و امکانات بهتر، معمولاً نمرات بالایی کسب می‌کنند. این در حالی است که دانش‌آموزان مناطق کم‌برخوردار از چنین امکاناتی برخوردار نیستند. این مسئله نه‌تنها عدالت آموزشی را زیر سؤال می‌برد، بلکه باعث می‌شود فرصت‌های برابر برای رقابت از میان برود.
ایجاد مافیای جدید پیرامون امتحانات نهایی
با تأثیر مستقیم معدل در کنکور، مافیای جدیدی حول امتحانات نهایی شکل گرفته است. کتاب‌های کمک‌آموزشی مرتبط با امتحانات نهایی با قیمت‌های بسیار بالا به فروش می‌رسند و خانواده‌ها را مجبور به پرداخت هزینه‌های هنگفت برای موفقیت فرزندانشان در این آزمون‌ها می‌کنند. این مسئله نه‌تنها باری مالی بر خانواده‌ها تحمیل می‌کند، بلکه شکاف طبقاتی را نیز عمیق‌تر می‌کند.
امنیت پایین و احتمال تقلب در امتحانات نهایی
تیموری طولابی: اجرای ۳۰ تا ۳۳ امتحان نهایی به‌طور همزمان، امنیت لازم را برای برگزاری این آزمون‌ها به‌شدت کاهش می‌دهد. برخلاف کنکور که در یک روز و با قطع اینترنت برگزار می‌شود و احتمال تقلب به حداقل می‌رسد، در امتحانات نهایی امکان تضمین امنیت تمامی این آزمون‌ها بسیار دشوار است. قطع اینترنت کشور برای یک ماه یا بیشتر نیز عملی نیست و مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
عدم تناسب امتحانات نهایی با نیاز‌های مفهومی و خلاقیت دانش‌آموزان
در کنکور، پاسخ نهایی مهم است و دانش‌آموز می‌تواند با هر روش مفهومی یا خلاقانه‌ای به جواب برسد. اما در امتحانات نهایی، دانش‌آموزان مجبورند دقیقاً از روش‌ها و کلید‌های از پیش تعیین‌شده کتاب استفاده کنند. این امر توانایی خلاقیت و نوآوری را در دانش‌آموزان سرکوب می‌کند و سیستم آموزشی را به سمت سطحی‌نگری سوق می‌دهد.
دانشجو: پیشنهاد‌ی برای حل مشکل این مصوبه دارید؟
تیموری طولابی: طراحی سوالات استانداردتر برای امتحانات نهایی که علاوه بر حفظیات، توانایی مفهومی و خلاقیت دانش‌آموزان را نیز ارزیابی کند.
از طرفی؛ ایجاد فرصت جبران برای دانش‌آموزانی که در سالهای گذشته معدل خوبی نداشته‌اند، از طریق آزمون‌های مستقل یا تأثیر مثبت معدل و بازنگری در نحوه تأثیر معدل در کنکور و اعمال عدالت آموزشی برای دانش‌آموزان مناطق محروم و کم‌برخوردار؛ تقویت امنیت امتحانات نهایی و استفاده از روش‌های نوین برای جلوگیری از تقلب واین مسائل و پیشنهاد‌ها باید با دقت بیشتری بررسی شوند تا عدالت آموزشی و سلامت روانی دانش‌آموزان حفظ شود.
دانشجو: یکی از مشکلات داوطلبان ترازدهی و تأثیر نمرات در نتایج کنکور این مسئله را لطفا برای ما بیان کنید
تیموری طولابی: نمرات امتحانات نهایی به دلیل سیستم ترازدهی ناعادلانه و متفاوت، باعث ایجاد مشکلات زیادی شده است. برای مثال، اگر یک دانش‌آموز در یک سال خاص نمره ۱۹ گرفته باشد، ممکن است این نمره به دلیل سختی سوالات آن سال تراز بالاتری نسبت به نمره ۲۰ در سالهای دیگر داشته باشد. این موضوع باعث سردرگمی دانش‌آموزان و اجبار آنها به ترمیم مکرر نمرات می‌شود. علاوه بر این، دانش‌آموزانی که معتقدند نمره واقعی‌شان بالاتر از آنچه دریافت کرده‌اند بوده، مجبورند بار‌ها برای ترمیم نمره اقدام کنند، که این فرآیند وقت‌گیر و هزینه‌بر است.
کتاب‌های درسی متفاوت و بار مضاعف بر دانش‌آموزان
یکی از چالش‌های دیگر این است که کتاب‌های درسی برخی پایه‌ها، مانند زمین‌شناسی، در سالهای مختلف تغییر می‌کند؛ بنابراین دانش‌آموزی که قصد ترمیم نمره دارد، باید کتابی متفاوت با کتاب سال تحصیلی خود را مطالعه کند. این مسئله به آشفتگی بیشتر دانش‌آموزان منجر می‌شود، زیرا باید هم برای کنکور و هم برای ترمیم نمره دروس مختلف برنامه‌ریزی کنند.
فشار مضاعف بر دانش‌آموزان پشت کنکوری
دانش‌آموزان پشت کنکوری که در زمان تحصیل در پایه یازدهم امتحانات نهایی نداشته‌اند، مجبورند مجدداً دروس پایه یازدهم را امتحان دهند تا سابقه تحصیلی قابل قبول برای کنکور ایجاد کنند. این مسئله بار زیادی از نظر زمانی و روانی بر آنها تحمیل می‌کند، چرا که علاوه بر آماده شدن برای کنکور، باید امتحانات نهایی پایه‌های گذشته را نیز بگذرانند.
مشکل استاندارد نبودن سوالات و تصحیح سلیقه‌ای
تیموری طولابی: یکی از مشکلات کلیدی در امتحانات نهایی، استاندارد نبودن سوالات و پاسخ‌ها است. به‌عنوان مثال، برخی سوالات مانند تقسیم ساده (۱۰۰ تقسیم بر ۲۰) باعث کسر نمره شده، حتی اگر پاسخ نهایی صحیح باشد. همچنین تصحیح سوالات در برخی موارد به‌صورت سلیقه‌ای انجام می‌شود، و دانش‌آموزانی که از روش‌های خلاقانه یا متفاوت برای حل مسائل استفاده می‌کنند، نمره‌ای دریافت نمی‌کنند. این سیستم تصحیح در تضاد با رویکرد کنکور است، که در آن فقط پاسخ نهایی اهمیت دارد.
بار سنگین بر وزارت آموزش‌وپرورش و کمبود نیروی مصحح
با توجه به حجم بالای امتحانات نهایی (۳۰ تا ۳۳ امتحان)، کمبود نیروی انسانی برای تصحیح برگه‌ها و تضمین کیفیت تصحیح، مشکلات زیادی را برای وزارت آموزش‌وپرورش ایجاد کرده است. این وضعیت با افزایش تعداد دانش‌آموزانی که برای ترمیم نمرات اقدام می‌کنند، پیچیده‌تر می‌شود.
عدم امکان تأمین امنیت امتحانات نهایی در مقایسه با کنکور
در حالی که برای تضمین امنیت کنکور تنها نیاز است اینترنت کشور در یک روز مشخص قطع شود، در امتحانات نهایی که طی ۳۰ روز برگزار می‌شود، چنین امکانی وجود ندارد. این مسئله باعث افزایش احتمال تقلب و کاهش کیفیت برگزاری امتحانات نهایی می‌شود.
دانشجو: لغو یا مثبت کردن تأثیر معدل یازدهم در کنکور ۱۴۰۴ شما کدام انتخاب می‌کنید
تیموری طوبانی: به دلیل مشکلات ذکر شده، پیشنهاد می‌شود تأثیر معدل پایه یازدهم در کنکور ۱۴۰۴ به‌طور کامل لغو شود یا به‌صورت تأثیر مثبت اعمال گردد. این تغییر می‌تواند از فشار روانی و هزینه‌های اضافی دانش‌آموزان بکاهد.
بازنگری در سیستم ترازدهی و طراحی سوالات امتحانات نهایی
تیموری طولابی: ضروری است که سیستم ترازدهی امتحانات نهایی با دقت بیشتری بازطراحی شود و معیار‌های استاندارد و شفاف‌تری برای طراحی و تصحیح سوالات اعمال گردد. همچنین، تصحیح‌های سلیقه‌ای و مشکلات مربوط به کلید سوالات باید برطرف شوند.
افزایش تعداد نیروی مصحح و بهبود فرآیند تصحیح
تیموری طولابی: وزارت آموزش‌وپرورش باید تعداد نیروی مصحح را افزایش دهد و از فناوری‌های نوین برای تسهیل و استانداردسازی فرآیند تصحیح استفاده کند.
ایجاد فرصت جبران برای همه دانش‌آموزان
تیموری طولابی: ایجاد امکان جبران برای دانش‌آموزانی که نمرات پایین‌تری گرفته‌اند، باید با کمترین هزینه و فشار اجرایی فراهم شود، این تغییرات و پیشنهادات می‌تواند به بهبود وضعیت عدالت آموزشی، کاهش فشار روانی دانش‌آموزان و افزایش اعتماد عمومی به سیستم آموزشی کشور کمک کند.
دانشجو: آیا شما با تغییر مسئله‌ای دارید یا متعقدید که باید از قبل تغییر حداقل یک سال قبل بیان شود
تیموری طولابی: تغییر اگر در راستای بهبود کیفیت آموزشی و عدالت باشد، هیچ‌کس با آن مخالفتی ندارد. اما مشکل اصلی این است که تغییرات، بدون انجام کار کارشناسی دقیق، بدون فراهم کردن زیرساخت‌های لازم و بدون اطلاع‌رسانی کافی انجام می‌شوند؛ و برای مثال، تغییر در تأثیر معدل نهایی در کنکور باید حداقل یک تا دو سال زودتر اطلاع‌رسانی شود تا دانش‌آموزان، معلمان، خانواده‌ها و حتی نظام آموزشی فرصت آمادگی داشته باشند. اما این مصوبه با عجله و بدون برنامه‌ریزی مناسب اجرا شده است، که این امر فشار زیادی بر همه ذی‌نفعان وارد کرده است.
مشکل استفاده از امتحانات تشریحی به‌عنوان ملاک برای ورودی دانشگاه‌ها
تیموری طولابی: استفاده از امتحانات تشریحی برای سنجش صلاحیت ورود به دانشگاه نه‌تنها در هیچ‌جای دنیا مرسوم نیست، بلکه به‌دلیل مشکلات متعددی، از جمله استاندارد نبودن تصحیح برگه‌ها، کمبود مصحح، و تأثیر نمره‌های جزئی (مانند ۰.۲۵ صدم)، باعث بی‌عدالتی می‌شود. امتحانات تشریحی می‌توانند ملاک کیفی باشند، یعنی فقط مشخص کنند که آیا دانش‌آموز یک درس را پاس کرده است یا خیر. اما نمی‌توانند معیار دقیق و عادلانه‌ای برای رقابت سنگین ورود به دانشگاه‌ها باشند.
کمبود امکانات و زیرساخت‌های لازم برای اجرای این تغییر
تیموری طولابی: حجم بالای برگه‌های امتحانات نهایی (میلیون‌ها برگه)، کمبود معلمان مصحح، و زمان و انرژی زیادی که برای تصحیح هر برگه نیاز است، باعث می‌شود کیفیت تصحیح تحت تأثیر قرار گیرد. معلمان نمی‌توانند در مدت کوتاه و با دقت بالا این حجم از برگه‌ها را تصحیح کنند. به‌ویژه وقتی که هر نمره جزئی (مانند ۰.۲۵ صدم) می‌تواند سرنوشت دانش‌آموز را تغییر دهد، این کمبود امکانات عواقب جدی به همراه خواهد داشت.
افزایش استرس طولانی‌مدت به‌جای کاهش استرس کوتاه‌مدت
تیموری طولابی: یکی از اهداف این تغییر، کاهش استرس ناشی از کنکور بود. اما در عمل، این تغییر نه‌تنها استرس را کاهش نداده، بلکه آن را از یک سال به سه سال گسترش داده است. اکنون دانش‌آموزان از سال دهم درگیر امتحانات نهایی و معدل هستند و باید طی سه سال زیر فشار شدید روانی و درسی باشند.
دانشجو: آیا با اجرای این مصوبه بی‌عدالتی در نظام آموزشی حذف می‌شود
تیمور طولابی: با توجه به استاندارد‌های نابرابر در مدارس مختلف (به‌ویژه مدارس غیرانتفاعی در شهر‌های بزرگ)، دانش‌آموزان مناطق کم‌برخوردار شانس کمتری برای رقابت دارند. این تغییر باعث شده که خانواده‌ها فشار مالی بیشتری متحمل شوند تا فرزندانشان در کلاس‌های خصوصی شرکت کنند یا به مدارس غیرانتفاعی با کیفیت بالاتر بروند. در نتیجه، شکاف طبقاتی عمیق‌تر شده و عدالت آموزشی زیر سوال رفته است.
دانشجو: در رابطه با اصلاح مصوبه تأثیر معدل میفرمایید
تیموری طولابی: پیشنهاد می‌شود تأثیر معدل پایه‌های دهم و یازدهم در کنکور لغو یا دست‌کم به‌صورت تأثیر مثبت اعمال شود تا فشار روانی و بی‌عدالتی کاهش یابد.
اطلاع‌رسانی و آمادگی قبلی
تیموری طولابی: هر تغییر مهمی در نظام آموزشی باید حداقل یک تا دو سال زودتر اطلاع‌رسانی شود تا دانش‌آموزان و معلمان فرصت آمادگی داشته باشند.
بازنگری در ملاک ورود به دانشگاه‌ها
تیموری طولابی: استفاده از امتحانات تستی استاندارد و حذف تأثیر مستقیم معدل نهایی، می‌تواند عادلانه‌تر باشد. امتحانات نهایی می‌توانند تنها ملاک پاس شدن درس‌ها باشند، نه تعیین‌کننده سرنوشت دانش‌آموزان.
افزایش کیفیت و امنیت امتحانات نهایی
تیموری طولابی: طراحی سوالات استانداردتر، آموزش معلمان برای تصحیح بهتر و افزایش تعداد مصححان، می‌تواند کیفیت امتحانات نهایی را بهبود بخشد. همچنین، امنیت برگزاری امتحانات باید تقویت شود.
کاهش فشار بر دانش‌آموزان
تیموری طولابی: تغییرات باید به‌گونه‌ای طراحی شوند که استرس طولانی‌مدت و فشار مالی بر دانش‌آموزان و خانواده‌ها کاهش یابد، نه اینکه افزایش پیدا کند در نهایت، تأکید اصلی بر این است که تغییر بدون برنامه‌ریزی و زیرساخت مناسب، نه‌تنها مشکلات را حل نمی‌کند، بلکه بی‌نظمی و آشفتگی بیشتری ایجاد می‌کند.
دانشجو: تحلیلی درباره مشکلات مصوبه تأثیر قطعی معدل و آسیب‌های آن به عدالت آموزشی بفرمایید
فاصله شدید از عدالت آموزشی
مصوبه تأثیر قطعی معدل به‌وضوح عدالت آموزشی را نقض می‌کند. دانش‌آموزانی که در مناطق محروم زندگی می‌کنند، نه امکانات آموزشی مناسبی دارند و نه زیرساخت‌های لازم برای رقابت برابر با دانش‌آموزان مناطق برخوردار برایشان فراهم است.
موسوی: مثال‌های زیادی از این مناطق وجود دارد مدارس کانکس‌نشین و روستا‌های صعب‌العبور: بسیاری از دانش‌آموزان در مناطقی زندگی می‌کنند که حتی دسترسی به کتاب‌های درسی اصلی ندارند، چه برسد به منابع کمک‌آموزشی یا کلاس‌های خصوصی.
نبود امکانات اولیه آموزشی
موسوی: برخی مدارس بخاری ندارند یا با تراکتور و وسایل ابتدایی دانش‌آموزان را جابه‌جا می‌کنند. این دانش‌آموزان چگونه می‌توانند در امتحانات نهایی که ملاک سرنوشت‌شان است، با دیگران رقابت کنند؟
ایجاد استرس مضاعف و فشار روانی
موسوی: یش از این، دانش‌آموزان تنها یک سال برای کنکور استرس داشتند، اما این مصوبه استرس را به سه سال گسترش داده است. دانش‌آموزانی که نمرات پایین‌تری در سال یازدهم گرفته‌اند، مجبور به ترمیم نمرات می‌شوند.
ترمیم مکرر نمرات
موسوی: بسیاری از دانش‌آموزان معتقدند نمره‌ای که در سال یازدهم گرفته‌اند، حق آنها نبوده است. این موضوع به‌ویژه با توجه به تغییر کتاب‌های درسی در سالهای مختلف، آنها را مجبور می‌کند همزمان برای ترمیم نمره و کنکور آماده شوند تا ثیر فشار روانی بر سلامت روان افسردگی و آرزوی مرگ در بین دانش‌آموزان به دلیل حجم بالای استرس، نگرانی از بی‌عدالتی و مشکلات مالی خانواده‌ها، به‌وضوح دیده می‌شود.
نفوذ لیبرالیسم آموزشی و دوری از اهداف انقلاب اسلامی
موسوی: یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌ها در این مصوبه، نفوذ رویکرد‌های غیرعادلانه در نظام آموزشی است که با اهداف انقلاب اسلامی و تأکیدات رهبر معظم انقلاب در تضاد است رهبر انقلاب بار‌ها تأکید کرده‌اند« جوانان نباید از نظام ناامید شوند و تصمیماتی که موجب بی‌اعتمادی و دلسردی آنها می‌شود، باید بازنگری شود.»
فاصله با عدالت علوی
موسوی: همان‌طور که امام خمینی (ره) فرموده‌اند: "یک تار موی کوخ‌نشینان را به کاخ‌نشینان نمی‌دهیم. "، اما این مصوبه شرایطی ایجاد کرده که دانش‌آموزان مناطق محروم از حقوق اولیه خود برای رقابت عادلانه محروم شده‌اند.
ایجاد مافیای جدید به نام مافیای امتحانات نهایی
موسوی: این مصوبه به جای کاهش مافیای کنکور، مافیای جدیدی به نام مافیای امتحانات نهایی ایجاد کرده است.کتاب‌های کمک‌آموزشی امتحانات نهایی: قیمت این کتاب‌ها به شدت افزایش یافته و به معضلی برای خانواده‌های کم‌درآمد تبدیل شده است. کلاس‌های خصوصی مخصوص امتحانات نهایی این کلاس‌ها که قبلاً برای کنکور برگزار می‌شد، حالا به امتحانات نهایی منتقل شده و بار مالی مضاعفی به خانواده‌ها تحمیل کرده است.
ضعف در اجرای مصوبه و نبود زیرساخت‌های لازم
موسوی: نبود مصحح کافی مصحح‌های امتحانات نهایی قادر نیستند با دقت لازم حجم عظیم برگه‌ها (بیش از ۳ میلیون برگه) را تصحیح کنند. این موضوع، نمرات را به شدت غیرقابل اعتماد کرده و اختلافات زیادی بین نمره‌های داده‌شده ایجاد می‌کند و ضعف در امنیت آزمون‌ها در حالی که برای کنکور می‌توان یک روز اینترنت کشور را قطع کرد، امنیت امتحانات نهایی که در ۳۰ روز برگزار می‌شوند، قابل تضمین نیست.
مقایسه وضعیت مناطق محروم با مناطق برخوردار
موسوی: دانش‌آموزان مدارس مناطق محروم، مانند دانش‌آموزانی که در کانکس درس می‌خوانند یا حتی بخاری ندارند، نمی‌توانند با دانش‌آموزان مدارس برخوردار (مانند مدارس مناطق زعفرانیه و ولنجک تهران) رقابت کنند. این مقایسه نشان می‌دهد که مصوبه تأثیر قطعی معدل، شکاف طبقاتی و نابرابری آموزشی را بیشتر کرده است.
لغو تأثیر قطعی معدل یا تغییر آن به تأثیر مثبت
تأثیر قطعی معدل باید لغو شود یا به تأثیر مثبت تغییر یابد تا دانش‌آموزان مناطق محروم فرصت رقابت برابر داشته باشند.
بررسی نظرات دانش‌آموزان و خانواده‌ها
موسوی: مسئولین شورای عالی انقلاب فرهنگی باید نشست‌هایی با دانش‌آموزان، معلمان و خانواده‌ها برگزار کنند تا نظرات واقعی آنها را بشنوند. نظرسنجی‌های غیرمعتبر (مانند نظرسنجی شاد) نباید مبنای تصمیم‌گیری باشند.
تقویت زیرساخت‌های آموزشی مناطق محروم
موسوی: دولت باید امکانات آموزشی مناطق محروم را افزایش دهد و شرایطی فراهم کند که دانش‌آموزان این مناطق بتوانند با عدالت و بدون فشار مالی رقابت کنند.
بازنگری در شیوه تصحیح و طراحی امتحانات نهایی
دانشجو: آیا سیستم تصحیح برگه های امتحانات نهایی استاندارد است؟
موسوی: سیستم تصحیح برگه‌های امتحانات نهایی باید شفاف‌تر و استانداردتر شود. همچنین، سوالات باید متناسب با شرایط و امکانات دانش‌آموزان مناطق مختلف طراحی شوند.
حذف تدریجی تأثیر معدل و بازگشت به نظام عادلانه‌تر
دانشجو: به نظر شما تاثیر معدل تنها ملاک ورود به دانشگاه باید باشد؟
موسوی: تأثیر معدل نباید تنها ملاک ورود به دانشگاه باشد. کنکور به عنوان یک آزمون استاندارد و سراسری، می‌تواند معیار مناسبی برای ارزیابی توانایی دانش‌آموزان باشد. این مصوبه، به‌ویژه برای دانش‌آموزان مناطق محروم، ظلمی آشکار است و نه‌تنها باعث ایجاد عدالت نشده، بلکه نابرابری را تشدید کرده است. از مسئولین درخواست می‌شود که به صدای این دانش‌آموزان گوش دهند و تصمیماتی بگیرند که عدالت و امید را به آنها بازگرداند.
دانشجو: مشکلات مصوبه تأثیر قطعی معدل و وضعیت فعلی کنکور را بفرمایید
بی‌عدالتی در طراحی و اجرای مصوبه
اطهری زاده: این مصوبه به‌صورت جدی عدالت آموزشی را نقض کرده است. دانش‌آموزانی که تلاش بیشتری کرده‌اند، به‌دلیل نابرابری در شرایط آزمون‌ها و ترازدهی نمرات، نمی‌توانند نتیجه عادلانه‌ای کسب کنند.
دانشجو: مصداقی از تفاوت در سختی سوالات بفرمایید
اطهری زاده: درس دینی سال گذشته بسیار سخت‌تر از امسال بوده است. دانش‌آموزی که سال گذشته شش ماه برای این درس تلاش کرده و نمره ۲۰ گرفته است، در مقایسه با دانش‌آموزی که امسال سه روز برای مطالعه وقت گذاشته و همان نمره ۲۰ را کسب کرده، تراز پایین‌تری دریافت می‌کند. این اختلاف نشان‌دهنده ضعف در طراحی و نرمال‌سازی تراز نمرات است.
دانشجو: درخصوص مشکلات سیستم ترازدهی و تأثیر مستقیم معدل بفرمایید
کاهش تأثیر کنکور بر ارزیابی دانش‌آموزان
اطهری زاده: زمانی که آزمون کنکور معیار اصلی بود، دانش‌آموزان بر اساس عملکرد یکسان و استاندارد در سراسر کشور سنجیده می‌شدند. اما با اعمال تأثیر قطعی معدل، دانش‌آموزان با شرایط متفاوت آموزشی (از نظر سطح معلمان، امکانات و منابع) باید با یکدیگر رقابت کنند.
دانشجو: اختلاف در تراز نمرات چگونه است؟
اطهری زاده: برای مثال، تراز نمره ۲۰ در یک سال خاص (مثلاً ۱۰،۹۰۰) ممکن است در سال دیگری ۱۲،۰۰۰ باشد. این اختلاف باعث شده دانش‌آموزانی که در شرایط سخت‌تر نمره ۲۰ گرفته‌اند، با دانش‌آموزانی که در شرایط آسان‌تر نمره مشابهی کسب کرده‌اند، به‌طور ناعادلانه مقایسه شوند.
فشار روانی مضاعف و خستگی دانش‌آموزان
اطهری زاده: یکی از انتقاد‌های جدی به این مصوبه، افزایش استرس طولانی‌مدت برای دانش‌آموزان است:
دو برابر شدن آزمون‌ها
اطهری زاده: پیش از این، دانش‌آموزان تنها یک آزمون کنکور داشتند، اما اکنون علاوه بر کنکور، باید امتحانات نهایی پایه‌های دهم، یازدهم و دوازدهم را نیز پشت سر بگذارند. این فشار مضاعف، سلامت جسمی و روانی دانش‌آموزان را تهدید می‌کند.
ناکارآمدی تأثیر معدل
اطهری زاده: تأثیر قطعی معدل، به‌جای کاهش استرس، موجب گسترش آن به سه سال تحصیلی شده است. دانش‌آموزان برای هر درس و هر نمره مجبور به رقابتی بی‌پایان شده‌اند.
اتهام به مافیا و نادیده گرفتن مشکلات واقعی
اطهری زاده: برخی مسئولین، انتقاد‌های دانش‌آموزان و خانواده‌ها را به مافیای کنکور یا مافیای معدل نسبت می‌دهند. این در حالی است که دانش‌آموزان واقعی با مشکلاتی نظیر نابرابری
آموزشی، عدم دسترسی به منابع و فشار‌های مالی و روانی رو‌به‌رو هستند و این انتقادات از دل این مشکلات برآمده است. دانش‌آموزانی که در این نظام آموزشی در حال تلاش‌اند، نماینده واقعی مردم‌اند و نه مافیا.
دانشجو: پیشنهادات برای بهبود و اصلاح این مصوبه دارید؟
اطهری زاده: : تاثیر مثبت معدل می‌تواند هم عدالت بیشتری را فراهم کند و هم از فشار روانی دانش‌آموزان بکاهد.
بازنگری در سیستم ترازدهی و طراحی سوالات
اطهری زاده: سوالات امتحانات نهایی باید استاندارد و متناسب با سطح دانش‌آموزان در سراسر کشور طراحی شود. همچنین، ترازدهی باید به‌گونه‌ای باشد که اختلافات ناشی از سختی یا آسانی سوالات در سالهای مختلف به حداقل برسد.
کاهش تعداد آزمون‌ها و تمرکز بر کیفیت
اطهری زاده: آزمون‌های نهایی متعدد و دو مرحله‌ای شدن کنکور باید مورد بازنگری قرار گیرد. کاهش تعداد آزمون‌ها و افزایش کیفیت آنها می‌تواند به عدالت آموزشی کمک کند.
تقویت زیرساخت‌های آموزشی مناطق محروم
برای برقراری عدالت، دولت باید امکانات آموزشی، معلمان متخصص و منابع درسی را در مناطق محروم گسترش دهد تا دانش‌آموزان این مناطق بتوانند رقابت کنند.
ایجاد سازوکار شفاف برای شنیدن صدای دانش‌آموزان
اطهری زاده: مسئولین باید به‌جای اتهام‌زنی، نشست‌هایی با نمایندگان دانش‌آموزان و خانواده‌ها برگزار کنند تا مشکلات واقعی را بشنوند و برای رفع آنها اقدام کنند. مصوبه تأثیر قطعی معدل، نه‌تنها عدالت آموزشی را محقق نکرده، بلکه به افزایش نابرابری و فشار روانی بر دانش‌آموزان منجر شده است. درخواست دانش‌آموزان و خانواده‌ها این است که این مصوبه مورد بازنگری قرار گیرد و نظام آموزشی به سمت عدالت، شفافیت و آرامش برای همه دانش‌آموزان حرکت کند. من خودم دانش‌آموز بودم و در کلاس‌های کنکور برای دروس تخصصی مانند فیزیک، ریاضی، شیمی و حساب شرکت کردم. مجبور بودم پنج تا شش درس را ثبت‌نام کنم و بخوانم تا بتوانم درصد معقولی (حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد) کسب کنم و در صورت نیاز، اعتراض مؤثری داشته باشم. حالا شما این را اضافه کنید به آزمون‌های نهایی که نزدیک به ۲۰ امتحان دارد. برای مثال، در رشته ریاضی، آزمون‌ها تا ۲۴ خرداد ادامه دارند و تعداد امتحانات به پنج یا شش مورد می‌رسد.
اطهری زاده: من به‌عنوان یک دانش‌آموز رشته ریاضی، هیچ نیازی به زمین‌شناسی ندارم، اما باید آن را در امتحانات نهایی بخوانم. در حالی که آموزش‌وپرورش باید مهارت‌های کاربردی مثل مدیریت بحران را به ما بیاموزد، تنها دغدغه‌اش این شده که آزمون‌های نهایی را سخت‌تر کند. این آزمون‌ها به جای اینکه باعث یادگیری شوند، دانش‌آموزان را مجبور می‌کنند برای نمره ۲۰ درس بخوانند، بدون آنکه چیزی از آن در ذهنشان بماند. من خودم در درس بهداشت نمره ۱۷ گرفتم، اما الان هیچ‌چیزی از آن یادم نیست.
دانشجو: مافیای نهایی چگونه کار می‌کند؟
اطهری زاده: برخی دبیران، که مثلاً در رشته انسانی تخصص دارند، به تدریس دروس نهایی رشته‌های تجربی و ریاضی مشغول می‌شوند. مؤسسات آموزشی از ماه مهر کلاس‌های ویژه برگزار می‌کنند و در دی‌ماه، برای امتحانات نوبت اول دوره‌های آموزشی راه می‌اندازند. در اردیبهشت و خرداد نیز کلاس‌های فشرده برگزار می‌شود. این یعنی دانش‌آموزان باید هزینه‌های گزافی پرداخت کنند تا نمره بالایی بگیرند. این همان مافیای نهایی است.
ما در تهران، که یکی از استان‌هایی با بالاترین معدل کشور است، دانش‌آموزانی داریم که از نمرات خود ناراضی‌اند. حالا شما تصور کنید که در سیستان و بلوچستان، جایی که معدل دانش‌آموزان ۶ یا ۷ است، چه شرایطی حاکم خواهد بود. داوطلبی که در تهران از امکانات آموزشی گسترده برخوردار است، باز هم ناراضی است؛ حالا کسی که در روستا حتی یک کتاب هم ندارد، چه باید بکند؟
دانشجو: عدالت آموزشی در این مصوبه وجود دارد؟
اطهری زاده: پیش از این، شاید عدالت آموزشی در حد ۵۰ درصد برقرار بود، اما با این مصوبه، عدالت به ۱۰ یا ۲۰ درصد کاهش یافته است. نمونه‌اش آقای رستگار رحمانی، رتبه ۱ کنکور تجربی در سال ۱۳۸۸ است. ایشان با معدل ۱۰ و شش ماه مطالعه توانست رتبه ۱ را کسب کند. اما اگر این مصوبه در آن زمان اجرا می‌شد، شاید رتبه‌اش ۱۰ هزار هم نمی‌شد و حتی امکان قبولی در پیراپزشکی را هم از دست می‌داد.
الان داوطلبان تجربی با تراز ۹۰۰۰، رتبه ۹۰۰۰ منطقه ۲ را آورده‌اند و نتوانسته‌اند در پزشکی قبول شوند. این یعنی کسی که ۶۰ درصد از سؤالات کنکور را پاسخ داده، دیگر شانس قبولی ندارد. در گذشته، رقابت بین ۳۰ تا ۴۰ هزار نفر اول تجربی بود، اما حالا دانش‌آموزانی که معدل بالایی دارند، با این مصوبه موقعیت بهتری پیدا می‌کنند و رقابت ناعادلانه‌تر می‌شود.
دانشجو: آیا سیستم آموزش‌وپرورش برای این تغییرات آماده است؟
قطعاً خیر. سال ۱۴۰۳ زیرساخت‌های لازم حتی برای امتحانات نهایی دوازدهم هم وجود نداشت. در برخی حوزه‌ها، هنگام آزمون زبان، صدای بخش لیسنینگ قطع و وصل می‌شد. در برخی مدارس، برق می‌رفت و دانش‌آموزان در شرایط نامناسب آزمون می‌دادند. در حوزه‌های مناطق بالا، کیفیت صدا بهتر بود و حتی معلم‌ها روی برگه‌های امتحانی برای دانش‌آموزان توضیح می‌دادند.
دانشجو: نتایج این مصوبه چیست؟
اطهری زاده: این مصوبه باعث افزایش اضطراب داوطلبان، افزایش هزینه‌های آموزشی و کاهش شانس دانش‌آموزان محروم برای ورود به دانشگاه می‌شود. بسیاری از دانش‌آموزان، به‌ویژه در مناطق محروم، ترک تحصیل کرده‌اند. خانواده‌های شهری نیز برای افزایش معدل فرزندان خود، مجبورند هزینه‌های هنگفتی برای مدارس غیرانتفاعی و کلاس‌های خصوصی پرداخت کنند.
ما می‌گوییم اگر شورای عالی انقلاب فرهنگی و مسئولان آموزش‌وپرورش اصرار به اجرای این مصوبه دارند، حداقل باید زیرساخت‌های آن را فراهم کنند. در غیر این صورت، حذف آن تصمیم عاقلانه‌تری است. اگر این روند ادامه پیدا کند، رقابت در دانشگاه‌ها به نفع دانش‌آموزان مدارس غیرانتفاعی و شهری خواهد بود و دانش‌آموزان مناطق محروم شانس قبولی خود را از دست خواهند داد.
امیر عرشیا کامرانی مقدم هستم، ساکن تهران، اما متولد کرمان و چندین سال هم در زاهدان زندگی کرده‌ام. حقیقتاً من با تأثیر قطعی معدل مخالفم، زیرا مناطقی که در آنها زندگی کرده‌ام سال‌ها محروم بوده‌اند. حتی شنیده‌ام که آمار قبولی دانش‌آموزان در پایه دهم و یازدهم به ۱۵ درصد رسیده و فقط ۱۰ درصد از دانش‌آموزان توانسته‌اند دیپلم بگیرند. حالا انتظار داریم این دانش‌آموزان در کنکور رقابت کنند؟ این منطقی نیست.
کامرانی مقدم کسی که در مناطق کپرنشین زندگی می‌کند، امکانات آموزشی مناسبی ندارد. من خودم سال‌ها در زاهدان بوده‌ام و مدارس غیرانتفاعی آن‌جا حتی از مدارس دولتی تهران وضعیت بدتری دارند. با این شرایط، چطور می‌توان عدالت آموزشی را برقرار کرد؟ این مصوبه باعث عدالت آموزشی نمی‌شود، بلکه شکاف آموزشی را عمیق‌تر می‌کند.
تا قبل از این، تصحیح امتحانات به‌صورت دستی بود و آمار قبولی بالاتر بود، در نتیجه تعداد بیشتری در کنکور شرکت می‌کردند. اما اکنون، در استان‌هایی مانند کرمان و سیستان و بلوچستان، میزان قبولی در امتحانات نهایی به ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش یافته است. در برخی مناطق، دانش‌آموزان حتی کتاب کافی ندارند و مجبورند یک کتاب را بین چند نفر استفاده کنند.
کامرانی مقدم: این مصوبه استرس زیادی به داوطلبان وارد کرده است. من خودم داوطلب کنکور بودم و استرس زیادی را تجربه کردم. برای مثال، حتی برای دریافت کارت ورود به جلسه مشکلات زیادی وجود داشت. ابتدا گفتند یک هفته بعد به سامانه مراجعه کنید، بعد گفتند باید حضوری به حوزه‌ها بروید و آدرس را از ادارات بگیرید. این سردرگمی‌ها و تأخیرها باعث اضطراب بیشتر داوطلبان شده است.
کامرانی مقدم: در مناطق محروم، وقتی آمار قبولی کاهش پیدا کند، بسیاری از دانش‌آموزان انگیزه خود را از دست می‌دهند و دیگر در کنکور شرکت نمی‌کنند. در گذشته، هر داوطلب حدود ۱۰ کتاب می‌خواند، اما حالا باید ۳۰ تا ۴۰ کتاب را مطالعه کند. این موضوع باعث افزایش ترک تحصیل شده است.
در مورد مافیای امتحانات نهایی هم باید بگویم که ما را متهم می‌کنند که مافیای کنکور هستیم، در حالی که ما فقط دانش‌آموز و دانشجو هستیم. اما حالا مافیای معدل به وجود آمده است. به‌عنوان مثال، آزمون‌های آزمایشی، که قبلاً یک آزمون جامع بودند، حالا چندین آزمون برگزار می‌کنند که هزینه‌های اضافی برای داوطلبان ایجاد می‌کند.
دانشجو: آموزش‌وپرورش برای اجرای چنین تغییراتی آمادگی دارد؟
کامرانی مقدم: نمرات و کارت‌های ورود به جلسه با تأخیر اعلام شدند، تصحیح امتحانات سلیقه‌ای شده و ترازبندی نمرات به‌طور غیرمنصفانه‌ای تغییر کرده است. من خودم در امتحان فیزیک نمره ۱۶ گرفتم، در حالی که انتظار داشتم حداقل ۱۸ بگیرم. بعد از اعتراض، نمره‌ام به ۱۸.۲۵ تغییر کرد. این نشان می‌دهد که تصحیح‌ها استاندارد نیستند و بر رتبه و سرنوشت داوطلبان تأثیر زیادی دارد.
در کنکور سراسری، تصحیح اوراق با دستگاه انجام می‌شد و تخلفی در این زمینه گزارش نشده بود. اما در امتحانات نهایی، نمرات به‌صورت دستی تصحیح می‌شوند و احتمال خطا و ناعدالتی بالاست.
کامرانی مقدم: در نهایت، از دبیران مناطق محروم شنیده‌ام که بسیاری از دانش‌آموزان به دلیل سختی امتحانات نهایی و هزینه‌های کتاب‌های درسی، ترک تحصیل کرده‌اند. شما به‌عنوان خبرنگار می‌توانید این مسئله را بررسی کنید و ببینید که چگونه این مصوبه باعث افزایش نابرابری آموزشی شده است
ارسال نظرات